Theo Báo cáo của Cục Tài chính doanh nghiệp - Bộ Tài chính, trong 7 tháng đầu năm 2020, đơn vị nhận được báo cáo phê duyệt phương án cổ phần hóa của 06 doanh nghiệp, trong đó có 01 doanh nghiệp thuộc kế hoạch cổ phần hóa theo Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg.
Tính lũy kế giai đoạn từ năm 2016 đến tháng 7-2020, đã có 177 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa với tổng giá trị doanh nghiệp trên 443,5 nghìn tỷ đồng, trong đó giá trị vốn nhà nước là trên 207,1 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, trong số đó chỉ có 37 doanh nghiệp thuộc danh mục cổ phần hóa theo Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ (đạt 28% kế hoạch). Số doanh nghiệp còn phải thực hiện cổ phần hóa theo kế hoạch những tháng còn lại của năm 2020 là 91 đơn vị.
Một số doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa có quy mô lớn như: Tập đoàn Bưu chính - Viễn thông Việt Nam (VNPT), Tập đoàn Hóa chất Việt Nam, Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam, Tổng công ty Lương thực miền Bắc..., nhưng vẫn chưa hoàn thành phê duyệt phương án sử dụng đất để có thể tiến hành xác định giá trị doanh nghiệp.
Nguyên nhân dẫn đến tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn bị chậm là do sự bùng phát của dịch Covid-19 và vẫn đang diễn biến phức tạp trên cả nước.
Bên cạnh đó, Cục Tài chính Doanh nghiệp cho rằng đối tượng cổ phần hoá, thoái vốn giai đoạn này bao gồm một số tập đoàn, tổng công ty lớn có tình hình tài chính phức tạp, phạm vi hoạt động rộng, sở hữu nhiều đất đai tại nhiều tỉnh thành. Từ đó dẫn đến việc xử lý tài chính, phê duyệt phương án sử dụng đất; xác định, kiểm toán giá trị doanh nghiệp, bán cổ phần lần đầu gặp nhiều khó khăn.
Các quy định mới về cổ phần hóa, thoái vốn được ban hành với quy trình thực hiện dài hơn cũng khiến doanh nghiệp phải thực hiện lại từ đầu hoặc một số nội dung trong quá trình cổ phần hóa, khiến thời gian kéo dài.
Việc chấp hành kỷ luật, kỷ cương trong triển khai Luật Đất đai, Luật Quản lý sử dụng tài sản công chưa nghiêm túc, thường xuyên cũng ảnh hưởng đến tiến độ này. Nhiều doanh nghiệp chỉ đến khi thực hiện cổ phần hóa mới thực hiện sắp xếp, xử lý đất đai theo quy định dẫn đến làm chậm quá trình cổ phần hóa.
Cơ quan quản lý cũng đánh giá một số bộ, ngành, địa phương, tập đoàn, tổng công ty chưa nghiêm túc trong chỉ đạo và thực hiện. Còn hiện tượng không dám làm, không dám chịu trách nhiệm, viện dẫn vào các khó khăn vướng mắc để chậm hoặc không thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn gây ảnh hưởng tới tiến độ chung.
Để đẩy nhanh lộ trình cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp Nhà nước từ nay đến hết năm 2020, Bộ Tài chính đề xuất tiếp tục hoàn thiện thể chế, khuôn khổ pháp lý về tổ chức quản lý và hoạt động của doanh nghiệp Nhà nước.
Trong đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cần xây dựng trình Thủ tướng ban hành tiêu chí phân loại doanh nghiệp giai đoạn 2021-2025 theo ngành nghề, lĩnh vực. Ngoài ra, cần xây dựng đề án cơ cấu lại doanh nghiệp Nhà nước trọng tâm là các tập đoàn, tổng công ty.
Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng, Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) xây dựng, báo cáo Thủ tướng phương án thoái vốn để đảm bảo nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nộp vào Ngân sách Nhà nước theo yêu cầu của Quốc hội.
