Được TƯ Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện. Từ một Liên chi với 5 chi bộ và vài chục đảng viên dần phát triển lớn mạnh trở thành một trong những Đảng bộ quan trọng trực thuộc Ban Chấp hành TƯ Đảng
Tháng 6/1953, Liên chi ủy cơ quan TƯ được sắp xếp, tổ chức lại, sáp nhập nhiều chi bộ thành 78 chi bộ trực thuộc 13 liên chi, và 01 chi bộ riêng rẽ, với tổng số 2.523 đảng viên. Đảng bộ được đổi tên thành Đảng bộ các cơ quan Chính, Dân, Đảng TƯ, trực thuộc Ban Chấp hành TƯ Đảng.
Đảng bộ các cơ quan Chính, Dân, Đảng TƯ đã tổ chức Đại hội Đại biểu lần thứ I. Đại hội được tiến hành từ ngày 31 tháng 3 đến ngày 5 tháng 4 năm 1954 tại Chiến khu Việt Bắc. Từ ngày 17 đến ngày 18 tháng 01 năm 1961, Đảng bộ các cơ quan Chính, Dân, Đảng TƯ đã tổ chức Đại hội Đại biểu lần thứ II tại Thủ đô Hà Nội. Ngày 8 tháng 12 năm 1962 Ban Bí thư đã ban hành Nghị quyết số 62-NQ/TW về việc chuyển giao Đảng bộ các cơ quan
Chính, Dân, Đảng TƯ về Đảng bộ Hà Nội. Ngày 13 tháng 5 năm 1964, Ban Bí thư ban hành Nghị quyết số 99-NQ/TW về việc đưa Đảng bộ các cơ quan Chính, Dân, Đảng TƯ trở về trực thuộc Ban Chấp hành TƯ.
Trước yêu cầu, nhiệm vụ mới, ngày 20 tháng 02 năm 1978, Ban Bí thư (khóa IV) ban hành Quyết định số 14-QĐ/TW2. Theo đó, TƯ quyết định giải thể Đảng ủy các cơ quan Chính, Dân, Đảng TƯ, đưa 86 đảng bộ cơ quan TƯ trực thuộc Đảng bộ các cơ quan Chính, Dân, Đảng TƯ về trực thuộc các quận ủy của Hà Nội, 10 đảng bộ cơ quan TƯ về trực thuộc Đảng bộ Hà Nội, chỉ giữ lại rất ít tổ chức đảng ở cơ quan TƯ có vị trí trọng yếu đặt trực thuộc Ban Bí thư (Đảng bộ Văn phòng TƯ Đảng, Đảng bộ Văn phòng Thủ tướng) nhằm gắn hoạt động của các cơ quan TƯ với việc xây dựng Thủ đô Hà Nội.
Nhằm tiếp tục cải tiến phương thức hoạt động và nâng cao hiệu quả lãnh đạo của các đảng bộ cơ quan, bảo đảm hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị trước yêu cầu của tình hình mới; rút kinh nghiệm về việc thực hiện Quyết định số 14- QĐ/TW ngày 8 tháng 11 năm 1982, Ban Bí thư khóa V đã ban hành Quyết định số 12-QĐ/TW về hệ thống chỉ đạo các đảng bộ cơ quan. Theo Quyết định số 12-QĐ/TW, TƯ quyết định thành lập đảng ủy cấp trên của các đảng bộ cơ quan TƯ theo khối công tác (gọi tắt là Đảng ủy khối trực thuộc TƯ).
Cùng với quyết định thành lập các Đảng bộ Khối cơ quan TƯ, Ban Bí thư đã ban hành các quyết định chỉ định Ban Chấp hành lâm thời các Đảng bộ. Mười Đảng bộ và Ban Chấp hành lâm thời các Khối cơ quan TƯ gồm:
Một là, Đảng uỷ Khối I cơ quan TƯ (gồm một số cơ quan Đảng, cơ quan Quốc hội, Hội đồng Nhà nước, Hội đồng Bộ trưởng): gồm các đảng bộ các cơ quan: Uỷ ban Kiểm tra TƯ, Văn phòng TƯ, Ban Tổ chức TƯ, Ban Tài chính - Quản trị TƯ, Ban Cơ yếu TƯ, Văn phòng Hội đồng Bộ trưởng, Văn phòng Quốc hội và Hội đồng Nhà nước, Ban Dân tộc TƯ, Bộ Thương binh và Xã hội, Chi bộ cơ quan Ban Tổ chức của Chính phủ.
Hai là, Đảng ủy Khối cơ quan TƯ về công tác tư tưởng, gồm các đảng bộ các cơ quan: Ban Tuyên huấn TƯ, Ban Văn hóa - Văn nghệ TƯ, Viện Mác - Lênin, Trường Đảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc, Báo Nhân Dân, Bộ Văn hóa, Thông tấn xã Việt Nam, Uỷ ban Phát thanh và Truyền hình, Tạp chí Cộng sản, Nhà xuất bản Sự thật, chi bộ các cơ quan Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Hội Mỹ thuật Việt Nam, Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam, Hội Điện ảnh, nhiếp ảnh, Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Việt Nam, Uỷ ban Điều tra tội ác chiến tranh xâm lược...
Ba là, Đảng ủy Khối cơ quan Khoa giáo TƯ, gồm các đảng bộ các cơ quan: Ban Khoa giáo TƯ, Uỷ ban 166 Khoa học - Kỹ thuật Nhà nước, Uỷ ban Khoa học Xã hội Việt Nam, Uỷ ban Bảo vệ bà mẹ và Trẻ em TƯ, Bộ Giáo dục, Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp, Bộ Y tế, Tổng cục Thể dục - Thể thao, Tổng cục Dạy nghề, Viện Khoa học Việt Nam, Chi bộ cơ quan Hội Y học dân tộc, cơ quan Cục Bản đồ Nhà nước.
Bốn là, Đảng ủy Khối cơ quan Công nghiệp TƯ, gồm các đảng bộ các cơ quan: Ban Công nghiệp TƯ, Bộ Điện lực, Bộ Mỏ và Than, Bộ Cơ khí và Luyện kim, Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Xây dựng, Bộ Công nghiệp nhẹ, Bộ Công nghiệp thực phẩm, Uỷ ban Xây dựng cơ bản Nhà nước, Tổng cục Dầu khí, Tổng cục Hoá chất, Tổng cục Địa chất, Tổng cục Bưu điện, Liên hiệp các hợp tác xã thủ công TƯ.
Năm là, Đảng ủy Khối cơ quan Nông nghiệp TƯ, gồm các đảng bộ các cơ quan: Ban Nông nghiệp TƯ, Bộ Nông nghiệp, Bộ Lâm nghiệp, Bộ Thuỷ lợi, Bộ Thuỷ sản, Tổng cục Quản lý ruộng đất, Tổng cục Khí tượng - Thuỷ văn, Chi bộ cơ quan Ban Trù bị Đại hội nông dân tập thể toàn quốc.
Sáu là, Đảng ủy Khối cơ quan Phân phối - Lưu thông TƯ: gồm các đảng bộ các cơ quan: Ban Phân phối - Lưu thông TƯ, Uỷ ban Vật giá Nhà nước, Bộ Tài chính, Ngân hàng 168 Nhà nước, Bộ Lao động, Bộ Vật tư, Bộ Nội thương, Bộ Ngoại thương, Bộ Lương thực, Tổng cục Du lịch, Chi bộ cơ quan Liên hiệp xã mua bán TƯ.
Bảy là, Đảng ủy Khối cơ quan Kinh tế TƯ: gồm các đảng bộ các cơ quan: Uỷ ban Kế hoạch Nhà nước, Tổng cục Thống kê, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế, Uỷ ban Phân vùng kinh tế TƯ, Chi bộ cơ quan Ban Kinh tế TƯ.
Tám là, Đảng ủy Khối cơ quan Đối ngoại TƯ gồm: các đảng bộ các cơ quan: Ban Đối ngoại TƯ, Bộ Ngoại giao, Uỷ ban Hợp tác kinh tế, văn hóa Việt Nam - Lào Campuchia và Ban Công tác giúp Lào, Chi bộ cơ quan Ban Cán sự Đảng ngoài nước.
Chín là, Đảng ủy Khối cơ quan Nội chính TƯ, gồm các đảng bộ các cơ quan: Viện kiểm sát nhân dân Tối cao, Tòa án nhân dân Tối cao, Bộ Tư pháp, Uỷ ban Thanh tra của Chính phủ, Chi bộ cơ quan Trọng tài kinh tế Nhà nước, Chi bộ cơ quan Ban Nội chính TƯ.
Mười là, Đảng ủy Khối cơ quan Dân vận TƯ, gồm các đảng bộ các cơ quan: Ban Dân vận TƯ, Tổng Công đoàn Việt Nam, TƯ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, TƯ Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Uỷ ban TƯ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
Đảng bộ Khối cơ quan Kinh tế TƯ và Đảng bộ Khối cơ quan Phân phối - Lưu thông TƯ thống nhất thành Đảng bộ Khối cơ quan Kinh tế TƯ theo Quyết định số 730-NQ-NS/TW ngày 06/4/1984 của Ban Bí thư. Do tổ chức của một số cơ quan thay đổi nên trong nhiệm kỳ 1986-1992 các tổ chức đảng trực thuộc các Đảng bộ Khối cơ quan TƯ cũng có những thay đổi.
Năm 1989, Ban Bí thư TƯ Đảng ban hành Quyết định số 702- NQNS/TWvề việc thống nhất Đảng bộ Khối cơ quan Công nghiệp TƯ với Đảng bộ Khối cơ quan Kinh tế TƯ. Năm 1991, TƯ tiếp tục tiến hành kiện toàn, sắp xếp lại một số ban đảng.
Ngày 24 tháng 8 năm 1991, Bộ Chính trị ban hành Quyết định số 04-QĐ/TW sáp nhập hai Ban Nông nghiệp TƯ, Ban Kinh tế TƯ thành Ban Kinh tế TƯ. Thi hành Quyết định số 04-QĐ/TW ngày 24 tháng 8 năm 1991 của Bộ Chính trị, ngày 19 tháng 10 năm 1991, Ban Bí thư ban hành Quyết định số 09-QĐ/TW về việc thống nhất Đảng bộ Khối cơ quan Kinh tế TƯ và Đảng bộ Khối cơ quan Nông nghiệp TƯ thành Đảng bộ khối cơ quan Kinh tế TƯ. Như vậy, đến năm 1991, 10 Đảng bộ Khối trực thuộc TƯ được giảm xuống còn 7 đảng bộ và hoạt động đến tháng 4 năm 2007.
Thực hiện Nghị quyết Đại hội X của Đảng về “Sắp xếp, đổi mới tổ chức, bộ máy của Đảng, đặc biệt là các ban đảng, ban cán sự đảng, đảng uỷ khối ở TƯ và các địa phương gắn với kiện toàn tổ chức, bộ máy của cơ quan nhà nước, Mặt trận và các đoàn thể nhân dân, bảo đảm tinh gọn, hoạt động thiết thực, hiệu quả”, ngày 11 tháng 4 năm 2007, Bộ Chính trị ban hành Quyết định số 47- QĐ/TW thành lập Đảng bộ Khối các cơ quan TƯ trên cơ sở sắp xếp lại 07 Đảng bộ Khối trực thuộc TƯ, bao gồm tổ chức đảng trong các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể, tổ chức xã hội ở TƯ.
Quá trình hình thành và phát triển của Đảng bộ, mặc dù trải qua nhiều lần sắp xếp, tổ chức lại theo chủ trương của TƯ Đảng cho phù hợp với từng giai đoạn của cách mạng, nhưng Đảng bộ Khối các cơ quan TƯ luôn giữ vững được tinh thần đoàn kết, nhất trí, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
Đội ngũ cán bộ, đảng viên trong toàn Đảng bộ luôn là một trong những lực lượng tinh túy, có bản lĩnh chính trị vững vàng, được đào tạo cơ bản, có trình độ cao về lý luận chính trị và chuyên môn, nghiệp vụ; trực tiếp làm nhiệm vụ tham mưu và tổ chức thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trên hầu hết các lĩnh vực quan trọng của Đảng và Nhà nước.
Hoạt động của các tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên trong Đảng bộ Khối có ảnh hưởng lớn, tác động trực tiếp đến chất lượng, hiệu quả hoạt động của cả hệ thống chính trị và sự phát triển của đất nước.
Đảng bộ Khối các cơ quan TƯ hiện nay bao gồm các tổ chức đảng trong các bộ, ban, ngành, cơ quan TƯ, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các hội, đoàn thể TƯ với 64 đảng bộ, chi bộ trực thuộc và gần 70 nghìn đảng viên.
Dưới sự lãnh đạo của Ban Chấp hành TƯ, trực tiếp và thường xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư TƯ Đảng, Đảng bộ Khối các cơ quan TƯ đã không ngừng nỗ lực phát huy vai trò hạt nhân chính trị, phấn đấu hoàn thành chức năng, nhiệm vụ được giao; không ngừng đổi mới phương thức lãnh đạo để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong các cơ quan TƯ.
Toàn Đảng bộ luôn phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; có quyết tâm cao, nỗ lực lớn trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.
