Việc tặng bằng khen “giáo sư âm nhạc” cho Ngọc Sơn là nằm ngoài quy chế

Như đã phản ánh, tối 15/8, Ngọc Sơn cùng hai em trai tổ chức đêm nhạc mừng thọ mẹ tại một phòng trà ở TP HCM. Giữa chương trình, anh bất ngờ quỳ tặng mẹ tấm bằng khen do Hội Nghệ nhân và Thương hiệu Việt Nam trao tặng “vì những hoạt động xuất sắc trong sự nghiệp bảo tồn văn hoá Việt Nam”. Tấm bằng ghi rõ người nhận là “Giáo sư âm nhạc, ca sĩ Phạm Ngọc Sơn”. Sự việc sau đó bị dư luận chỉ trích, không chỉ cá nhân ca sĩ, mà đơn vị cấp bằng khen đều sai phạm khi tự phong chức danh không có thật, không đúng thẩm quyền.

Mới đây, GS.TSKH Trần Văn Nhung, Tổng thư ký Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước, đã chia sẻ trên báo chí về việc ca sĩ Ngọc Sơn được tặng bằng khen "Giáo sư âm nhạc".

“Những ngày qua, ở văn phòng Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước chúng tôi nhận được nhiều cuộc điện thoại hỏi về việc Hội Nghệ nhân và Thương hiệu Việt Nam tặng bằng khen có ghi danh hiệu "Giáo sư âm nhạc" cho ca sĩ Ngọc Sơn. Khi đó, vì mới nghe nói mà chưa được mục kích văn bản, bằng cấp, nên chúng tôi chưa trả lời ngay được. Vả lại, để nhận định và đánh giá một việc làm, một danh hiệu, một con người, phải rất thận trọng, không được vội vàng, khi chưa có đủ thông tin trong tay.

Thực ra, cơ quan giúp làm sáng tỏ việc này tốt nhất không phải là Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước mà là Cục Quản lý chất lượng giáo dục (Bộ Giáo dục và Đào tạo). Cục này tư vấn cho Bộ trưởng Giáo dục để xem xét, thẩm định, đánh giá sự đúng đắn của các loại bằng cấp, danh hiệu được cấp, được tặng ở trong và ngoài nước.

Vấn đề cũng đơn giản, sáng rõ, không phải tranh luận nhiều, nếu dựa trên các văn bản hiện hành của Nhà nước về giáo sư và phó giáo sư. Nếu Hội Nghệ nhân và Thương hiệu Việt Nam, ca sĩ Ngọc Sơn và các bình luận viên để ý đến quy định sau đây thì mọi việc sẽ không đến mức ồn ào như vừa qua.

Tại Quyết định số 174 ngày 31/12/2008 và Quyết định số 20 ngày 27/4/2012 của Thủ tướng ban hành Quy định tiêu chuẩn, thủ tục bổ nhiệm, miễn nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư, Điều 7.1.a nêu rõ: "Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước do Thủ tướng quyết định thành lập theo đề nghị của Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo, có trách nhiệm xét công nhận hoặc hủy bỏ công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư". Như vậy việc Hội Nghệ nhân và Thương hiệu Việt Nam xác định ca sĩ Ngọc Sơn là "Giáo sư âm nhạc" trong bằng khen của Hội là không phù hợp.

Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước gồm 28 Hội đồng Chức danh giáo sư ngành/liên ngành. Trong đó có Hội đồng Chức danh giáo sư liên ngành Văn hóa - Nghệ thuật - Thể dục, Thể thao với 15 chuyên ngành và chuyên ngành số 6 là Âm nhạc (Music).

Nếu Hội Nghệ nhân và Thương hiệu Việt Nam và ca sĩ Ngọc Sơn thấy xứng đáng và có nguyện vọng được xét, công nhận là giáo sư âm nhạc Việt Nam thì có thể trao đổi với Hội đồng Chức danh giáo sư liên ngành Văn hóa - Nghệ thuật - Thể dục, Thể thao và Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước để được hướng dẫn hoàn tất thủ tục văn bản, hồ sơ cần thiết theo quy định chung. Nhưng rất tiếc thực tế đã không như vậy.

Nhân đây, chúng tôi cũng xin trích dẫn các tiêu chuẩn cho ứng viên giáo sư (Điều 8 và 10): Người muốn trở thành giáo sư phải có cống hiến xứng đáng cho sự nghiệp khoa học, đào tạo, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, phải thỏa mãn các tiêu chuẩn của nhà giáo nói chung, phải có đủ thâm niên giảng dạy, có bằng tiến sĩ và đã được bổ nhiệm phó giáo sư từ ba năm trở lên, có đủ số điểm công trình khoa học đã công bố, đã đào tạo được ít nhất hai tiến sĩ, đã biên soạn sách phục vụ đào tạo, sử dụng thành thạo một ngoại ngữ phục vụ cho công tác chuyên môn và giao tiếp được bằng tiếng Anh..., và đạt đủ số phiếu tín nhiệm của Hội đồng Chức danh giáo sư các cấp.

Đối với các ngành, chuyên ngành thuộc khối ngành Nghệ thuật nơi chưa tổ chức đào tạo trình độ tiến sĩ thì yêu cầu đào tạo hai tiến sĩ có thể được xem xét và thay thế bằng các công trình nghiên cứu, sáng tác được giải thưởng lớn ở trong nước hoặc nước ngoài của cá nhân, hoặc có sinh viên do ứng viên giáo sư trực tiếp hướng dẫn chính được giải thưởng cao ở trong và ngoài nước về thành tích nghiên cứu và học tập.

Đối với những người đang làm việc ở các cơ quan, tổ chức không phải là cơ sở giáo dục đại học, có tham gia giảng dạy từ trình độ đại học trở lên tại cơ sở giáo dục đại học của Việt Nam thì phải có công trình khoa học, công nghệ đặc biệt xuất sắc đã được công bố và đánh giá cao; được tặng giải thưởng lớn ở trong nước hoặc ở nước ngoài.

Đối với những trường hợp đặc biệt, những người có đóng góp nổi trội, xuất sắc cho sự nghiệp khoa học công nghệ của đất nước và thế giới, tạo nên sự đột phá trong lĩnh vực khoa học có thể xét đặc cách một số tiêu chuẩn và báo cáo Thủ tướng trước khi quyết định.

Cho đến nay, Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước chỉ công nhận đặc cách là giáo sư của Việt Nam bốn cá nhân xuất sắc đã được bổ nhiệm làm giáo sư ở nước ngoài gồm: Ngô Bảo Châu (năm 2005), Vũ Hà Văn (2010), Nguyễn Ngọc Thành (2011) và Đào Văn Lập (2016).

Như vậy, sau khi đã xem xét kỹ các quyết định của Thủ tướng và các các văn bản hướng dẫn thực hiện của Bộ trưởng Giáo dục về tiêu chuẩn, thủ tục bổ nhiệm, miễn nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư, kể cả những quy định đặc biệt, chúng tôi thấy việc Hội Nghệ nhân và Thương hiệu Việt Nam xác định ca sĩ Ngọc Sơn là "Giáo sư âm nhạc" trong bằng khen của hội là nằm ngoài các quy chế, văn bản hiện hành”.