Trên địa bàn huyện Yên Lạc hiện có 05 cụm công nghiệp đang hoạt động và có hệ thống hạ tầng giao thông được kết nối tạo sự phát triển các đô thị và giao thương hàng hóa, phát triển kinh tế với khu vực. Trong những năm qua, tốc độ đô thị hóa, cơ sở hạ tầng đô thị và nhà ở riêng lẻ trên địa bàn phát triển nhanh, trong khi số lượng cán bộ, công chức chuyên môn của huyện và công chức địa chính xã tham mưu trong công tác quản lý trật tự xây dựng còn nhiều hạn chế, đã nảy sinh nhiều vấn đề về quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn.
Để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn theo Chỉ thị số 27-CT/TU ngày 18/10/2022 của BTV Tỉnh ủy, huyện Yên Lạc đã xây dựng và ban hành nhiều kế hoạch, chỉ thị và văn bản chỉ đạo đến các cơ quan, đơn vị, UBND các xã, thị trấn để triển khai thực hiện; đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về quản lý trật tự xây dựng, pháp luật về xây dựng, quy hoạch đô thị, kiến trúc, đất đai và pháp luật khác có liên quan nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức, viên chức, đảng viên, doanh nghiệp và người dân trong việc chấp hành quy định của pháp luật về quản lý trật tự xây dựng.
Huyện tăng cường rà soát, đánh giá các đồ án quy hoạch xây dựng, lập quy chế quản lý kiến trúc, thiết kế đô thị để điều chỉnh, bổ sung hoặc phê duyệt mới, làm cơ sở cho việc quản lý trật tự xây dựng. Qua rà soát, đánh giá, huyện đã thực hiện triển khai quy hoạch xây dựng vùng huyện Yên Lạc đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 của huyện; bổ sung 02 đồ án quy hoạch chung đô thị Tam Hồng và Nguyệt Đức để phục vụ cho định hướng phát triển kinh tế - xã hội của địa phương trong tình hình mới.
Bên cạnh đó, UBND huyện đã phê duyệt quy hoạch chung xây dựng 08 xã: Yên Đồng, Đại Tự, Hồng Châu, Yên Phương, Hồng Phương, Trung Hà, Trung Kiên, Văn Tiến; phê duyệt quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 chỉnh trang trung tâm các 14 xã; Quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 làng văn hóa kiểu mẫu tại Tổ dân phố Man Để thị trấn Tam Hồng và làng Thụ Ích xã Liên Châu. Đến nay, UBND huyện đã phê duyệt Quy chế quản lý kiến trúc điểm dân cư nông thôn 11 xã và lập Quy chế quản lý kiến trúc đô thị tại các xã: Đồng Văn, Tề Lỗ, Trung Nguyên, Nguyệt Đức, đồng thời đã tổ chức công bố công khai theo quy định.
UBND huyện và các xã, thị trấn cũng tăng cường công tác kiểm tra trật tự xây dựng, quản lý và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trên địa bàn. Toàn huyện đã tổ chức được 12 cuộc kiểm tra trật tự xây dựng tại các CCN, làng nghề, dự án nhà ở đô thị, qua đó đã lập 31 biên bản làm việc; lập 04 biên bản vi phạm hành chính, ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính 04 cá nhân với số tiền xử phạt là: 87,5 triệu đồng.
Trong công tác quản lý trật tự xây dựng theo quy hoạch, kiến trúc được duyệt, cùng với phê duyệt các đồ án quy hoạch chi tiết rút gọn tỷ lệ 1/500 cho các dự án đầu tư xây dựng, huyện đã cấp 200 giấy phép xây dựng cho nhà ở riêng lẻ và công trình dự án.
Mặc dù đã đạt được những kết quả tích cực, xong công tác quản lý quy hoạch, kiến trúc, trật tự xây dựng trên địa bàn huyện vẫn còn những tồn tại, hạn chế như: một số quy hoạch đã đến kỳ điều chỉnh nhưng vẫn chưa được phê duyệt điều chỉnh như quy hoạch chung đô thị Tam Hồng, Nguyệt Đức...; một số đồ án quy hoạch xây dựng còn có bất cập với quy hoạch sử dụng đất; vẫn còn trường hợp xây dựng nhà ở không có giấy phép xây dựng và xây dựng sai nội dung giấy phép xây dựng được cấp, còn trường hợp vi phạm trật tự xây dựng chưa được phát hiện và xử lý kịp thời.
Để tăng cường công tác quản lý thực hiện quy hoạch, kiến trúc, trật tự xây dựng trên địa bàn, trong thời gian tới huyện Yên Lạc sẽ tập trung làm tốt công tác quy hoạch xây dựng để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với kế hoạch sử dụng đất được phê duyệt. Tăng cường công tác rà soát các quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị, chương trình phát triển đô thị, chương trình phát triển nhà ở. Bên cạnh đó, huyện sẽ thực hiện nghiêm các quy định về quy hoạch, kiến trúc, trật tự xây dựng; đồng thời tăng cường kiểm tra trật tự xây dựng, kiên quyết xử lý nghiêm trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân, cơ quan, đơn vị và người đứng đầu được giao nhiệm vụ quản lý trật tự xây dựng nhưng thiếu tinh thần trách nhiệm trong thực thi công vụ, buông lỏng công tác quản lý.