Trước tình thế này, huấn luyện chó nghiệp vụ rà bom tự chế đang là biện pháp được giới chức Mỹ tiến hành với hy vọng cân bằng được các yếu tố trên.
Hướng đi mới
Rạng sáng một ngày cuối tháng 5 vừa qua, Ajax – một chú chó săn giống Labrador 2 tuổi màu đen – lùng sục vòng quanh một căn phòng được bố trí lưa thưa vài món đồ để đánh hơi chất nổ. Ở lần thử thứ 3, chú chó đã phát hiện được một khối thuốc nổ nhỏ được đặt phía sau một chiếc bàn ở gần cửa căn phòng. “Giỏi, giỏi” – ông Andrew Baxter, huấn luyện viên của chú chó vừa nói vừa thò tay vào túi áo và ném cho Ajax một món đồ chơi.
Ajax là một trong 230 chú chó đang được huấn luyện tại cơ sở thuộc Cơ quan an ninh vận tải Mỹ (TSA) ở căn cứ không quân Lackland để trở thành những chú chó đánh hơi bom. Những chú chó vượt qua được khóa huấn luyện này sẽ được triển khai tới các sân bay trên khắp nước Mỹ, trở thành hàng rào an ninh đầu tiên của Mỹ trong cuộc chiến chống các vụ đánh bom khủng bố.
Khóa huấn luyện chó nghiệp vụ chuyên đánh hơi bom nói trên được giới chức Mỹ tiến hành trong bối cảnh việc phát hiện các âm mưu đánh bom đang ngày càng trở nên khó khăn do những kẻ khủng bố đã chuyển hướng sang sử dụng các hóa chất có sẵn trong các hộ gia đình để chế tạo bom, khiến ngay cả những chiếc mũi nhạy cảm của chó nghiệp vụ cũng trở nên khó phát hiện hơn.
“Vì vậy chúng tôi bây giờ không chỉ đòi hỏi những chú chó tìm một kim tiêm trong đống cỏ khô mà yêu cầu chúng phải tìm ra được bất cứ vật dụng sắc nhọn nào trong đống cỏ đó” – ông Clive Wynne, một Giáo sư tại Trường Đại học bang Arizona, cho hay.
Ông Wynne đang là người đứng đầu một công trình nghiên cứu do Văn phòng Nghiên cứu hải quân tài trợ với mục đích phát triển các phương pháp để huấn luyện chó nghiệp vụ nhận dạng được một loạt các thành phần phổ biến có thể được sử dụng để chế tạo những quả bom.
Thách thức từ bom tự chế
Kể từ sau các cuộc tấn công khủng bố ngày 11/9/2001, chính phủ liên bang Mỹ đã chi hàng tỉ USD vào các công nghệ để mô phỏng mũi và não bộ của chó nghiệp vụ với hy vọng có thể áp dụng các công nghệ này thay chó phát hiện dấu vết của thuốc nổ. Tuy nhiên, dù các nghiên cứu đã đạt được những tiến bộ nhất định nhưng khi đến tính chính xác thì rõ ràng vẫn không có bất cứ thiết bị nào có thể đánh bại được mũi của một chú chó thực thụ.
“Những chú chó có thể phát hiện một thìa café hóa chất trong vài triệu lít nước – lượng nước gần đủ để đổ đầy 2 bể bơi có kích thước tiêu chuẩn Olympic. Chúng có khả năng phát hiện chất nổ rất cao” – ông Craig Angle, một giáo sư đang tham gia chương trình khoa học Canine tại Trường Đại học Auburn cho biết.
Tuy nhiên, việc các nhóm khủng bố tăng cường chế tạo những thiết bị nổ sử dụng các chất hóa học phổ biến trong các hộ gia đình khiến ngay cả những chú chó nghiệp vụ cũng không phải khi nào cũng có thể phát hiện được ra các chất hóa học, đặc biệt là việc phát hiện hợp chất TATP mà các nhóm khủng bố đang ưa thích trong quá trình tạo bom.
Ví dụ, tên Ibrahim Hassan al-Asiri, người Ả rập Xê-út, được cho là một trong những kẻ đang tích cực áp dụng chiến thuật chế tạo bom nói trên cho những kẻ khủng bố. Chính tên này là người đã thiết kế quả bom cho Umar Farouk Abdulmutallab - tên khủng bố có biệt danh kẻ đánh bom quần lót - sử dụng trên một chuyến bay tới Detroit hồi năm 2009.
Các quan chức tình báo cho biết Asiri đã chế tạo nhiều thiết bị nổ phức tạp bằng cách sử dụng các loại chất nổ mới mà giới chức tình báo chưa từng nhìn thấy và đặt những thiết bị này trong những miếng lót kín khiến mùi và hơi của các vật liệu nổ này không bay ra, kéo theo việc chó nghiệp vụ cũng không phát hiện ra.
Ông Wynne và các nhà khoa học khác đang huấn luyện chó nghiệp vụ không chỉ phát hiện ra các thành phần chất nổ mà còn xác định được mùi khi các chất nổ khác nhau được trộn lẫn để tạo thành một khối thuốc nổ hỗn hợp. “Chỉ riêng các loại bột không khói đã có đến hơn 240 loại khác nhau” – ông Danny Diller, người giám sát việc huấn luyện tại trung tâm huấn luyện chó nghiệp vụ ở Lackland, cho hay.
| |
Những “nhân viên an ninh” tích cực
Bộ an ninh nội địa Mỹ - cơ quan chủ quản của TSA - đã quyết định đưa các chú chó nghiệp vụ tới giúp rà soát hành khách tại các sân bay sau hàng loạt vụ tấn công xảy ra trong thời gian qua.
Hầu hết những chú chó được đưa tới tham gia huấn luyện tại Lackland được mua tại khu vực Đông Âu theo một chương trình do Bộ Quốc phòng Mỹ thực hiện. Những chú chó như Ajax được đào tạo để phát hiện những khối thuốc nổ trong nhiều môi trường khác nhau. Một số chú chó được huấn luyện trong vòng 15 tuần để đánh hơi các loại thuốc nổ trong khi một số khác được huấn luyện đến 25 tuần để phát hiện các chất hóa học giữa những đám đông các hành khách tại sân bay.
17 nhà kho ở trung tâm huấn luyện đều có các mô hình mô phỏng sân bay, trong đó có các khoang chứa hàng và thậm chí có cả một căn phòng mô tả nội thất của một chiếc máy bay 747. Những chú chó cũng được huấn luyện để hoạt động trên các tuyến tàu điện và máy bay.
Các huấn luyện viên của TSA bắt đầu hướng dẫn những chú chó nghiệp vụ nhận biết mùi hương của các hóa chất khác nhau thường được dùng để chế tạo bom như TNT, C4, chất nổ thương mại và Semtex rồi sau đó là mùi của các chất hóa học trộn lẫn nhau. Chúng sẽ trải qua nhiều chương trình huấn luyện, từ phát hiện các khối thuốc nổ trong một căn phòng thưa thớt đồ đạc cho tới việc đánh hơi các mùi trong một khu vực được thiết kế giống như khu vực xếp hàng lên máy bay đông đúc ở sân bay.
“Chúng tôi thiết kế nhiều tình huống khác nhau để những chú chó có khả năng hành động trong bất cứ môi trường nào” – ông Jerry Wilson, một huấn luyện viên ở trung tâm đào tạo cho hay.
Dù vẫn có nhiều ý kiến khác nhau nhưng chó nghiệp vụ hiện vẫn đang được cho là phương pháp hữu hiệu nhất trong việc phát hiện bom. TSA và các quan chức phản gián khác tại Mỹ hiện hy vọng nghiên cứu của Trường Đại học Arizona có thể đào tạo tốt hơn và cho ra lò những chú chó có khả năng phát hiện các loại bom tự chế để triển khai tới không chỉ các sân bay, trạm xe điện ngầm mà còn cho các cơ quan thực thi pháp luật trên khắp cả nước Mỹ.
Thắt chặt an ninh và những rắc rối
Hoạt động huấn luyện nói trên là một phần trong các nỗ lực được giới chức Mỹ tiến hành nhằm thắt chặt an ninh tại các sân bay và các trạm xe điện ngầm tại nước này sau một loạt các vụ đánh bom tại các sân bay, máy bay và trại xe điện ngầm xảy ra trên thế giới trong thời gian qua. Mới đây nhất, hồi tháng 4 vừa qua, Bộ trưởng Bộ An ninh nội địa Mỹ Jeh Johnson cũng đã đưa ra một loạt các đề xuất, trong đó có việc tăng gần gấp đôi số nhân viên có vũ trang của TSA làm nhiệm vụ tuần tra tại các sân bay, trạm xe điện ngầm và các trung tâm giao thông khác.
Gói giải pháp được đề xuất cũng bao gồm các bước để tăng cường an ninh tại các khu vực được cho là không đảm bảo an ninh ở các sân bay như khu vực làm thủ tục và khu vực tiếp nhận hành lý cũng như chi thêm ngân sách để đào tạo lực lượng thực thi pháp luật để chống lại những tay súng. Ngoài việc tăng cường sự hiện diện của các nhóm vũ trang ở sân bay, Bộ trưởng Jeh Johnson cũng cho biết ông sẽ kêu gọi triển khai thêm các lực lượng ngầm trên các chuyến bay.
“Bằng cách loại trừ những mối đe dọa khủng bố, chúng ta có thể tránh được thảm kịch và những hậu quả tàn khốc đã xảy ra ở các nước khác” – Thượng nghị sỹ Charles Schumer bày tỏ sự ủng hộ đối với các đề xuất nói trên.
Giới chức an ninh Mỹ cảnh báo việc bảo vệ các trạm tàu điện ngầm và sân bay ngoài các khu vực an ninh là điều rất khó khăn vì đó là các vị trí mở và dễ dàng tiếp cận. Việc lập các trạm kiểm soát ở cửa sân bay và trạm tàu điện lại rất tốn kém trong khi những kẻ khủng bố vẫn có thể tấn công ở bất cứ nơi nào có đông người tụ tập. TSA đã thắt chặt việc kiểm tra hành khách sau khi một số cơ quan giám sát liên bang hồi năm ngoái phát hiện các nhân viên an ninh vẫn để lọt vũ khí trong quá trình kiểm tra an ninh.
Trong khi đó, các hành khách cũng liên tục phàn nàn về việc quá trình kiểm tra kéo dài đã khiến họ mất nhiều thời gian xếp hàng. Reuters mới đây công bố các số liệu thống kê cho thấy chỉ trong vài tháng đầu năm 2016 đã có hơn 70.000 hành khách của Hãng hàng không American Airlines bị lỡ chuyến bay do việc kiểm soát an ninh của TSA. Nếu tính cả các khách hàng của các hãng hàng không lớn khác của Mỹ như Delta, United và Southwest thì số lượng hành khách bị lỡ chuyến bay do quá trình kiểm tra an ninh sẽ còn lớn hơn rất nhiều.
Bộ trưởng Jeh Johnson mới đây cho biết việc triển khai chó đánh hơi bom tới các sân bay lớn sẽ tránh được việc khiến người dân phải chờ đợi lâu khi xếp hàng làm thủ tục, tạo cơ hội để những kẻ khủng bố có thể thực hiện các vụ tấn công như vụ đánh bom tại sân bay Brussels, Bỉ hồi tháng 3 vừa qua. Còn các quan chức Mỹ thì nói rằng ít nhất sự hiện diện của lực lượng “nhân viên an ninh” này cũng sẽ có tính răn đe, khiến những kẻ tấn công ngần ngại hơn khi thực hiện các âm mưu đánh bom.