Sau thời gian gần 7 năm thực hiện Pháp lệnh Công an xã, từ năm 2008 đến năm 2015, một số quy định của Pháp lệnh này đã không còn phù hợp với thực tiễn và hệ thống pháp luật hiện nay. Đặc biệt, sau khi thi hành Hiến pháp 2013, cũng như một số luật mới được Quốc hội thông qua như Bộ luật Tố tụng Hình sự sửa đổi, Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Vì thế, việc sửa đổi Pháp lệnh và xây dựng thành Luật Công an xã là hết sức cần thiết.
Bộ Công an được Chính phủ giao là cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật, đã hoàn thiện việc soạn thảo dự án Luật, đảm bảo dự thảo Luật đạt chất lượng cao nhất, phù hợp với Hiến pháp 2013 và hệ thống pháp luật hiện nay, là cơ sở pháp lý hoàn thiện để xây dựng đội ngũ cán bộ công an xã đạt tiêu chuẩn về đạo đức, năng lực nghiệp vụ, góp phần thực hiện hiệu quả công tác đảm bảo an ninh trật tự tại địa bàn cấp cơ sở.
Theo đó, dự thảo Luật Công an xã gồm 7 chương, 54 điều, có tăng thêm số chương và số điều so với Pháp lệnh Công an xã gồm 5 chương, 25 điều.
Về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, Dự thảo Luật quy định công an xã là lực lượng vũ trang bán chuyên trách, thuộc hệ thống tổ chức của công an nhân dân, làm nòng cốt trong phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc.
Công an xã có quyền thực hiện trách nhiệm đối với việc thi hành án hình sự, thi hành biện pháp tư pháp, thi hành biện pháp giám sát, giáo dục trong trường hợp miễn trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật về hình sự và thi hành án hình sự.
Công an xã còn được quyền xử phạt vi phạm hành chính theo thẩm quyền; thực hiện trách nhiệm đối với việc áp dụng biện pháp quản lý tại gia đình đối với người dưới 18 tuổi, biện pháp xử lý hành chính và thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính; thực hiện trách nhiệm đối với hoạt động điều tra hình sự theo quy định của Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự…
Tại cuộc họp thẩm định, các đại biểu đã tập trung thảo luận, làm rõ các vấn đề còn có ý kiến khác nhau được nêu ra tại Tờ trình và nhiều nội dung cụ thể của dự án Luật Công an xã, đồng thời đề xuất phương hướng giải quyết. Kết luận cuộc họp, Thứ trưởng Đinh Trung Tụng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp thu, giải trình những ý kiến thẩm định giúp Ban Soạn thảo xây dựng dự thảo Luật Công an xã sát với yêu cầu chỉ đạo, giải đáp những yêu cầu thực tiễn hiện nay đang đặt ra để nâng cao uy tín, vai trò cũng như đảm bảo cho lực lượng công an xã hoàn thành tốt nhiệm vụ.
