Theo Euro News, các cảnh báo được đưa ra trong bối cảnh Nghị viện châu Âu đang tranh luận về kế hoạch của ông Milorad Dodik - thành viên người Serb ở Bosnia hiện đang là Tổng thống cấp bang của Bosnia và Herzegovina (BiH) - muốn tách Cộng hòa Serbia ra khỏi liên bang.
Người Serbia trong nhiều năm đã ủng hộ việc tách thực thể Republika Srpska (Cộng hòa Serbia) khỏi phần còn lại của đất nước.
Thủ lĩnh người Serb ở Bosnia, Milorad Dodik, đang đe dọa rút khỏi các tổ chức cấp nhà nước, bao gồm cả quân đội quốc gia được xây dựng với sự hỗ trợ quốc tế trong 1/4 thế kỷ qua, và tái thiết một lực lượng Serb.
 |
Ông Milorad Dodik, Tổng thống Republika Srpska thuộc BiH. |
Nhà lãnh đạo chính trị hàng đầu của người Serb ở Bosnia gần đây đã thông báo kế hoạch thành lập quân đội, cơ quan thuế và cơ quan tư pháp của thực thể Republika Srpska vào cuối tháng 11.
Vào ngày 14/10, ông Dodik cho biết ông sẽ buộc quân đội Bosnia rút khỏi Republika Srpska (nửa người Serb của Bosnia) bằng cách bao vây doanh trại của nó và rằng nếu phương tây cố gắng can thiệp quân sự, ông có "những người bạn" nước ngoài đã hứa sẽ hỗ trợ.
Nhà lập pháp Andrey Kovatchev, một thành viên của nhóm Đảng Nhân dân châu Âu, cho biết: “Điều này đưa ra một tín hiệu rất sai lầm và có thể dẫn đến xung đột và bạo lực sắc tộc một lần nữa".
Nhận xét của ông Kovatchev được lặp lại bởi những cảnh báo của ông Pedro Marques từ nhóm Liên minh Tiến bộ của các nhà Xã hội và Đảng Dân chủ, “25 năm sau cuộc nội chiến khiến hơn 100.000 người thiệt mạng, Bosnia và Herzegovina lại đang trên bờ vực sụp đổ”.
"Điều này có thể đánh dấu sự quay trở lại bạo lực của những năm 90", ông Marques bày tỏ lo ngại và kêu gọi Liên minh châu Âu áp đặt các biện pháp trừng phạt, nếu cần, để bảo toàn sự toàn vẹn lãnh thổ của Bosnia.
Thừa nhận tình hình là một vấn đề đáng quan tâm, ông Valdis Dombrovskis, Phó Chủ tịch điều hành của Ủy ban châu Âu cho rằng, “Tất cả các đảng phái chính trị nên quay trở lại các thể chế nhà nước và đảm bảo rằng chúng hoạt động trơn tru".
Đồng thời Phó Chủ tịch điều hành của Ủy ban châu Âu nhấn mạnh, "Chúng tôi (EC) cam kết hỗ trợ các nhà lãnh đạo đất nước thực hiện các bước để giảm leo thang, nối lại đối thoại và giải quyết thực chất của các vấn đề đang gây căng thẳng”.
Binh sĩ thuộc lực lượng gìn giữ hòa bình của EU (EUfor) thực hiện một cuộc tập trận ở Sarajevo, Bosnia và Herzegovina vào ngày 1/10/2021. Ảnh: EPA
Trong một báo cáo gửi tới Liên Hợp Quốc do The Guardian đưa tin hồi đầu tháng 11, Christian Schmidt, đại diện cấp cao của EU tại Bosnia và Herzegovina, nói rằng nếu quân ly khai người Serb thực hiện lời đe dọa tái tạo quân đội của chính họ, chia cắt các lực lượng vũ trang quốc gia thành hai thì sẽ có nhiều lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế hơn được đưa trở lại để ngăn chặn sự trượt dốc hướng tới một cuộc chiến mới.
Trong báo cáo đầu tiên của mình kể từ khi đảm nhận chức vụ vào tháng 8, ông Schmidt, cựu bộ trưởng chính phủ Đức, cảnh báo rằng Bosnia đang phải đối mặt với "mối đe dọa tồn tại lớn nhất của thời kỳ hậu chiến".
 |
Đại diện Cấp cao của EU tại Bosnia và Herzegovina Christian Schmidt. Ảnh: Reuters |
Schmidt viết trong một báo cáo gửi cho Tổng thư ký Liên Hợp Quốc, António Guterres: “Điều này tương đương với việc ly khai mà không công bố. Ông cho biết hành động của Dodik "không chỉ gây nguy hiểm cho hòa bình và ổn định của đất nước và khu vực, mà - nếu không được cộng đồng quốc tế trả lời - có thể dẫn đến việc hủy bỏ chính thỏa thuận [hòa bình Dayton]".
Đại diện cấp cao cho biết có thể sẽ xảy ra đụng độ giữa các cơ quan thực thi pháp luật quốc gia Bosnia và cảnh sát Bosnia Serb. Ông Schmidt cảnh báo: “Nếu lực lượng vũ trang của BiH chia thành hai hoặc nhiều quân đội, mức độ hiện diện quân sự quốc tế sẽ cần được đánh giá lại".
Ông nói: “Việc thiếu phản ứng với tình hình hiện tại sẽ gây nguy hiểm cho [thỏa thuận Dayton], trong khi sự bất ổn ở BiH sẽ có những tác động lớn hơn trong khu vực”. "Triển vọng về sự chia rẽ và xung đột hơn nữa là rất thực tế", đại diện cấp cao của EU nhấn mạnh.
Cảnh báo của ông Schmidt được đưa ra khi Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đang chuẩn bị nghị quyết hàng năm về việc gia hạn nhiệm vụ gìn giữ hòa bình cho EUfor và trụ sở NATO.
Một hiệp định hòa bình Dayton năm 1995 đã chia Bosnia thành hai đơn vị hành chính hoặc thực thể - Republika Srpska (chiếm đa số người Serb) và Liên bang Bosniak-Croat. Hai khu vực có một số quyền tự trị, với các thể chế cấp nhà nước bao gồm tổng thống, quốc hội và hội đồng bộ trưởng, quân đội, cơ quan tư pháp cao nhất và quản lý thuế.
