Theo đó, sáng 16/9, sau khi ra quyết định khởi tố, thi hành lệnh bắt giam đối với 4 lãnh đạo tại Tổng Công ty Cổ phần Xây lắp dầu khí Việt Nam (PVC). Trước đó, Bộ Công an cũng đã ra Quyết định khởi tố bị can số 363/C46(P12) đối với Trịnh Xuân Thanh về tội “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”, đồng thời ra lệnh bắt tạm giam và lệnh khám xét đối với Trịnh Xuân Thanh (hiện đã bỏ trốn).
Các báo cáo của Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Thanh tra Chính phủ và kiểm toán cho thấy, trong giai đoạn 2011 - 2013, với vai trò “đầu tàu” tại PVC, Trịnh Xuân Thanh và đồng bọn đã để xảy ra thua lỗ khoản tiền hơn 3.200 tỷ đồng.
Vụ việc của Trịnh Xuân Thanh làm người ta nhớ đến nhiều vụ việc khác ở các “ông lớn” là các doanh nghiệp nhà nước (DNNN). Đó là Dương Chí Dũng và đồng bọn tại Vinalines, Phạm Thanh Bình và đồng bọn tại Vinashin. Vụ việc Trịnh Xuân Thanh đang xảy ra và các vụ việc trước đây cho thấy ở đâu có DNNN, ở đấy có “bóng dáng” tham nhũng. Vấn đề là chúng ta có phát hiện ra hay không mà thôi.
Điều này đã được thể hiện khá rõ qua nghiên cứu về tham nhũng, hối lộ, gian lận trong hoạt động của DN do Cục Chống tham nhũng (Thanh tra Chính phủ) và Cty Monaco công bố gần đây. Cụ thể, có tới 80% DN được hỏi đều cho rằng tham nhũng vặt hiện được xem là rất phổ biến trong các DN hiện nay, trong đó 58% số DN được hỏi cho rằng DN chính là nạn nhân của tham nhũng vặt.
70% cho rằng DN tự động đưa hối lộ để giải quyết công việc, 30% còn lại là do cán bộ công chức gợi ý với các biểu hiện như: kéo dài thời gian giải quyết công việc, không giải thích rõ quy trình và cố tình bắt lỗi DN, hù dọa gây sức ép…
Trước những biểu hiện đó 42,2% chờ đợi, 38,1% đưa hối lộ và chỉ có 19,7% tố cáo. Ngoài ra, hiện tượng tham nhũng, gian lận ngay trong nội bộ DN hiện nay cũng được xem là khá phổ biến với các biểu hiện như: ăn chia, hối lộ giữa công ty mẹ và con, các cấp quản lý sử dụng tài sản chung vào mục đích cá nhân, người đứng đầu bố trí người thân tín vào các vị trí quan trọng trong DN…
Nguyên nhân được chỉ ra thẳng thắn: do hệ thống pháp luật hiện nay chưa đủ nghiêm minh để chống tham nhũng. Một lãnh đạo Thanh tra Chính phủ khẳng định: môi trường kinh doanh cạnh tranh chưa bình đẳng, văn hóa "đồng tiền đi trước là đồng tiền khôn”, kinh doanh dựa trên quan hệ không lành mạnh, sòng phẳng… là một nguyên nhân đẩy DNNN thành “môi trường” phát triển của tham nhũng, biến họ thành nạn nhân và thủ phạm.
Rõ ràng, để DNNN phát triển phải đồng thời xây dựng được giá trị liêm chính ngay trong cơ quan quản lý và DN.
