Đề tài “Nghiên cứu, đánh giá tổng thể về bình đẳng giới phục vụ phát triển bền vững” vừa được Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam công bố cho thấy cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang đặt ra cả cơ hội và thách thức đối với bình đẳng giới tại Việt Nam.
Việt Nam được bầu vào Hội đồng Chấp hành UN Women nhiệm kỳ 2025 - 2027
Ở góc độ pháp luật, Việt Nam là một trong những quốc gia tiên phong trong việc lồng ghép bình đẳng giới (BĐG) vào hệ thống pháp luật, tạo hành lang pháp lý vững chắc nhằm bảo vệ quyền lợi của phụ nữ.
Trong ba thập kỷ qua, nhiều chính sách và đạo luật quan trọng đã được ban hành và sửa đổi để phù hợp với xu hướng tiến bộ toàn cầu như: Nghị quyết số 11-NQ/TW ngày 27/4/2007 của Bộ Chính trị về công tác phụ nữ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; Luật BĐG năm 2006; Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014; Luật Phòng, chống buôn bán người năm 2011; Luật Phòng, chống bạo lực gia đình năm 2022; Nghị định số 70/2008/NĐ-CP ngày 4/6/2008 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật BĐG; Nghị định số 39/2015/NĐ-CP ngày 27/4/2015 của Chính phủ quy định chính sách hỗ trợ cho phụ nữ thuộc hộ nghèo là người dân tộc thiểu số khi sinh con đúng chính sách dân số;…
Bên cạnh đó, Việt Nam đã ban hành và triển khai thực hiện nhiều chương trình nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo cho phụ nữ, đặc biệt là trong các cơ quan nhà nước và tổ chức chính trị. Các chương trình này đã giúp nhiều phụ nữ có cơ hội được học tập, trau dồi kiến thức, kỹ năng về lãnh đạo, quản lý, đồng thời giúp phá vỡ những rào cản văn hóa và xã hội về vai trò của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị.
Theo thống kê, hiện nay, tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội khóa XV (nhiệm kỳ 2021 - 2026) đạt trên 30%, cao nhất từ Quốc hội khóa VI trở lại đây. Tỷ lệ nữ đại biểu HĐND các cấp đều đạt 29%, cao hơn nhiệm kỳ trước. Báo cáo nghiên cứu của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) Việt Nam phối hợp với Hội Xã hội học Việt Nam và Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh thực hiện, được công bố tháng 8/2024 cho thấy, đến tháng 6/2024, tính chung toàn quốc, tỷ lệ nữ tham gia cấp ủy cấp tỉnh là 15,96%, ở cấp huyện là 19,63% và cấp xã là 24,77%...
Những bước tiến vượt bậc giúp Việt Nam được bầu vào Hội đồng Chấp hành Cơ quan Liên hợp quốc về BĐG và trao quyền cho phụ nữ (UN Women), nhiệm kỳ 2025 - 2027, khẳng định cam kết bền bỉ trên hành trình trao quyền cho phụ nữ.
Cơ hội và thách thức
Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam vừa công bố kết quả nghiên cứu quốc gia về BĐG nhằm chia sẻ kết quả đề tài “Nghiên cứu, đánh giá tổng thể về BĐG phục vụ phát triển bền vững” phân tích thực trạng và những vấn đề đặt ra trong 7 lĩnh vực trọng yếu: chính trị, lãnh đạo, quản lý; giáo dục, đào tạo, khoa học và công nghệ; kinh tế, lao động - việc làm; chăm sóc sức khỏe; gia đình; phòng ngừa và ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới; ứng phó với biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh, thảm họa môi trường.
Nghiên cứu được thực hiện trong 5 năm, có 9.094 người tham gia khảo sát, trong đó có 44,5% nam giới. Cơ cấu đối tượng tham gia khảo sát bao gồm 7.124 người dân, được chọn ngẫu nhiên từ 12 tỉnh, thành phố đại diện cho các vùng miền của Việt Nam, 1.250 công nhân ở 6 khu công nghiệp và 720 sinh viên của 5 trường đại học, với người cao tuổi nhất sinh năm 1936, trẻ nhất sinh năm 2009, cố gắng bảo đảm đủ đặc điểm dân số của Việt Nam để có thể bao quát và đo lường được những chiều cạnh khác nhau về BĐG ở Việt Nam.
Theo Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, TS. Phan Chí Hiếu nhấn mạnh BĐG theo hướng thúc đẩy tiến bộ của phụ nữ luôn là một trọng tâm ưu tiên trong chính sách phát triển đất nước nhằm phát huy mọi tiềm năng của phụ nữ trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Trong nhiều năm qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách quan trọng từ cấp vi mô đến vĩ mô nhằm tăng cường BĐG, bảo vệ quyền lợi phụ nữ và thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ vào các lĩnh vực kinh tế - xã hội.
TS. Phan Chí Hiếu nhận định, tuy Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ thu hẹp khoảng cách giới nhanh nhất trong khu vực Đông Nam Á, đạt được nhiều thành tựu trong thúc đẩy BĐG, nhưng vẫn còn thách thức lớn cần được quan tâm.
Chia sẻ những phát hiện quan trọng từ nghiên cứu, PGS.TS Trần Thị Minh Thi, Phó Viện trưởng Viện Thông tin Khoa học xã hội, Chủ nhiệm đề tài nghiên cứu chỉ rõ cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang đặt ra cả cơ hội và thách thức đối với BĐG tại Việt Nam. Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin có thể tạo ra nhiều cơ hội mới cho phụ nữ trong việc tiếp cận tri thức, việc làm và kinh doanh. Tuy nhiên, điều này cũng có thể làm gia tăng bất BĐG nếu phụ nữ không được trang bị đầy đủ kỹ năng và kiến thức để thích ứng với sự thay đổi của thị trường lao động.
Vì thế, theo PGS.TS Trần Thị Minh Thi, Việt Nam cần có những chính sách hỗ trợ phụ nữ tiếp cận công nghệ, nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng số. Điều này không chỉ giúp thu hẹp khoảng cách giới mà còn tận dụng tối đa tiềm năng của phụ nữ trong phát triển kinh tế - xã hội.
Ngoài ra, theo PGS.TS Trần Thị Minh Thi, việc thay đổi nhận thức xã hội về BĐG đóng vai trò quan trọng; cần đẩy mạnh các chiến dịch truyền thông để nâng cao nhận thức về vai trò của phụ nữ trong gia đình và xã hội, qua đó góp phần xóa bỏ những định kiến giới truyền thống đang kìm hãm sự phát triển của phụ nữ… Báo cáo 102/BC-CP của Chính phủ ngày 15/2/2025 cũng nêu rõ 4 chỉ tiêu trong mục tiêu BĐG năm 2025, trong đó vấn đề giảm số giờ trung bình làm công việc nội trợ và chăm sóc trong gia đình không được trả công của phụ nữ còn 1,7 lần vào năm 2025 và 1,4 lần vào năm 2030 so với nam giới được đặt lên hàng đầu.
Trong khuôn khổ hợp tác giữa Cơ quan Liên hợp quốc về bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ (UN Women) và Báo Pháp luật Việt Nam nhằm thảo luận thành tựu của Việt Nam trong việc thực hiện Cương lĩnh hành động Bắc Kinh, trong bài phỏng vấn, bà Đặng Hoàng Oanh - Thứ trưởng Bộ Tư pháp đã có lời khuyên dành cho thế hệ phụ nữ trẻ hiện nay, đặc biệt là những người mong muốn tham gia vào các vị trí lãnh đạo và ra quyết định: “Tôi mong muốn các bạn trẻ hãy tin tưởng vào năng lực của bản thân và không ngừng phát triển kỹ năng chuyên môn cũng như các kỹ năng xã hội. Trong một thế giới thay đổi nhanh chóng, phụ nữ cần nắm bắt cơ hội học hỏi không ngừng, trau dồi kiến thức và linh hoạt trước những diễn biến mới.
Bên cạnh đó, phụ nữ trẻ cần rèn luyện các kỹ năng mềm như quản lý thời gian, giao tiếp hiệu quả và khả năng làm việc nhóm. Đây là những kỹ năng thiết yếu để quản lý công việc và xây dựng mối quan hệ trong môi trường làm việc. Sự tự tin là yếu tố quan trọng giúp phụ nữ vượt qua những định kiến về giới. Phụ nữ cần bảo vệ quan điểm cá nhân, phát huy năng lực và chứng minh kết quả thông qua hành động và hiệu quả công việc… Cuối cùng, đừng sợ thất bại. Mọi thất bại đều chỉ là một bước đệm để tiến tới thành công và từ những khó khăn, phụ nữ sẽ tôi luyện được bản lĩnh và khả năng vượt qua những rào cản. Dám chấp nhận rủi ro, bước ra khỏi vùng an toàn và không ngừng học hỏi sẽ giúp phụ nữ trẻ không chỉ đạt được vị trí lãnh đạo mà còn đóng góp nhiều hơn cho xã hội”.
