Quản lý nhà nước về giám định tư pháp từng bước đổi mới
Theo báo cáo tại Hội thảo, trong thời gian qua, Đảng đã lãnh đạo, chỉ đạo việc thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng thành hệ thống pháp luật về hoạt động tư pháp nói chung và hoạt động giám định tư pháp, định giá tài sản nói riêng. Các cấp ủy Đảng, chính quyền và cơ quan tư pháp đã từng bước nhận thức sâu sắc hơn về vai trò, ý nghĩa của hoạt động giám định tư pháp, định giá tài sản, góp phần tích cực cho cơ quan tiến hành tố tụng giải quyết vụ án được chính xác, kịp thời, nghiêm minh, đúng pháp luật.
Với việc ban hành Luật Giám định tư pháp năm 2012 (được sửa đổi, bổ sung năm 2020), Nghị định 30/2018/NĐ-CP ngày 07/3/2018 của Chính phủ quy định chi tiết việc thành lập và hoạt động của Hội đồng định giá tài sản, trình tự, thủ tục định giá tài sản trong tố tụng hình sự và các văn bản hướng dẫn thi hành và việc tổ chức triển khai thống nhất, đồng bộ trong thực tiễn đã góp phần thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, hoàn thiện hệ thống pháp luật về giám định tư pháp, định giá tài sản ở các lĩnh vực.
Đồng thời tạo chuyển biến tích cực trong công tác giám định tư pháp, định giá tài sản; đội ngũ người làm giám định tư pháp, định giá tài sản, hệ thống tổ chức giám định tư pháp, mạng lưới Hội đồng định giá tài sản tiếp tục được củng cố và phát triển; chất lượng hoạt động giám định tư pháp, định giá tài sản ngày càng được nâng cao; quản lý nhà nước về giám định tư pháp từng bước đổi mới, đi vào chiều sâu và toàn diện hơn.
Tuy nhiên, một số chủ trương, đường lối của Đảng về giám định tư pháp, định giá tài sản chưa được thể chế hóa, cụ thể hóa kịp thời, đầy đủ. Công tác tuyên truyền, phổ biến, quán triệt và nâng cao nhận thức về công tác giám định tư pháp, định giá tài sản hiệu quả chưa cao. Chất lượng một số văn bản quy phạm pháp luật về giám định tư pháp, định giá tài sản còn hạn chế, có nội dung còn bất cập, tính ổn định, khả thi chưa cao, ảnh hưởng đến việc giải quyết vụ án của cơ quan tiến hành tố tụng, hoạt động tư pháp. Công tác kiểm tra, giám sát hoạt động giám định tư pháp, định giá tài sản chưa được tiến hành thường xuyên.
Nguyên nhân của những hạn chế nêu trên trước hết là do một số người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, tổ chức, đơn vị chưa quan tâm đúng mức đến công tác giám định tư pháp, định giá tài sản. Một số cơ quan, tổ chức, đơn vị còn chậm rà soát, thể chế hóa, cụ thể hóa chủ trương, đường lối của Đảng, chưa chủ động, tích cực, phối hợp chặt chẽ trong công tác giám định tư pháp, định giá tài sản. Tổ chức, hoạt động về giám định tư pháp, định giá tài sản vẫn còn hạn chế, bất cập. Nguồn lực dành cho công tác giám định tư pháp, định giá tài sản còn bất cập.
Trước yêu cầu của công tác cải cách tư pháp, cải cách hành chính, sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giám định tư pháp, định giá tài sản cần được đẩy mạnh hơn nữa. Trên cơ sở đó, việc xây dựng Đề án tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giám định tư pháp, định giá tài sản là cần thiết.
Bổ sung hoàn thiện quy định về “trưng cầu giám định tư pháp”
Phát biểu tại Hội thảo, ông Nguyễn Văn Tuyến, đại diện Phòng Kỹ thuật hình sự, Công an TP Hà Nội cho biết, từ năm 2020 đến nay, Phòng Kỹ thuật hình sự đã tổ chức giám định hơn 44,6 nghìn vụ, kết luận hơn 1,4 triệu yêu cầu. Qua đó xác lập, củng cố chứng cứ phục vụ cho công tác điều tra, giải quyết, xử lý các vụ việc về an ninh chính trị, phạm pháp kinh tế, phạm pháp hình sự và tệ nạn xã hội.
Để nâng cao hiệu quả công tác giám định tư pháp trong thời gian tới, ông Tuyến đề nghị sửa đổi Luật Giám định tư pháp theo hướng mở rộng lĩnh vực giám định pháp y cho Phòng Kỹ thuật hình sự được giám định thương tích; Định kỳ giữa Bộ Tư pháp, Bộ Công an và các đơn vị có liên quan tổ chức sơ kết, tổng kết các chuyên đề nghiệp vụ trong công tác giám định kỹ thuật hình sự và pháp y, thông qua đó đánh giá các phương thức, thủ đoạn mới của các loại tội phạm để có những kiến nghị, đề xuất phục vụ công tác đấu tranh, phòng ngừa tội phạm...
Ông Nguyễn Duy Đại, đại diện Vụ Pháp chế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã nêu rõ một số hạn chế, vướng mắc về nội dung trưng cầu giám định tư pháp. Thực tế cho thấy một số nội dung trưng cầu giám định còn yêu cầu người giám định tư pháp phải xác định hành vi đúng hay sai cũng như phải xác định trách nhiệm của từng cá nhân, tổ chức đối với thiệt hại xảy ra.
Hoặc một số quyết định trưng cầu giám định không thể hiện rõ chủ thể được trưng cầu hoặc chưa xác định cơ quan đầu mối, cơ quan phối hợp hoặc chưa đến mức phải trưng cầu giám định.
Qua đó, ông đề nghị bổ sung hoàn thiện quy định về “trưng cầu giám định tư pháp”, theo hướng: quy định rõ, chặt chẽ hơn về “nội dung yêu cầu giám định” nhằm xác định rõ tính chất “chuyên môn” của nội dung, đối tượng cần giám định, những trường hợp, nội dung được trưng cầu và trường hợp, nội dung không được trưng cầu, tránh trường hợp lạm dụng trưng cầu giám định tư pháp hoặc gây khó khăn cho cá nhân, tổ chức thực hiện trưng cầu.
