Kết quả của Hội thảo này và một số hội thảo tương tự trước đó sẽ là các thông tin đầu vào cho Đối thoại về phòng chống tham nhũng (PCTN) lần thứ 12 giữa Chính phủ Việt Nam và cộng đồng các nhà tài trợ quốc tế với chủ đề “Vai trò của DN và khu vực tư nhân trong công tác PCTN” vào ngày 12/11 tới đây.
Tham nhũng chỉ đứng sau giá cả sinh hoạt đắt đỏ
Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Đức Lượng cho biết, năm 2012 Thanh tra Chính phủ phối hợp với Ngân hàng Thế giới và một số đối tác tiến hành nghiên cứu về tham nhũng, hối lộ, gian lận trong hoạt động của DN. Kết quả cho thấy, hầu hết các DN đều cho rằng tham nhũng được coi là vấn đề đáng quan ngại, chỉ đứng sau giá cả sinh hoạt đắt đỏ.
Có tới 60% số DN được hỏi cho rằng “chi phí không chính thức là khá tốn kém cho DN”, 57% số DN cho rằng “chi phí không chính thức tạo ra môi trường kinh doanh không công bằng giữa các DN”.
Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu lại cho biết một thực tế khác, đó là chỉ có 30% số trường hợp DN đưa hối lộ là do công chức gợi ý, nhũng nhiễu, 70% còn lại đưa hối lộ là do DN chủ động thực hiện.
Chuyên gia về quản trị nhà nước (Ngân hàng Thế giới) Trần Thị Lan Hương cũng nhận định, tham nhũng là một trong 3 vấn đề bức xúc nhất. Theo góc nhìn của DN, các ngành, lĩnh vực tham nhũng nhiều nhất là cảnh sát giao thông, quản lý đất đai, hải quan và thuế; 3 cơ quan dẫn đầu về mức độ gây khó dễ được DN đưa hối lộ nhiều nhất là thuế, hải quan và cảnh sát giao thông. Có điều, chính DN cũng góp phần tạo ra “vòng luẩn quẩn của tham nhũng”. Cụ thể là, DN và người dân có động cơ đưa hối lộ thì khó khăn mới được giải quyết, dẫn đến công chức có động cơ để tiếp tục chu trình gây khó dễ cho DN.
Chia sẻ về kết quả nghiên cứu tham nhũng, hối lộ, gian lận trong hoạt động của DN, đại diện Cty Monaco cho rằng, tình trạng nhũng nhiều, gây khó khăn cho DN của một cán bộ công chức trong “mối quan hệ giữa DN và cơ quan nhà nước” hiện nay là khá phổ biến. Hậu quả đã làm tăng chi phí, mất thời gian, giảm hiệu quả hoạt động và gây tâm lý bức xúc cho DN.
Việc hình thành các “nhóm lợi ích” là hiện tượng không mới, nhưng rất đáng lo ngại, dư luận xã hội đang rất quan tâm vì đã tác động tiêu cực, làm biến dạng các quan hệ thị trường, tạo lợi thế cạnh tranh không chính đáng cho “nhóm lợi ích”, gây thiệt hại cho các nhóm đối tượng khác trong xã hội.
Ngoài ra, “hối lộ thương mại” cũng là một thực trạng khá phổ biến trong mối quan hệ giữa DN và DN, đặc biệt là DN nhà nước với DN tư nhân, như tình trạng DN hối lộ hay chi trả phí môi giới để vay vốn tại các ngân hàng thương mại khi tham gia đấu thầu, tiếp cận các chính sách ưu đãi…
Vừa là nạn nhân vừa là người đưa hối lộ
Đại sứ Anh tại Việt Nam Antony Stokes nhấn mạnh, tham nhũng luôn là vấn đề quan trọng và lớn, DN vừa là nạn nhân vừa là người tham gia trong việc đưa hối lộ. Vì vậy, DN cần phải là người đi đầu trong câu chuyện PCTN, tiến tới sự liêm chính, minh bạch.
Còn Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc thông tin về một khảo sát trong 12 tháng gần đây, các DN không đưa hối lộ thì hiệu quả hoạt động nhiều hơn các DN đưa hối lộ. Các DN thành công bền vững thường là các DN thực hiện tốt liêm chính, tham gia tốt vào PCTN trong kinh doanh…
Đặc biệt, ông Lộc mong muốn các DN đưa ra những sáng kiến và tổ chức các chương trình hành động tập thể để chống tham nhũng cũng như có quy ước về thực hiện liêm chính trong DN, xây dựng liên minh PCTN trong hệ thống các DN…
Một ví dụ điển hình thành công về chống tham nhũng bằng hành động tập thể là trường hợp tại Ban Quản lý Khu công nghệ cao TP.HCM (SHTP). Bà Lê Bích Loan cho biết, từ năm 2007 SHTP đã lần đầu tiên ký kết Thỏa thuận ghi nhớ với Cty Intel Products Vietnam nhằm “cam kết ủng hộ đạo đức kinh doanh, kinh doanh trong khuôn khổ pháp luật, cam kết PCTN, lại quả và các hình thức lạm quyền”.
Đến nay, SHTP đã ký kết với 13 DN đang hoạt động trong Khu công nghệ cao và triển khai nhiều hành động cụ thể. Từ đó, hiệu quả đạt được là rất đáng ghi nhận như được sự hài lòng, tin tưởng từ phía DN, tạo ra giá trị lan tỏa về môi trường đầu tư lành mạnh đến cộng đồng DN, đặc biệt là các DN nước ngoài. Không những thế, sự chuyển biến tích cực trong nhận thức, tác phong làm việc của đội ngũ cán bộ đã đáp ứng kịp thời các vướng mắc, khó khăn của DN và nhận được đánh giá cao của DN.
