5 năm, có trên 3.000 người bị mua bán?

Sáng 23/8, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội (QH) tiến hành phiên giải trình về “Tình hình thực hiện pháp luật về phòng, chống mua bán người giai đoạn từ năm 2012 đến  2017”.

Nạn nhân mua bán người có cả nam giới

Báo cáo tại phiên giải trình, Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quý Vương cho biết, trong thời gian qua, tội phạm mua bán người đã xảy ra và có dấu hiệu xảy ra ở 63 tỉnh, thành phố trong cả nước, chủ yếu là mua bán người ra nước ngoài (chiếm trên 85% số vụ mua bán người), tập trung chủ yếu của các tuyến biên giới trên đất liền giữa Việt Nam với Trung Quốc, Lào, Campuchia, trong đó sang Trung Quốc chiếm trên 75%, sang Lào và Campuchia chiếm khoảng 11%, còn lại là mua bán người sang một số nước khác như Thái Lan, Malaysia, Nga… bằng đường bộ, đường không và đường biển.

Các lĩnh vực thường xảy ra tội phạm như cho nhận con nuôi; kết hôn có yếu tố nước ngoài; đẻ thuê; cho, hiến tạng; xuất khẩu lao động, di cư (hợp pháp hoặc bất hợp pháp), ra nước ngoài làm thuê, du lịch, chữa bệnh, thăm thân… Cá biệt, Bộ Tư pháp đã phát hiện một trường hợp mua bán trẻ em liên quan đến lĩnh vực nuôi con nuôi ở thành phố Hồ Chí Minh.

Theo Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quý Vương, trong thời gian từ 2012 đến 2017, số nạn nhân bị mua bán người và nghi vấn bị mua bán là 3.090 người. Số nạn nhân đã trở về là 2.571 người (trong đó số nạn nhân được trao trả và giải cứu là 1.334 người, số nạn nhân tự trở về là 1.237 người). Số nạn nhân chưa trở về là 519 người.

Vẫn theo báo cáo, nạn nhân bị mua bán chủ yếu là phụ nữ, trẻ em  (chiếm trên 90%) và đa số thuộc các dân tộc thiểu số (chiếm trên 80%), thường tập trung ở những vùng nông thôn, miền núi, nhất là vùng sâu, vùng xa, phần lớn có hoàn cảnh kinh tế khó khăn (chiếm trên 80%).

Nạn nhân bị bán ra nước ngoài chiếm trên 98%, trong đó chủ yếu là sang Trung Quốc, chiếm trên 90%. Đa số là số nạn nhân là phụ nữ khi bị lừa bán ra nước ngoài bị cưỡng ép kết hôn làm vợ người dân bản địa và bị bóc lột tình dục (chiếm gần 80%), cưỡng bức lao động. Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp nạn nhân là nam giới bị lừa qua Trung Quốc để bán thận, ví dụ như tại Cần Thơ, theo báo cáo của các cơ quan hữu quan thành phố, có 8 trường hợp nạn nhân là nam giới bị lừa qua Trung Quốc bán thận.

Mạng xã hội trở thành công cụ tiếp tay

Báo cáo của Bộ Công an cho hay, đối tượng phạm tội chủ yếu là đối tượng lưu manh chuyên nghiệp, có tiền án, tiền sự về tội mua bán người (chiếm 22%); người nước ngoài thông qua công ty môi giới vào Việt Nam dưới dạng thăm quan, du lịch, hoạt động kinh doanh rồi móc nối, câu kết với các đối tượng người Việt Nam, hình thành những đường dây mua bán người xuyên quốc gia. Tuy nhiên, cũng có trường hợp phạm tội lần đầu nhưng sau đó trở về thành trở thành đối tượng mua bán phạm tội mua bán người.

Về phương thức, thủ đoạn của tội phạm mua bán người, ngoài các phương thức thủ đoạn truyền thống như lợi dụng việc kết hôn với người nước ngoài, xuất khẩu lao động, xin con nuôi, đẻ thuê, hiến nội tạng… thì hiện tại thủ đoạn của tội phạm ngày càng tinh vi, xảo quyệt, có tổ chức, có sự câu kết chặt chẽ giữa người mua và người bán, môi giới, dẫn dắt, hình thành các đường tội phạm liên tỉnh và xuyên quốc gia.

Tuy nhiên, khác với trước đây, khâu tiếp cận và làm quen với nạn nhân chủ yếu là trực tiếp thì hiện nay xu hướng ngày càng nhiều đối tượng phạm tội thông qua các trang mạng xã hội và điện thoại thông minh để tiếp cận nạn nhân, hạn chế tối đa việc tiếp xúc với nạn nhân nên công tác phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh ngăn chặn của các lực lượng chức năng gặp nhiều khó khăn.

Ví dụ, lợi dụng công nghệ thông tin, mạng xã hội, đối tượng tìm đến chợ phiên vùng cao, cổng trường học, nhất là trường dân tộc nội trú khu vực biên giới để tiếp cận, làm quen với phụ nữ, học sinh, xin số điện thoại, kết bạn qua zalo, facebook, tán tỉnh, giả vờ yêu đường… lừa các em gái ở tỉnh đưa về thành phố bán vào nhà hàng, quán karaoke, massage ở các khu du lịch, khu công nghiệp hoặc ven tuyến quốc lộ để tổ chức hoạt động mại dâm, cưỡng bức lao động, cho vay nặng lãi hoặc móc nối với đối tượng người nước ngoài đưa nạn nhân qua biên giới bán sâu vào nội địa.

Cá biệt có trường hợp giả danh nhân Việt Nam vào Trung Quốc để lừa gạt, cưỡng ép, thậm chí bắt cóc nạn nhân.