Bài toán phát triển nhân lực
Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Hoàng Minh Sơn vừa chủ trì cuộc họp trực tuyến về đào tạo nhân lực chất lượng cao phục vụ công nghiệp vi mạch bán dẫn. Tại cuộc họp, PGS.TS Nguyễn Phong Điền, Phó Giám đốc Đại học Bách khoa Hà Nội cho hay, đến năm 2030, đơn vị phấn đấu có thể đào tạo khoảng 6.000 nhân lực có trình độ chuyên sâu trong lĩnh vực công nghiệp vi mạch bán dẫn.
Hiện Đại học Bách khoa Hà Nội có 2 chuyên ngành đào tạo trực tiếp và 7 ngành đào tạo gần về thiết kế, sản xuất, đóng gói và kiểm thử, hỗ trợ ứng dụng vi mạch bán dẫn, với tổng số hơn 3.300 sinh viên. Lộ trình đào tạo cử nhân, kỹ sư làm việc trong lĩnh vực vi mạch bán dẫn tại Đại học Bách khoa Hà Nội đã rút ngắn đào tạo tại doanh nghiệp từ 6 - 9 tháng xuống 3 - 6 tháng.
Bên cạnh đào tạo nhân lực trình độ chuyên môn sâu, Đại học Bách khoa Hà Nội còn có các hoạt động nhằm tăng số lượng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vi mạch bán dẫn như tổ chức các khóa học ngắn hạn, đào tạo chuyển đổi kỹ sư ở một số ngành gần. Đồng thời phối hợp với doanh nghiệp trong hoạt động xây dựng chương trình, đào tạo dựa trên dự án.
Tại Trường Đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội), mỗi năm có hơn 1.000 sinh viên được đào tạo ngành liên quan đến vi mạch bán dẫn. Theo GS.TS Chử Đức Trình, Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ, nếu hợp lực giữa các trường thì sẽ đạt được mục tiêu từ nay đến năm 2030 đào tạo 50.000 người có trình độ đại học trở lên thuộc lĩnh vực này.
Còn theo PGS.TS Trần Mạnh Hà - Phó Trưởng Ban đào tạo Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, từ nay đến năm 2030, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh cam kết đào tạo khoảng 1.800 cử nhân/kỹ sư thuộc và 500 thạc sĩ thuộc lĩnh vực công nghiệp vi mạch bán dẫn.
Trước đây, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh đã có đào tạo chuyên ngành gần với quy mô 200 kỹ sư và 50 thạc sĩ/năm. Hiện cơ sở đào tạo này đóng góp trên 50% nhân lực thiết kế vi mạch bán dẫn cho TP Hồ Chí Minh. Dự kiến, một số trường thành viên như: Trường Đại học Bách khoa, Trường Đại học Công nghệ thông tin có thể tuyển sinh trong năm nay, bao gồm cả trình độ đại học và thạc sĩ.
Hiện nay, Đại học Quốc gia Hồ Chí Minh đã có kế hoạch tuyển dụng và bồi dưỡng thêm cho các giảng viên nhằm đáp ứng yêu cầu đào tạo và nghiên cứu đầu tư thêm 2 phòng thí nghiệm và xây dựng cơ chế cho các trường ở TP Hồ Chí Minh cùng sử dụng chung. Ngoài ra, các trường thành viên cũng chủ động hợp tác với các nước nhằm đẩy mạnh đào tạo lĩnh vực này.
Cần có chính sách thu hút sinh viên
Nhận định đào tạo nhân lực phục vụ công nghiệp vi mạch bán dẫn là vấn đề cấp thiết, PGS.TS Nguyễn Ngọc Bình, Hiệu trưởng Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp (MTCN) Á Châu đề xuất, ngoài các phòng thí nghiệm của các cơ sở đào tạo, mỗi khu vực nên xây dựng phòng thí nghiệm dùng chung, đủ lớn và có quy chế khai thác, sử dụng, đặc biệt là mục đích đào tạo và nghiên cứu. Bên cạnh đó, có thể thành lập trung tâm điều phối về việc đặt hàng đào tạo nhân lực theo nhu cầu của doanh nghiệp.
PGS.TS Nguyễn Ngọc Bình cũng đề xuất cơ chế đặc thù trong tuyển dụng và sử dụng giảng viên thuộc lĩnh vực công nghiệp vi mạch bán dẫn; đồng thời có chính sách thu hút sinh viên theo học lĩnh vực này.
Đại diện các cơ sở giáo dục đại học cũng đề xuất cần có quy chuẩn đào tạo đối với ngành bán dẫn. Các nhà quản lý giáo dục xác định cần phải tập trung xây dựng chương trình đào tạo sau đại học thật tốt, có cơ chế, chính sách tương xứng khi mời giảng viên, chuyên gia quốc tế tham gia đào tạo. Trước mắt, nên đầu tư vào một số đơn vị trọng điểm, đóng vai trò dẫn dắt.
Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn nhận định, nhu cầu 50.000 người có trình độ đại học trở lên để phục vụ công nghiệp vi mạch bán dẫn là bài toán không dễ, vì vậy cần quyết tâm để đạt được mục tiêu này.
Thứ trưởng lưu ý, đào tạo nhân lực phục vụ công nghiệp vi mạch bán dẫn cần chú trọng theo hướng “Rộng - Sâu - Cao”, trong đó tập trung vào yếu tố “Sâu và Cao”. Điều này có nghĩa, nhân lực được đào tạo phải đạt được trình độ cao và chuyên môn sâu. Ngoài ra, cần tranh thủ sự ủng hộ của các nước, người Việt Nam ở nước ngoài và đẩy mạnh hợp tác quốc tế, doanh nghiệp.
Lưu ý về đội ngũ giảng viên, Thứ trưởng cho rằng, cần chú trọng đào tạo cơ bản và chuyên sâu. Bên cạnh đó, các trường cần đề xuất chính sách ưu đãi thu hút, đào tạo giảng viên, chuyên gia và người học. Thứ trưởng cũng đề cập đến một số vấn đề cần được quan tâm trong việc đào tạo nhân sự ngành này như xây dựng phòng thí nghiệm làm sao để vừa tiết kiệm, vừa hiệu quả; đẩy mạnh công tác truyền thông nội bộ và truyền thông xã hội về sự cấp thiết của nhân lực phục vụ công nghiệp vi mạch bán dẫn; xây dựng đề án phát triển; tổ chức các hội thảo, tọa đàm nhằm trao đổi, tiếp thu, phối hợp trong công tác đào tạo…
Nhiều cơ hội cho thí sinh
Theo Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn, với mục tiêu đào tạo 50.000 - 100.000 nhân lực chất lượng cao, ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam đang đứng trước cơ hội phát triển bứt phá để tham gia sâu vào chuỗi sản xuất toàn cầu. Tháng 9/2023, trong tuyên bố chung về quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện Việt - Mỹ, hai bên ghi nhận tiềm năng to lớn của Việt Nam trở thành quốc gia chủ chốt trong ngành công nghiệp bán dẫn.
Hiện số lượng kỹ sư Việt Nam tham gia vào các khâu, công đoạn có liên quan tới thiết kế và sản xuất đóng gói chip khoảng 5.000, còn rất ít so với một số nước dẫn đầu như Ấn Độ, Trung Quốc, Mỹ... Vì vậy, để đáp ứng kỳ vọng phát triển, Chính phủ đặt mục tiêu đến năm 2030 đào tạo 50.000 - 100.000 nhân lực chất lượng cao ngành bán dẫn.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, sinh viên ngành bán dẫn sau khi tốt nghiệp có thể có nhiều cơ hội việc làm không chỉ tại Việt Nam mà còn trên toàn thế giới. Ngoài bán dẫn, các ngành khác như khoa học máy tính, trí tuệ nhân tạo đang phát triển nhanh chóng, mang lại nhiều cơ hội hấp dẫn. Chúng ta có thể mong đợi việc ra đời các siêu máy tính ứng dụng lượng tử giải quyết các bài toán dữ liệu lớn (big data), ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong mọi hoạt động xã hội. “Với tinh thần hiếu học của người Việt Nam, tôi hy vọng các ngành học mới này sẽ góp phần đưa nguồn nhân lực Việt Nam cạnh tranh được với thế giới”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
