Theo Cục An toàn thực phẩm, thức ăn đường phố và quà vặt thường được chế biến sẵn hoặc chế biến ngay tại chỗ, giúp tiết kiệm thời gian chờ đợi, dễ dàng mua và ăn ngay trên đường hoặc mang đi. Loại thức ăn này phù hợp với nhiều đối tượng, đặc biệt là học sinh, sinh viên, công nhân… vì có giá thành rẻ. Không những thế, các món ăn đường phố lại rất đa dạng như: xiên nướng, bánh tráng trộn, bắp xào, trà sữa, chè, cá viên chiên, phá lấu… đáp ứng được nhiều khẩu vị khác nhau từ mặn, ngọt đến cay, chua.
Thực tế cho thấy, các hàng quán bán xiên nướng "bẩn" (thịt, cá, hải sản, rau củ xiên que) hay đồ ăn vặt ở lề đường bên cạnh tính tiện dụng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn vệ sinh thực phẩm.
Nguyên nhân gồm: Sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc, thịt ôi thiu, hỏng hoặc thực phẩm đông lạnh kém chất lượng; Tẩm ướp phụ gia, phẩm màu, gia vị giá rẻ để che mùi ôi thiu hoặc tăng độ đậm đà nhân tạo; Dùng dầu chiên đi chiên lại nhiều lần, tạo ra các chất gây hại cho sức khỏe; Chế biến và bày bán ở nơi bụi bẩn, gần mặt đường lại không được che chắn dẫn đến thực phẩm bị nhiễm bụi bẩn, vi khuẩn từ không khí; Người bán không đảm bảo quy chuẩn vệ sinh cá nhân như không đeo găng tay, khẩu trang khi chế biến.
Cục An toàn thực phẩm đã chỉ rõ, việc tiêu thụ thực phẩm kém vệ sinh, đặc biệt là "xiên nướng bẩn" có thể gây ra nhiều nguy cơ nghiêm trọng cho sức khỏe, như: Ngộ độc thực phẩm, nhiễm khuẩn đường ruột từ các vi khuẩn như E.coli, Salmonella, tụ cầu khuẩn…; Tích tụ độc tố lâu dài do dầu chiên đi chiên lại nhiều lần dễ tạo ra các chất gây ung thư; Nhiễm ký sinh trùng nếu thịt không được nướng chín kỹ hoặc nguyên liệu từ động vật nhiễm bệnh.
Để bảo vệ sức khỏe, Cục An toàn thực phẩm khuyến cáo người tiêu dùng nên lựa chọn hàng quán ăn sạch sẽ có khu vực chế biến đồ ăn đảm bảo vệ sinh, người chế biến dùng bao tay, sử dụng nguồn thực phẩm rõ ràng. Hạn chế ăn tại các khu vực bụi bặm như nơi có nhiều xe cộ, khói bụi, không đảm bảo an toàn thực phẩm. Ngoài ra cần duy trì thói quen ăn uống lành mạnh và bổ sung vitamin giúp hệ miễn dịch tốt hơn...
Các quy định và mức xử phạt liên quan:
Quy định về mức phạt vi phạm trong kinh doanh thức ăn đường phố và dịch vụ ăn uống vi phạm an toàn thực phẩm tại Việt Nam được nêu trong Nghị định số 115/2018 và được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 124/2021.
Vi phạm quy định về điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm trong kinh doanh dịch vụ ăn uống thuộc loại hình cơ sở chế biến suất ăn sẵn, căng tin kinh doanh ăn uống, bếp ăn tập thể; bếp ăn, nhà hàng ăn uống, nhà hàng ăn uống của khách sạn, khu nghỉ dưỡng; cửa hàng ăn uống, cửa hàng, quầy hàng kinh doanh thức ăn ngay, thực phẩm chín và các loại hình khác thực hiện việc chế biến, cung cấp thực phẩm.
- Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với một trong các hành vi: Bày bán, chứa đựng thực phẩm trên thiết bị, dụng cụ, vật liệu không bảo đảm vệ sinh; Không có đủ dụng cụ chế biến, bảo quản và sử dụng riêng đối với thực phẩm tươi sống, thực phẩm đã qua chế biến; Nơi chế biến, kinh doanh, bảo quản có côn trùng, động vật gây hại xâm nhập; Sử dụng người trực tiếp chế biến thức ăn mà không đội mũ, đeo khẩu trang; không cắt ngắn móng tay; không sử dụng găng tay khi tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm chín, thức ăn ngay.
- Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây: Không thực hiện hoặc thực hiện không đúng quy định của pháp luật về chế độ kiểm thực 3 bước; Không thực hiện hoặc thực hiện không đúng quy định của pháp luật về lưu mẫu thức ăn; Thiết bị, phương tiện vận chuyển, bảo quản suất ăn sẵn, thực phẩm dùng ngay không bảo đảm vệ sinh; gây ô nhiễm đối với thực phẩm; Cống rãnh thoát nước thải khu vực chế biến bị ứ đọng; không được che kín; Không có nhà vệ sinh, nơi rửa tay; Dụng cụ thu gom chất thải rắn không có nắp đậy.
- Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 7.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng người trực tiếp chế biến thức ăn không đáp ứng kiến thức về an toàn thực phẩm theo quy định của pháp luật.
- Phạt tiền từ 7.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây: Sử dụng nước không đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật hoặc không bảo đảm vệ sinh theo quy định của pháp luật tương ứng để chế biến thức ăn; để vệ sinh trang thiết bị, dụng cụ phục vụ chế biến, ăn uống; Chủ cơ sở không đáp ứng kiến thức về an toàn thực phẩm theo quy định của pháp luật; Không thực hiện thu gom, xử lý chất thải, rác thải trong phạm vi của cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống theo quy định của pháp luật; Vi phạm các quy định khác về điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm theo quy định của pháp luật.
- Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng người đang mắc các bệnh mà theo quy định của pháp luật không được tham gia trực tiếp kinh doanh dịch vụ ăn uống.
- Hình thức xử phạt bổ sung: Đình chỉ một phần hoặc toàn bộ hoạt động sản xuất, chế biến, kinh doanh, cung cấp thực phẩm từ 01 tháng đến 03 tháng đối với vi phạm quy định tại các khoản 4 và 5 Điều này.
Vi phạm quy định về điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm trong kinh doanh thức ăn đường phố
- Phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây: Không có bàn, tủ, giá, kệ, thiết bị, dụng cụ đáp ứng theo quy định của pháp luật để bày bán thức ăn; Thức ăn không được che đậy ngăn chặn bụi bẩn; có côn trùng, động vật gây hại xâm nhập; Không sử dụng găng tay khi tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm chín, thức ăn ngay.
- Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây: Sử dụng dụng cụ chế biến, ăn uống, vật liệu bao gói, chứa đựng tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm không bảo đảm an toàn thực phẩm theo quy định của pháp luật; Người đang mắc các bệnh mà theo quy định của pháp luật không được trực tiếp tham gia kinh doanh thức ăn đường phố; Sử dụng phụ gia thực phẩm được san chiết không phù hợp quy định của pháp luật để chế biến thức ăn; Sử dụng nước không bảo đảm vệ sinh để chế biến thức ăn; để vệ sinh trang thiết bị, dụng cụ phục vụ chế biến, ăn uống; Vi phạm các quy định khác về điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm theo quy định của pháp luật trong kinh doanh thức ăn đường phố, trừ các hành vi quy định tại khoản 1, các điểm a, b, c và d khoản 2 Điều này.
- Biện pháp khắc phục hậu quả: Buộc tiêu hủy thực phẩm đối với vi phạm quy định tại điểm c khoản 2 Điều này.
- Mức phạt đối với tổ chức. Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính mức phạt tiền đối với tổ chức gấp 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.Xiên nướng là món ăn hấp dẫn nhưng người tiêu dùng cần cẩn trọng khi lựa chọn địa điểm ăn uống. Đồng thời, các cơ quan chức năng cũng cần tăng cường kiểm tra, xử phạt nghiêm các trường hợp vi phạm nhằm đảm bảo an toàn sức khỏe cho cộng đồng.
