Theo Reuters, Iran đã phóng thích công dân Mỹ gốc Hoa Xiyue Wang, người đã bị giam giữ tại Iran 3 năm qua, còn Mỹ đã thả công dân Iran Massoud Soleimani. Ông Wang, một sinh viên tốt nghiệp Đại học Princeton, bị buộc tội làm gián điệp và bị tòa án Iran kết án 10 năm tù vào năm 2017.
Ông Soleimani trong khi đó bị bắt tại sân bay Chicago của Mỹ vào tháng 10/2018 vì bị cáo buộc tìm cách xuất khẩu nguyên liệu sinh học từ Mỹ sang Iran, vi phạm lệnh trừng phạt do Washington áp đặt với Tehran vì chương trình hạt nhân của nước này.
Các thông tin được công bố cho hay, Thụy Sỹ, nước đại diện cho lợi ích của Mỹ tại Iran kể từ khi Mỹ và Iran cắt đứt quan hệ ngoại giao sau cuộc cách mạng ở Iran năm 1979, là nước đứng ra làm trung gian hỗ trợ việc trao đổi phạm nhân.
Theo hãng tin IRNA của Iran, Ngoại trưởng nước này Mohammad Javad Zarif đã gặp ông Soleimani ở Zurich. Còn theo một quan chức Mỹ, ông Soleimani được Đặc phái viên của Mỹ về vấn đề Iran đưa sang Thụy Sỹ. Từ Thụy Sỹ, ông Soleimani ngay sau đó đã lên đường trở về Iran.
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 7/12 đã lên tiếng cảm ơn Iran về “cuộc đàm phán rất công bằng”, đưa đến việc hai bên cùng ngày đã trao đổi tù nhân. Ông Trump cũng cho rằng cuộc trao đổi có thể là “điềm báo trước”, chứng tỏ hai bên có thể cùng đạt được một thỏa thuận. “Đó là một vụ trao đổi con tin 1 đổi 1”, ông Trump nói, nhấn mạnh vụ việc là tiền đề cho những việc mà hai bên có thể làm được.
Trong một tuyên bố trước đó, ông Trump đã cảm ơn Chính phủ Thụy Sĩ vì đã giúp đỡ trong việc đàm phán về việc trả tự do cho ông Wang. “Phóng thích những người Mỹ bị giam cầm là việc làm có tầm quan trọng sống còn đối với chính quyền của tôi và chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc chăm chỉ để đưa tất cả công dân của chúng tôi bị giam cầm ở nước ngoài về nước”, ông Trump nói.
Một quan chức cấp cao của Mỹ tiết lộ, việc trao đổi tù nhân giữa Mỹ và Iran là kết quả của 3 hoặc 4 tuần đàm phán căng thẳng giữa hai bên. Quan chức này cũng nói rằng Mỹ hy vọng vụ phóng thích ông Wang sẽ đưa đến việc các công dân khác của Mỹ hiện đang bị giam giữ ở Iran được thả ra.
Vẫn theo vị này, vụ việc là tín hiệu cho thấy Iran sẵn sàng thảo luận về các vấn đề khác. Quan chức cấp cao của Mỹ tiết lộ thêm rằng ông Trump vẫn cam kết đàm phán vô điều kiện với Iran về chương trình hạt nhân của Tehran, về các hoạt động của nước này ở Trung Đông và một số vấn đề khác.
Quan hệ giữa Mỹ và Iran đã rơi vào khủng hoảng từ tháng 5/2018, khi Tổng thống Trump quyết định rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân lịch sử giữa Iran với các cường quốc được ký năm 2015. Kể từ đó, Mỹ đã tái áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Iran nhằm ngăn chặn hoạt động xuất khẩu dầu mỏ, yêu cầu Iran đàm phán về một thỏa thuận mới.
Tuy nhiên, Iran khẳng định chỉ đàm phán khi Mỹ tham gia trở lại thỏa thuận hạt nhân và dỡ bỏ các lệnh trừng phạt. Trong thời gian qua, Iran cũng đã từ bỏ một số cam kết của nước này theo thỏa thuận hạt nhân đã ký kết để đáp trả động thái của Mỹ.