Dự thảo Luật đã bổ sung quy định “Phòng giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao (VKSNDTC)” là một trong các tổ chức giám định tư pháp (GĐTP) công lập về kỹ thuật hình sự với nhiệm vụ giám định về âm thanh, hình ảnh từ các dữ liệu điện tử (khoản 4, khoản 5 Điều 12).
Có làm phình bộ máy?
Cho ý kiến về nội dung này, Đại biểu Nguyễn Thị Xuân (Đắk Lắk) cho rằng không nên bổ sung quy định nêu trên trong Dự thảo Luật. Bởi lẽ đây là lĩnh vực kỹ thuật chuyên biệt, đòi hỏi trình độ chuyên môn cao về kinh nghiệm, đặc biệt quá trình đào tạo một giám định viên kỹ thuật hình sự công lập đòi hỏi chuyên sâu.
Tại Báo cáo tổng kết thi hành Luật GĐTP năm 2012, không thấy nêu về những khó khăn, vướng mắc của Viện kiểm sát trong việc trưng cầu chuyên ngành giám định về âm thanh. Trong quá trình soạn thảo, thảo luận cho ý kiến dự thảo Luật trong Chính phủ không có trình bày nội dung, đề xuất thành lập Phòng giám định kỹ thuật hình sự thuộc VKSNDTC. Sau này mới có báo cáo bổ sung trước Quốc hội đề xuất thành lập phòng giám định này.
“Tôi hiểu rằng, việc bổ sung này có nghĩa là yêu cầu thực tế chưa bức thiết”, bà Xuân nhân định.
Hơn nữa, nếu quy định chức năng, nhiệm vụ của Phòng GĐTP công lập thuộc VKSNDTC có xung đột với Luật Tổ chức VKSND hay không? VKSND thực hiện quyền công tố, kiểm soát hoạt động tư pháp lại vừa trực tiếp thực hiện giám định thì liệu có đảm bảo sự khách quan, công minh trong vấn đề này hay không?
Đồng thời, việc bổ sung quy định này không phù hợp với quan điểm chỉ đạo của Đảng tại Nghị quyết 39, Nghị quyết 18 về tinh giản biên chế, sắp xếp lại tổ chức, bộ máy hiện nay… Từ đó, bà Xuân đề nghị cân nhắc nội dung này
Tranh luận với những ý kiến trên, Đại biểu Nguyễn Mai Bộ (đoàn An Giang) cho rằng, câu chuyện ở đây không phải là quá tải hay không mà chưa bao giờ yêu cầu phải tránh oan sai trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử đòi hỏi cao như hiện nay.
 |
| Đại biểu Nguyễn Mai Bộ. |
Theo Đại biểu Bộ, việc thiết kế cơ quan giám định, thẩm định thuộc VKSNDTC xuất phát từ yêu cầu này và được quy định từ khoản 7 Điều 165 Bộ luật Tố tụng hình sự khi nói về mối quan hệ giữa viện kiểm sát với cơ quan điều tra.
Theo đó, quy định, viện kiểm sát trong quá trình kiểm sát hoạt động điều tra thì có quyền trực tiếp tiến hành một số hoạt động điều tra trong trường hợp để kiểm tra, bổ sung tài liệu, chứng cứ khi xét phê chuẩn lệnh, quyết định của cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra.
Hoặc trường hợp phát hiện có dấu hiệu oan, sai, bỏ lọt tội phạm, vi phạm pháp luật mà viện kiểm sát đã yêu cầu bằng văn bản nhưng không được khắc phục hoặc trường hợp để kiểm tra, bổ sung tài liệu, chứng cứ khi quyết định việc truy tố.
“Tôi đặt giả sử là trong giám định âm thanh, kỹ thuật hình ảnh mà hiện chúng ta định giao cho VKSNDTC mà đã được chính cơ quan giám định của Bộ Công an đã giám định nhưng giờ phát hiện khả năng có vấn đề, nếu giờ lại giao chính lại cho giám định của Bộ Công an đó thì sẽ kết luận thế nào?”, ông Bộ đặt vấn đề.
Theo ông, thực tiễn những người làm ở tòa án, viện kiểm sát, cơ quan điều tra cũng cho thấy, trong lịch sử tư pháp Việt Nam có vụ Tùng Dương ở cầu Chương Dương biết bao nhiêu lần giám định kết luận của giám định công an không ra được, đến khi giao cho giám định bên quân đội mới ra được vụ án.
“Do đó, tôi cho rằng, ở đây là để thực hiện yêu cầu cao nhất của tố tụng và có căn cứ”, Đại biểu Bộ nói.
Cần thành lập để đảm bảo có sự lựa chọn khi cần giám định nhanh gọn, khách quan
Tranh luận về nội dung này, Đại biểu Nguyễn Hữu Cầu (Nghệ An) cho biết, không đồng tình với quan điểm cho rằng để chống oan sai thì cần thành lập một phòng giám định của VKSNDTC.
“Nếu để chống oan, sai thì phải thành lập một cơ quan giám định thuộc TANDTC. Vì tòa mới là trung tâm của tư pháp. Phán quyết của tòa mới quyết định một người có tội hay không có tội”.
Đại biểu Nguyễn Hữu Cầu cũng cho rằng từ trước đến nay, viện kiểm sát chưa có cơ quan phòng giám định kỹ thuật hình sự. Vậy từ trước đến nay viện kiểm sát đã có bao nhiêu yêu cầu việc giám định mà các cơ quan giám định không làm đúng theo yêu cầu giám định của viện kiểm sát?
Dẫn số liệu báo cáo của Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an, Đại biểu Nguyễn Hữu cầu cho biết, trong 8 năm từ 2012 đến nay chỉ có 60 vụ việc giám định về âm thanh, tiếng nói. Trung bình mỗi năm chỉ có 8 vụ thôi.
Do đó thực hiện nghiêm chỉ đạo của Đảng tại Nghị quyết 39, Nghị quyết 18 về tinh gọn bộ máy tổ chức, không thành lập cơ quan mới nếu không thực sự xuất phát từ yêu cầu cấp bách của thực tiễn.
Đồng thời, nếu cho thành lập thì liệu VKSND các tỉnh có thành lập phòng giám định này không. Và liệu VKSND có nên thành lập các trại tạm giam để phục vụ cho công tác điều tra không?
 |
| Đại biểu Nguyễn Quang Dũng. |
Tranh luận với Đại biểu Nguyễn Hữu Cầu, Đại biểu Nguyễn Quang Dũng (đoàn Quảng Nam) nêu thống kê trong hai năm 2018-2019, cơ quan viện kiểm sát đã trưng cầu 59 vụ việc, thời gian giám định trung bình 2-3 tháng. Có trường hợp việc giám định kéo dài như nhận hối lộ tại Ba Vì (4 tháng 17 ngày), mới đây nhất có việc giải quyết tố giác thi hành án của Đống Đa 8 tháng 10 ngày. Việc giám định có độ chậm trễ nhất định.
Hay việc xác định nội dung giám định khách quan hay không thì có vụ án nữ cán bộ công an bỏ ma túy vào cốp xe người khác để vu khống. Khi trưng cầu ở cơ quan khác, không phải Viện Khoa học hình sự, thì đủ căn cứ kết luận và vụ án đã được xử lý. Xét về số liệu, tính khách quan thì cần thiết để có cơ quan đảm bảo có sự lựa chọn khi cần giám định nhanh gọn, khách quan.
“Đại biểu Nguyễn Hữu Cầu cho rằng phình bộ máy. Cách suy diễn như vậy không ổn. Thành lập Phòng giám định kỹ thuật hình sự ở VKSNDTC thì không thể suy luận sẽ mở rộng xuống cấp tỉnh, cấp huyện”, Đại biểu Dũng quả quyết.
