Ưu tiên phân bổ ngân sách để đầu tư phát triển đường sắt quốc gia

UBND cấp tỉnh phê duyệt quy hoạch khu vực TOD đối với đường sắt quốc gia

Luật Đường sắt (sửa đổi) quy định về hoạt động đường sắt; quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động đường sắt; áp dụng đối với tổ chức, cá nhân trong nước; tổ chức, cá nhân nước ngoài có liên quan đến hoạt động đường sắt trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026, trừ một số quy định có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025

Luật Đường sắt (sửa đổi) quy định một số chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Nhà nước về phát triển đường sắt, như ưu tiên phân bổ ngân sách để đầu tư phát triển, nâng cấp, bảo trì, bảo vệ kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, đường sắt địa phương, phát triển công nghiệp đường sắt và đào tạo nguồn nhân lực để bảo đảm giao thông vận tải đường sắt đóng vai trò chủ đạo trong hệ thống giao thông vận tải cả nước, phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh…

Về phát triển đô thị theo mô hình TOD đối với đường sắt, Luật quy định, UBND cấp tỉnh tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch khu vực TOD đối với đường sắt quốc gia, đường sắt địa phương, phương án tuyến công trình, vị trí công trình, tổng mặt bằng tuyến đối với đường sắt địa phương.

Đồng thời có thẩm quyền quyết định điều chỉnh các chỉ tiêu kinh tế - kỹ thuật, chức năng sử dụng các khu đất, chỉ tiêu sử dụng đất quy hoạch xây dựng trong khu vực TOD khác với quy chuẩn kỹ thuật về quy hoạch xây dựng nhưng phải bảo đảm không vượt quá khả năng đáp ứng của hệ thống công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội trong khu vực TOD và vùng phụ cận.

Quyết định phạm vi khu vực TOD và nội dung, trình tự, thủ tục thực hiện khác với quy hoạch đô thị và nông thôn, quy hoạch sử dụng đất, kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt mà không phải thực hiện thủ tục điều chỉnh kế hoạch sử dụng đất và các quy hoạch có liên quan. Sau khi phê duyệt quy hoạch khu vực TOD, kế hoạch sử dụng đất, các quy hoạch khác có liên quan phải được kịp thời cập nhật và công bố.

Trường hợp quy hoạch chung của TP trực thuộc trung ương chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt, UBND TP căn cứ quy hoạch tỉnh đã được phê duyệt tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt phương án tuyến công trình, vị trí công trình, tổng mặt bằng tuyến, quy hoạch khu vực TOD.

HĐND cấp tỉnh được quyết định sử dụng ngân sách địa phương để triển khai dự án đầu tư công độc lập thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy hoạch khu vực TOD tạo quỹ đất đấu giá theo quy định của pháp luật.

Về số tiền thu được từ khai thác quỹ đất khu vực TOD, Luật quy định, đối với đường sắt quốc gia sau khi trừ đi chi phí tổ chức thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khu vực TOD và chi phí khác có liên quan theo quy định của pháp luật, chính quyền địa phương cấp tỉnh giữ lại 50% và nộp 50% vào ngân sách trung ương.

Đối với đường sắt địa phương, chính quyền địa phương cấp tỉnh giữ lại 100% vào ngân sách địa phương.

Quy định minh bạch, rõ ràng và khả thi về các chính sách ưu đãi

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) trước khi Quốc hội biểu quyết thông qua Luật, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, về chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Nhà nước về phát triển đường sắt, tiếp thu ý kiến của đại biểu, trên cơ sở kế thừa và hoàn thiện các chính sách ưu đãi, hỗ trợ nhằm thu hút nguồn lực đầu tư, phát triển hạ tầng và công nghiệp đường sắt, nâng cao vai trò chủ đạo của đường sắt trong hệ thống giao thông vận tải quốc gia, dự thảo Luật đã được chỉnh lý theo hướng minh bạch, rõ ràng và khả thi hơn.

Về đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn vốn ngoài nhà nước, để thể chế hóa kịp thời chủ trương đường lối quan trọng của Đảng về phát triển kinh tế tư nhân tại Nghị quyết số 68-NQ/TW, dự thảo Luật đã có quy định về đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn vốn ngoài nhà nước.

Trong đó, để khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp tham gia đầu tư dự án đường sắt theo phương thức đối tác công tư hoặc đầu tư trực tiếp, dự thảo Luật đã quy định các dự án này được nhà nước đảm bảo kinh phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư và phần kinh phí này không tính vào tỷ lệ vốn nhà nước tham gia vào dự án khi thực hiện theo phương thức PPP.

Tiếp thu ý kiến của đại biểu, Điều 24 dự thảo Luật đã được chỉnh lý theo hướng bổ sung các điều kiện ràng buộc, kiểm soát chuyển nhượng dự án đầu tư nhằm đảm bảo quản lý chặt chẽ, tránh thất thoát tài sản, bảo đảm quốc phòng an ninh.

Bên cạnh đó, quy định rõ vai trò quản lý nhà nước thông qua việc tham gia của cơ quan nhà nước trong kiểm soát các bước sau chủ trương đầu tư như kiểm tra công tác nghiệm thu, chấp thuận danh mục tiêu chuẩn áp dụng cho dự án do các dự án đường sắt thường có quy mô lớn, kỹ thuật cao, công nghệ phức tạp và đòi hỏi cao về an toàn.

Về hợp đồng xây dựng, tiếp thu ý kiến của đại biểu và ý kiến của cơ quan thẩm tra, để bảo đảm không trao quá nhiều quyền cho tư vấn dẫn đến khó kiểm soát về chi phí, giá thành, dự thảo Luật đã chỉnh lý theo hướng lược bỏ quyền quyết định của nhà tư vấn tại khoản 1 Điều 33, giới hạn không áp dụng toàn bộ mà chỉ áp dụng 3 quy định của bộ mẫu điều kiện hợp đồng FIDIC và bổ sung trách nhiệm của chủ đầu tư.