"Qua giám sát cho thấy, còn nhiều trường hợp trẻ em bị xâm hại nhưng chưa được phát hiện kịp thời, đầy đủ để xử lý, nhất là các hành vi bạo lực gây tổn hại về thể chất và tinh thần cho trẻ em; đồng thời công tác theo dõi, thống kê tình hình trẻ em bị xâm hại chưa được quan tâm đúng mức, dẫn đến, số vụ xâm hại trẻ em được phát hiện và xử lý nêu trong các báo cáo chưa phản ánh đầy đủ tình hình thực tế” – báo cáo của Đoàn Giám sát nhấn mạnh.
Thảo luận tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển lưu ý đến tình trạng trẻ em bị cưỡng bức lao động và cho rằng: "công tác bảo vệ trẻ em của chúng ta chưa tốt. Quan trọng là bảo vệ trẻ em để tình trạng xâm hại không xảy ra nữa".
Theo ông Hà Ngọc Chiến – Chủ tịch Hội đồng Dân tộc, trong các giải pháp thì biện pháp phòng ngừa phải là quan trọng nhất và nên tập trung vào nhóm trẻ có nguy cơ bị xâm hại để có sự can thiệp, hỗ trợ. Tuy vậy, thực tế cũng như báo cáo còn yếu khâu này, chưa thống kê, dự báo được số liệu trẻ em có nguy cơ nên chưa có biện pháp tương xứng.
Nhấn mạnh đến trách nhiệm của chính quyền cấp cơ sở trong việc phát hiện, bảo vệ, ngăn chặn tình trạng xâm hại trẻ em, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển chua xót nói: "Có những vụ trẻ em bị bạo lực, kêu khóc hàng ngày mà chính quyền không biết, nhà trường không biết…”.
“Thực tế nhiều vụ việc chỉ được phát hiện xử lý khi báo chí phản ánh, khi có hậu quả xảy ra hay tố cáo. Khi đó chính quyền, cơ quan chức năng mới biết. Báo cáo cần kiến nghị rõ hơn về trách nhiệm” – Đồng quan điểm về trách nhiệm của chính quyền cơ sở, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ đưa ra vấn đề.
Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ cho rằng, báo cáo phải đánh giá thêm về công tác thanh tra, kiểm tra, quản lý của cơ quan chức năng, nhất là vai trò chính quyền cơ sở.
Một vấn đề rất đáng chú ý trong Báo cáo là: “Kết quả điều tra xã hội học với gần 9.000 người cho thấy: 9,8% người lớn trả lời không biết có Luật Trẻ em; 44,6% người lớn trả lời có nghe về Luật Trẻ em nhưng không biết rõ nội dung của Luật; 47% trẻ em sống trong cùng gia đình trả lời không biết chính xác quy định về độ tuổi trẻ em trong Luật”.
Tình trạng không biết Luật này chỉ ra công tác tuyên truyền chưa được tiến hành thường xuyên, chưa phát huy hiệu quả khi nội dung tuyên truyền còn nghèo nàn, chưa thiết thực; chưa chú trọng tuyên truyền, giáo dục kiến thức, kỹ năng phòng chống xâm hại trẻ em. Chưa chú trọng đúng mức đến đối tượng chính cần tuyên truyền là trẻ em và các bậc cha mẹ.
Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ băn khoăn: “Không biết luật thì làm sao thực hiện đúng luật! Không nắm rõ quy định thì vi phạm luật, thực hiện không đúng là tất yếu”. Vì thế, ông đề nghị cần có kiến nghị nâng cao vai trò, trách nhiệm trong công tác tuyên truyền, giáo dục, nhất là về Luật trẻ em.
Đoàn giám sát dự báo tình hình trẻ em bị xâm hại thời gian tới tiếp tục diễn biến phức tạp, nghiêm trọng và có chiều hướng gia tăng.
Theo Báo cáo của Chính phủ, giai đoạn từ 2015 đến 2019, có 8.442 vụ xâm hại trẻ em được phát hiện, xử lý, với 8.709 trẻ em bị xâm hại. Trong đó, có 6.432 trẻ bị xâm hại tình dục; 857 trẻ bị bạo lực; 106 trẻ bị mua bán, bắt cóc, chiếm đoạt; 1.314 trẻ bị xâm hại bằng các hình thức khác.
Trong các vụ xâm hại này thì phổ biến nhất, để lại hậu quả nặng nề, gây bức xúc dư luận nhất là xâm hại tình dục, chiếm 75,4% tổng số vụ xâm hại trẻ em. Nhiều địa phương, số vụ xâm hại tình dục trẻ em chiếm trên 90% như: Cần Thơ, Hậu Giang, Kiên Giang, Đồng Nai...
Một điểm đáng lưu ý là qua giám sát tại một số địa phương cho thấy, đối tượng xâm hại trẻ em là người ruột thịt, người thân thích và người quen biết với trẻ có xu hướng gia tăng, chiếm trên dưới 90%.
Trong giai đoạn này có 337 trẻ bị tử vong (trong đó 191 trẻ bị giết, 146 trẻ bị các hình thức xâm hại khác dẫn đến tử vong); 418 trẻ có thai do bị xâm hại tình dục; 193 trẻ bị rối loạn tâm thần...
