“Hàng rào” gạt DN nhỏ khỏi “cuộc chơi”
Theo quy định tại Điều 7 và Điều 9 Nghị định 19/2016/NĐ-CP ban hành ngày 22/3/2016, thương nhân xuất khẩu, nhập khẩu phải có kho tổng dung tích các bồn chứa tối thiểu 3.000m3 đối với LPG, 60.000m3 đối với LNG, 200 nghìn Sm3 đối với CNG, có số lượng chai LPG với với tổng dung tích chứa tối thiểu 3,93 triệu L. Thương nhân phân phối khí có các bồn chứa với tổng dung tích tối thiểu 300m3 đối với kinh doanh LPG chai, 100m3 đối với kinh doanh LPG qua đường ống, 3.000m3 đối với LNG, 10.000 Sm3 đối với CNG, có số lượng chai LPG với tổng dung tích chứa tối thiểu 2,62 triệu L.
Ngay trong quá trình xây dựng và khi đưa vào thực hiện Nghị định 19/2016/NĐ-CP, nhiều ý kiến đã cho rằng quy định nói trên là quá lớn. Các điều kiện kinh doanh đó dẫn đến việc loại bỏ các DN nhỏ và vừa tham gia mới vào thị trường, đặc biệt là các DN đã có quá trình đầu tư, hoạt động có hiệu quả.
Điều này sẽ gây ra những thiệt hại cho các DN nói trên, đòi hỏi các DN này muốn tiếp tục kinh doanh thì phải đáp ứng được các điều kiện trên, tức là bình quân mỗi DN sẽ buộc phải đầu tư thêm hàng chục đến hàng trăm tỷ đồng để đầu tư vào hệ thống bồn chứa, bình gas chỉ với mục đích để được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện làm thương nhân xuất khẩu, nhập khẩu hoặc thương nhân phân phối mà không cần thiết để sử dụng vào sản xuất, kinh doanh.
Quy định “sở hữu” cầu cảng, trạm nạp khí làm méo mó thị trường
Một quy định tại Nghị định 19/2016/NĐ-CP cũng bị phản ứng quyết liệt và được sửa đổi triệt để tại dự thảo Nghị định thay thế là về điều kiện thương nhân phải sở hữu cầu cảng, sở hữu trạm nạp, sở hữu trạm cấp khí
Theo đánh giá của chính Bộ Công Thương, quy định thương nhân xuất khẩu, nhập khẩu khí sở hữu, đồng sở hữu cầu cảng thuộc hệ thống cầu cảng Việt Nam quy định tại Điều 7 của Nghị định 19/2016/NĐ-CP là can thiệp quá sâu vào hoạt động kinh doanh của DN, chưa phù hợp với tinh thần của Luật DN. Mặt khác, quy định này buộc các DN phải đầu tư lớn để xây dựng cầu cảng thuộc sở hữu của mình để tuân thủ các điều kiện của cơ quan quản lý nhà nước đặt ra.
Điều đó sẽ gây khó khăn và lãng phí cho DN trong quá trình kinh doanh. Việc này DN hoàn toàn có thể tự chủ và đi thuê cầu cảng của các DN khác đã có cầu cảng sẵn để tiếp nhận khí từ tàu phục vụ cho hoạt động kinh doanh của mình được thuận lợi chứ không nhất thiết DN nào cũng phải có cầu cảng.
Nghị định 19/2016/NĐ-CP cũng quy định trạm nạp LPG vào chai, trạm nạp khí vào phương tiện vận tải, trạm cấp khí phải thuộc sở hữu của thương nhân xuất khẩu, nhập khẩu và thương nhân phân phối khí. Quy định này buộc các trạm nạp, trạm cấp khí phải thuộc “sở hữu” của thương nhân đầu mối, gây khó khăn cho các trạm nạp, trạm cấp khí đã tồn tại độc lập kinh doanh hợp pháp, buộc các trạm này phải phá sản hoặc mua bán, sát nhập cho các thương nhân đầu mối.
Mặt khác, quy định trên đồng nghĩa với việc các thương nhân xuất khẩu, nhập khẩu khí và thương nhân phân phối khí sẽ độc quyền và thiết lập hệ thống độc lập tự mình thực hiện hết các công đoạn kinh doanh phân phối khí mà không cần đến sự tồn tại của các trạm nạp, trạm cấp khí độc lập.
Điều này sẽ dẫn đến các cơ sở đang có các trạm nạp, trạm cấp khí độc lập đang kinh doanh có nguy cơ phải đóng cửa hoặc bán lại trạm cho các thương nhân xuất khẩu, nhập khẩu hoặc thương nhân phân phối khí. Các trạm nạp đang ký hợp đồng chiết nạp thuê cho các DN khác sẽ có nguy cơ phải bị phạt và bồi thường thiệt hại do chấm dứt hợp đồng trước thời hạn vì quy định bất cập của Nghị định nêu trên.
Thiết lập hệ thống phân phối – pháp luật không can thiệp quyền tự chủ của DN
Hiện nay, Nghị định 19/2016/NĐ-CP quy định phân phối khí (LPG) thông qua thương nhân phân phối rồi đến tổng đại lý, đại lý và cửa hàng bán lẻ LPG chai. Với quy định này thì hệ thống phân phối từ thương nhân đầu mối qua hệ thống tổng đại lý và qua đại lý rồi qua các cửa hàng của tổng đại lý và đại lý. Như vậy sẽ tạo ra nhiều tầng nấc kinh doanh cho DN, buộc các thương nhân phải có tổng đại lý hoặc đại lý để phân phối các sản phẩm của mình đến người tiêu dùng. Điều này làm tăng chi phí sản xuất, kinh doanh, do vậy sản phẩm đến người tiêu dùng sẽ bị ảnh hưởng bởi chất lượng và giá cả.
Mặt khác, qua nhiều tầng lớp là thương nhân phân phối và tổng đại lý, đại lý, cửa hàng bán lẻ LPG chai sẽ tạo ra nhiều thủ tục hành chính, đặc biệt là phát sinh thêm giấy chứng nhận đủ điều kiện đối với các loại hình trên như quy định tại Nghị định 19/2016/NĐ-CP, gây khó khăn và lãng phí cho DN khi tham gia kinh doanh trên thị trường, vô hình trung cản trở DN trong quá trình hoạt động kinh doanh.
“Việc thiết lập hệ thống phân phối hay không là do sự tự chủ của DN căn cứ vào quy mô và năng lực của mình để thiết lập đảm bảo phù hợp các quy định về thiết lập đại lý như quy định của Luật Thương mại, không nhất thiết tất cả các thương nhân kinh doanh khí đều phải thiết lập hệ thống phân phối của mình như Nghị định 19/2016/NĐ-CP đã quy định” – Bộ Công Thương thừa nhận trong đánh giá về 1 năm thực hiện Nghị định 19/2016/NĐ-CP.
Những điều kiện bất cập nói trên sẽ được loại bỏ trong dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 19/2016/NĐ-CP đang được Bộ Công Thương lấy ý kiến rộng rãi, trên tinh thần quán triệt Nghị quyết số 35/NQ-CP của Chính phủ ngày 16/5/2016 về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020, theo đó Nhà nước bảo đảm quyền bình đẳng cho tất cả các DN, không phân biệt loại hình, thành phần kinh tế trong cơ hội tiếp cận các nguồn lực, có chính sách đặc thù để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, điều kiện kinh doanh phải rõ ràng, minh bạch, dễ thực hiện...