Rủi ro tai nạn tại đường ngang phòng vệ
Những năm gần đây, việc ứng dụng các công nghệ như sử dụng phần mềm giám sát, lắp đặt camera tại các vị trí liên quan trực tiếp đến chạy tàu, nghiêm cấm nhân viên sử dụng điện thoại thông minh trong ca trực… là những giải pháp đã được Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) áp dụng nhằm ngăn ngừa tai nạn đường sắt do yếu tố chủ quan của công nhân cảnh giới.
Tuy nhiên, sự cố đầu máy tàu hoả lao đến đường ngang nhưng chắn vẫn chưa kịp đóng tại TP Hồ Chí Minh trong tháng 10 vừa qua vẫn là một nỗi ám ảnh với người dân. Mặc dù sự cố chưa gây thiệt hại về người và xe cộ nhưng là vụ việc rất nghiêm trọng, do đây là khu vực có lượng xe cộ đông, nhất là vào giờ cao điểm, tiềm ẩn nguy cơ gây ra những tai nạn thảm khốc.
Theo thống kê của ngành Đường sắt, nơi xảy ra tai nạn đường sắt thường là vị trí đường ngang, điểm giao cắt. Chỉ tính trên tuyến đường sắt Thống nhất có 277 ga, 1.517 đường ngang, gồm 388 đường ngang biển báo, 480 đường ngang cảnh báo tự động, 649 đường ngang có người gác. Nhiều đường ngang chưa được trang bị đầy đủ và đồng bộ các thiết bị tín hiệu phòng vệ và cảnh báo, chưa có sự liên khóa các hệ tín hiệu tại các đường ngang nên khi có trở ngại để thực hiện phòng vệ tất cả đều phụ thuộc vào thao tác của người gác chắn.
Tại các đường ngang không có gác, nguy cơ mất an toàn giao thông còn cao hơn. Đặc biệt khi xảy ra các trường hợp như phương tiện đường bộ trục trặc, hư hỏng trên đường sắt, nếu không có tín hiệu cảnh báo cho người điều khiển phương tiện giao thông đường sắt thì hậu quả là khôn lường.
Nguyên nhân cơ bản gây tai nạn thường đến từ người và phương tiện cơ giới đường bộ đã không chấp hành các quy định về an toàn đường sắt. Đơn cử, do phương tiện giao thông đi qua lối tự mở trái phép; do người điều khiển phương tiện giao thông đường bộ, người đi bộ đi qua đường ngang phòng vệ bằng biển báo hoặc đường ngang phòng vệ có người gác…
Tăng cường tự động hóa
Để kéo giảm tai nạn giao thông đường sắt và đảm bảo an toàn chạy tàu, VNR hiện đang kiến nghị cấp có thẩm quyền cho phép lắp đặt cần chắn hoặc giàn chắn tự động tại đường ngang có gác. Khi tàu sắp đến đường ngang, chuông đèn tự động bật cảnh báo cho các phương tiện đường bộ, sau đó cần chắn hoặc giàn chắn tự động đóng. Nhân viên gác chắn lúc này chủ yếu làm nhiệm vụ cảnh giới, như vậy có thể giảm rủi ro tai nạn do yếu tố chủ quan.
Được biết, Cục Đường sắt Việt Nam đang phối hợp với VNR triển khai lắp đặt hệ thống báo tàu đối với các đường ngang có gác, nhằm tự động báo cho nhân viên gác chắn tàu sắp đến để tác nghiệp đống chắn kịp thời. Cụ thể, sẽ triển khai lắp đặt đối với 566 đường ngang có gác, thực hiện từ năm 2022 và hoàn thành trong năm 2023.
Tại nhiều quốc gia phát triển, việc áp dụng những công nghệ tiên tiến trên những tuyến đường sắt đã được nghiên cứu, triển khai từ lâu nhằm tăng tính tự động hoá, đảm bảo an toàn. Đáng nói nhất là các hệ thống dò tìm phát hiện chướng ngại vật trên đường ngang được áp dụng phổ biến trong quá trình điều hành, giám sát giao thông đường bộ, đường sắt nhằm cảnh báo kịp thời khi phát hiện chướng ngại vật trên đường ngang, nâng cao mức độ an toàn cho con người, phương tiện giao thông.
Theo các chuyên gia ngành Giao thông Vận tải, việc nghiên cứu, triển khai áp dụng hệ thống dò tìm phát hiện chướng ngại vật tại đường ngang, phát tín hiệu cho đầu thu trên đầu máy để tự động báo lái tàu xử lý, sẽ mang lại nhiều lợi ích cho ngành Đường sắt Việt Nam. Trong bối cảnh chuyển đổi số là nhiệm vụ cấp thiết đặt ra với toàn ngành, hệ thống này góp phần không nhỏ trong việc hỗ trợ công tác đảm bảo an toàn giao thông trên tuyến đường sắt, vừa giảm tải áp lực công việc cho nhân viên gác chắn.
Đáng nói, để ứng dụng công nghệ được nhân rộng, các yếu tố như bố trí nguồn vốn và sự cấp phép, hướng dẫn của các cơ quan có thẩm quyền đóng vai trò rất quan trọng. Nhiều ý kiến cũng cho rằng, cần tăng thêm chế tài cho người, phương tiện tham gia giao thông trong phạm vi đường ngang trong từng trường hợp cụ thể để tăng mức răn đe, nâng cao ý thức của người dân trong việc chấp hành các quy định an toàn của ngành Đường sắt.
