Dự thảo NĐ được xây dựng nhằm khắc phục phần nào những tồn tại, hạn chế trong thời gian thí điểm chế định TPL, tiếp tục phát huy những tác động tích cực của chế định này đối với đời sống kinh tế - xã hội và tạo thêm công cụ pháp lý để người dân bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Đồng thời còn góp phần đảm bảo cơ sở pháp lý cho tổ chức và hoạt động của TPL thực hiện chính thức trên phạm vi cả nước theo Nghị quyết số 107/2015/QH13.
Về tên gọi, do NĐ sẽ thu hút các quy định hiện hành về TPL, bao gồm 2 NĐ và 2 thông tư liên tịch nên được đề xuất là “NĐ quy định về tổ chức và hoạt động TPL”. Quy định về phạm vi điều chỉnh được bổ sung thêm nội dung “kiểm tra, thanh tra và kiểm sát đối với hoạt động của TPL” so với quy định trước đây. Đồng thời sử dụng cụm từ “Các tỉnh, thành phố trực thuộc TƯ nơi thực hiện chế định TPL” thay cho cụm từ “Các tỉnh, thành phố trực thuộc TƯ nơi thí điểm chế định TPL” để phù hợp với Nghị quyết số 107/2015/QH15.
NĐ dự kiến sửa đổi, bổ sung theo hướng nâng cao tiêu chuẩn của TPL nhằm tăng cường chất lượng, xây dựng đội ngũ TPL có chuyên môn, đạo đức và kỹ năng hành nghề. Ngoài các tiêu chuẩn hiện hành, người mong muốn được bổ nhiệm TPL phải có chứng chỉ tốt nghiệp đào tạo nghề trong thời gian 6 tháng và trải qua 6 tháng tập sự hành nghề. Ngoài ra, dự thảo cũng dự kiến bổ sung quy định cụ thể về quyền và nghĩa vụ của TPL để làm rõ địa vị pháp lý của TPL, những việc TPL được làm và không được làm.
Hầu hết các ý kiến đều đồng tình với việc giữ nguyên quy định hiện hành về 4 loại công việc TPL được làm (tống đạt văn bản; lập vi bằng; xác minh điều kiện THA; tổ chức thi hành bản án, quyết định của Tòa án) nhưng trong từng công việc cần mở rộng phạm vi, thẩm quyền của TPL.
Cụ thể, dự kiến mở rộng phạm vi tống đạt của TPL theo hướng được tống đạt văn bản liên quan đến việc giải quyết các vụ án dân sự do đương sự trong các vụ án đó yêu cầu và được tống đạt văn bản cho các đối tượng khác. Phân chia địa hạt tống đạt theo hướng các văn phòng TPL tự thỏa thuận, thống nhất địa hạt tống đạt với TAND, cơ quan thi hành án dân sự (THADS). Tuy nhiên cũng có ý kiến băn khoăn rằng ở các tỉnh, thành phố mới triển khai chế định TPL, nếu không có sự phân chia địa hạt hợp lý thì việc chọn địa bàn cũng ảnh hưởng đến công việc của TPL.
Hoạt động lập vi bằng cơ bản giữ nguyên quy định hiện hành nhưng đề xuất cần có sự quản lý chặt chẽ hơn. Ngoài ra, TPL có quyền xác minh điều kiện THA liên quan đến việc THA thuộc thẩm quyền thi hành của các cơ quan THADS trên phạm vi toàn quốc và được quyền trực tiếp tổ chức thi hành theo đơn yêu cầu của đương sự đối với các bản án, quyết định thuộc thẩm quyền thi hành của cơ quan THADS cấp huyện và cơ quan THADS cấp tỉnh.
Đại diện Tổng cục THADS cho rằng dự thảo NĐ cần thu hút có chọn lọc các NĐ, thông tư quy định hiện hành về TPL, nên loại bỏ những quy định mang tính chất thí điểm không cần thiết. Để tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho hoạt động hành nghề TPL, cần bổ sung một số quy định mở như chính quyền địa phương tạo điều kiện cho các văn phòng thuê trụ sở để phục vụ người dân một cách tốt nhất, đề xuất quy định bảo đảm tài chính tối thiểu cho người hành nghề TPL do tính chất công việc còn chưa ổn định…
Sau khi nghe các ý kiến góp ý, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc yêu cầu Cục Bổ trợ Tư pháp cần có đánh giá, rà soát pháp luật một cách toàn diện để từ đó đưa ra được các định hướng đúng đắn xây dựng NĐ. Một số vấn đề cần tập trung làm rõ như vị trí pháp lý của văn phòng TPL, với cách tiếp cận là nghề bổ trợ tư pháp thì trong bối cảnh hiện nay thì nghề này đặt ra những vướng mắc gì? Thứ trưởng cũng lưu ý, bên cạnh công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra chặt chẽ thì cũng cần khuyến khích những mặt mà nghề này đã làm được, đồng thời đề xuất cần có cơ chế để đảm bảo cho nghề TPL phát triển.
