Sẽ siết lại “niêu cơm Thạch Sanh” của nhiều ĐH?

Thời gian gần đây, dư luận xôn xao về chuyện Đà Nẵng “nói không” với hệ đào tạo tại chức. Bởi thực tế, chỉ cần ghi tên đi học là có bằng, còn kiến thức lại là một câu chuyện hoàn toàn khác...

Tại sao là “niêu cơm Thạch Sanh”?

Chuyện học giả lấy bằng thật đã lan truyền nhiều năm nay. Khi mà nhà nhà, người người đều củng cố bằng cấp của mình, khi mà bằng cấp luôn đi cùng quyền lợi.

Khi mà hệ đào tạo tại chức (vừa làm, vừa học) nở rộ khắp nơi, trở thành một nguồn thu chính trong thu nhập của nhiều trường mà nhu cầu của người học không hề giảm xuống thì chẳng quá khi nhiều người ví von rằng hệ đào tạo này giống như cái “niêu cơm Thạch Sanh” của các cơ sở đào tạo. Bởi thế, càng những trường lâu năm, có thương hiệu, có truyền thống về ngành nghề thì hệ này càng “phình” to khắp các tỉnh, thành trong cả nước.

Thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) cho thấy, nhiều ĐH “năng lực” năm sau so với năm trước không có biến động, nhưng việc đề nghị tăng chỉ tiêu quá lớn. Vì thế, năm 2010, nhiều trường đề nghị tuyển mới sinh viên học tại chức, bằng hai, liên thông cao ngất đã bị Bộ “thắt” lại.

Cụ thể, ĐH Kinh tế TP HCM đề nghị tuyển mới hệ tại chức, bằng hai và liên thông năm 2010 là 14.500 chỉ tiêu nhưng chiếu theo “năng lực” của trường này, Bộ chỉ duyệt 3.200 chỉ tiêu. ĐH Sư phạm Hà Nội đề nghị tuyển mới 10.500 nhưng chỉ tiêu tuyển mới được duyệt là 3.500. ĐH Kinh tế Quốc dân đề nghị 10.000, được duyệt 3.300. Hai trường có chỉ tiêu tuyển mới hệ tại chức, bằng hai và liên thông nhiều là ĐH Công nghiệp Hà Nội (7.100), ĐH Công nghiệp TP HCM (7.300)...

Vậy, tính sơ sơ mỗi năm, số người tốt nghiệp từ hệ tại chức cũng khoảng vài trăm ngàn. Tại ĐH Ngoại thương Hà Nội, trung bình chỉ tiêu hệ tại chức là 2.400 người, tiền học phí là 3,6 triệu đồng/người/năm. Như vậy, mỗi năm nguồn thu từ học phí hệ này cũng đã lên tới hơn 8,6 tỷ đồng.

Cao hơn hẳn là ĐH Kinh tế Quốc dân, với tổng gần 23.000 sinh viên hệ tại chức. Với mức thu học phí thấp nhất là 2,5 triệu đồng/người/năm, cao nhất là 3,5 triệu đồng/người/năm (với khu vực Hà Nội) và 1,9 - 2,3 triệu đồng/người/năm (ở các địa phương khác) thì tổng số tiền học phí thu được từ hệ tại chức cũng là cả một con số khổng lồ.

Đơn cử nguồn thu học phí từ hệ ĐH chính quy của Học viện Tài chính là 23,3 tỷ đồng/năm, trong khi nguồn thu học phí từ hệ tại chức cũng không kém khi đạt tới con số 17,7 tỷ đồng. Và theo ước tính của một lãnh đạo Vụ Giáo dục đại học thì, số lượng người học hệ tại chức hiện nay khoảng 400.000 - 500.000 người so với tổng quy mô sinh viên là 1,9 triệu...

Siết lại “nồi cơm”?

Trước câu hỏi hệ tại chức có những trường tuyển sinh lớn hơn cả chính quy, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Bùi Văn Ga khẳng định: Năm 2011, Bộ sẽ giao chỉ tiêu dựa trên cơ sở năng lực đào tạo của từng trường. Năng lực của từng trường là năng lực tổng thể chứ không phải chỉ ở việc đào tạo hệ chính quy hay không chính quy, bởi chương trình không có gì khác.

Ông Ga cho biết thêm, hệ vừa học vừa làm không thể nói là thích hay không thích vì hệ đào tạo này tạo điều kiện cho người ta học tập suốt đời. Hơn nữa, mô hình vừa học vừa làm là một nhu cầu có thật, nhiều người thực sự có nhu cầu vừa làm vừa học để nâng cao kiến thức. Vấn đề là làm sao chúng ta phải đảm bảo chất lượng, trên nguyên tắc: Cùng một chương trình, kiểm tra đầu vào và bằng cấp như nhau, chỉ khác nhau về loại hình đào tạo thôi. Nếu làm được như vậy thì chất lượng sẽ không có gì chênh lệch giữa tại chức và chính quy và hai hệ đó hoàn toàn không phân biệt.

Sắp tới Bộ sẽ họp để đưa ra những nguyên tắc về phân bổ chỉ tiêu, sẽ đưa ra những quy định để giao chỉ tiêu phù hợp. Chẳng hạn, có khả năng sẽ giao chỉ tiêu theo ngành, không giao cho một trường đào tạo quá rộng một ngành nào đó trong khi các ngành khác đang cần thì lại không có thí sinh. Ví dụ, lĩnh vực kỹ thuật hiện nay rất hiếm thí sinh tại chức, trong khi đó các lĩnh vực quản lý thì lại rất đông học viên tại chức, dẫn đến sự quá tải cho giáo viên, cơ sở vật chất. Việc phân bổ lại sẽ giúp đào tạo không tràn lan, chú trọng đến chất lượng và đáp ứng nhu cầu xã hội.

Điều đáng nói là, với chương trình đào tạo không khác chính quy, giảng viên từ chính quy sang đào tạo nhưng sản phẩm “ra lò” từ học tại chức, liên thông lại không được nhà tuyển dụng “để mắt”. Và với câu hỏi của báo chí về văn bằng, chứng chỉ có thể quy về một loại để tạo áp lực cho các trường để đảm bảo phương thức đào tạo hay không?.

Thứ trưởng Bùi Văn Ga cho rằng, chưa thể trả lời được câu hỏi đó ngay bây giờ vì đó là theo quy định hiện hành. Ở nước ngoài, họ không ghi loại hình đào tạo tại chức hay chính quy. Nhưng ở nước ta thì vẫn ghi vào bằng loại hình đào tạo gì trong khi về bản chất thì giá trị của nó về kiến thức người học tích lũy được là như nhau.