Sáng 31/5 tại Hà Nội, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì cuộc Tọa đàm với doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp để thực hiện hiệu quả Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.
Tư nhân góp hơn 50% GDP nhưng vẫn “chưa đủ lực”
Trình bày Báo cáo về tình hình phát triển kinh tế tư nhân, Thứ trưởng Bộ Tài chính Lê Tấn Cận cho biết: khu vực kinh tế tư nhân hiện đóng góp hơn 50% GDP, sử dụng 82% lực lượng lao động và chiếm hơn 30% nguồn thu ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, dù phát triển về số lượng, khu vực này vẫn “đông mà chưa mạnh”.
Cụ thể, gần 98% doanh nghiệp thuộc khu vực tư nhân có quy mô siêu nhỏ, nhỏ và vừa, với sức cạnh tranh, hiệu quả hoạt động và kỹ năng quản trị còn hạn chế. Năng suất lao động đã được cải thiện nhưng vẫn thấp hơn so với khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) và doanh nghiệp nhà nước (DNNN). Đáng chú ý, đến năm 2024, tỉ lệ doanh nghiệp đang hoạt động mới đạt khoảng 10 doanh nghiệp trên 1.000 dân – thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực.
Bên cạnh đó, quá trình chuyển đổi số trong khu vực này diễn ra chậm. Khoảng 65% doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa có chiến lược ứng dụng công nghệ số. Tỉ lệ doanh nghiệp tư nhân tham gia vào chuỗi cung ứng của doanh nghiệp FDI cũng còn thấp, chỉ ở mức trên 20%.
Thứ trưởng cũng chỉ rõ, việc tiếp cận các nguồn lực phát triển còn nhiều khó khăn, đặc biệt là về tài chính, tín dụng, đất đai và nhân lực chất lượng cao. Dù chiếm gần 98% tổng số doanh nghiệp, nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa lại chỉ tiếp cận chưa đến 20% tổng dư nợ tín dụng của hệ thống ngân hàng.
Ngoài ra, khu vực kinh tế tư nhân vẫn chưa thực sự trở thành lực lượng dẫn dắt nền kinh tế như kỳ vọng. Một bộ phận doanh nghiệp chưa nghiêm túc tuân thủ pháp luật, thiếu minh bạch thông tin; còn tồn tại tư duy kinh doanh ngắn hạn, thiếu tầm nhìn chiến lược; đạo đức và văn hóa kinh doanh của một bộ phận doanh nhân còn hạn chế. Công tác quản lý hộ kinh doanh cá thể cũng còn nhiều bất cập.
Theo Thứ trưởng Lê Tấn Cận, có nhiều nguyên nhân dẫn đến những hạn chế của khu vực kinh tế tư nhân trong thời gian qua.
Trước hết, hệ thống thể chế, pháp luật còn tồn tại nhiều bất cập và chồng chéo; tiến trình cải cách thủ tục hành chính vẫn còn chậm. Một số điều kiện kinh doanh không cần thiết, thiếu tính khả thi chưa được rà soát, bãi bỏ hoặc sửa đổi kịp thời. Thủ tục đầu tư, kinh doanh trong một số ngành, lĩnh vực còn phức tạp, gây khó khăn cho doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, tư duy và nhận thức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý và công chức vẫn mang nặng tính “xin - cho”; tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực vẫn còn diễn ra. Hiệu lực và hiệu quả của một số chính sách hỗ trợ doanh nghiệp còn chưa cao, việc triển khai thực hiện còn gặp khó khăn. Chính sách khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp chưa thực sự hấp dẫn; bản thân các hộ kinh doanh vẫn còn tâm lý e ngại khi đối mặt với nguy cơ tăng chi phí tuân thủ sau khi chuyển đổi mô hình.
Ngoài ra, năng lực của khu vực kinh tế tư nhân còn hạn chế, đặc biệt là về vốn, quản trị, khả năng ứng dụng khoa học - công nghệ, chuyển đổi số và tiếp cận các mô hình kinh doanh hiện đại như kinh tế số, kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn.
Kinh tế tư nhân cần “thay máu tư duy”, loại bỏ "làm ăn chộp giật"
Trong bối cảnh mới khi tình hình thế giới dự báo tiếp tục diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt, nhất là là chính sách bảo hộ thương mại, thuế quan gần đây.
Sự phát triển bùng nổ của các công nghệ mới, trong đó có trí tuệ nhân tạo (AI), internet vạn vật (IoT), công nghệ sinh học, lượng tử... tác động mạnh mẽ, toàn diện đến tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội.
Thứ trưởng Lê Tấn Cận cho biết, bối cảnh mới đang đặt ra những thách thức to lớn nhưng cũng mang đến cơ hội, thời cơ mới cho phát triển đất nước. Nhằm phát huy tối đa tiềm lực đưa kinh tế tư nhân phát triển trở thành một động lực quan trọng nhất, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Chính phủ, Bộ Tài chính đã khẩn trương nghiên cứu, tham mưu cho Chính phủ: Trình Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, Trình Quốc hội ban hành Nghị quyết 198/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân. Ngay sau khi các Nghị quyết được ban hành, Bộ Tài chính đã kịp thời báo cáo Chính phủ ban hành Nghị quyết số 138/NQ-CP và Nghị quyết số 139/NQ-CP ban hành Kế hoạch hành động triển khai 02 Nghị quyết nêu trên.
Đặc biệt, Nghị quyết 68/NQ-TW đã đề ra 08 nhóm nhiệm vụ, giải pháp thể hiện tinh thần đổi mới, đột phá, cải cách mạnh mẽ, bảo đảm bám sát 03 đột phá chiến lược (về thể chế, nguồn nhân lực, kết cấu hạ tầng) và trong tổng thể 04 Nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị mà Tổng bí thư đã kết luận là "Bộ tứ trụ cột".
Để nhanh chóng đưa Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội đi vào cuộc sống, Thứ trưởng Lê Tấn Cận đề nghị cần tập trung triển khai ngay các nhiệm vụ:
Các bộ, ngành, địa phương khẩn trương xây dựng và ban hành Kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 138/NQ-CP và Nghị quyết số 139/NQ-CP, trong đó giao nhiệm vụ rõ ràng với thời hạn cụ thể cho các đơn vị tổ chức thực hiện đảm bảo nguyên tắc 6 rõ: "Rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian, rõ kết quả".
Tập trung nguồn lực tổ chức triển khai các nhiệm vụ được giao đảm bảo đúng tiến độ, hiệu quả, chất lượng.
Các tổ chức hiệp hội doanh nghiệp, doanh nghiệp chủ động tăng cường năng lực, hiệu quả hoạt động, phát huy vai trò đại diện, cầu nối giữa cộng đồng doanh nhân, doanh nghiệp với các cơ quan quản lý nhà nước; phát huy vai trò phản biện xã hội trong xây dựng chính sách. Tuyên truyền, vận động doanh nhân thực hiện chuẩn mực đạo đức, văn hoá kinh doanh. Chủ động đề xuất tham gia các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp.
Các doanh nghiệp, hộ kinh doanh phải hoạt động đúng pháp luật, xây dựng đạo đức, văn hoá kinh doanh, trung thực, thanh liêm, trách nhiệm xã hội; loại bỏ tư duy làm ăn "chộp giật", phi pháp; đổi mới tư duy kinh doanh, nâng cao năng lực, phẩm chất, trình độ, tích luỹ kiến thức, kinh nghiệm, hỗ trợ lẫn nhau, đoàn kết, cùng phát triển. Doanh nghiệp lớn phải nỗ lực, tiên phong, dẫn dắt các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các doanh nghiệp này phải có tâm thế phát triển trở thành doanh nghiệp vừa và lớn.
