 |
| Bà Beata Szydlo được giới thiệu làm Thủ tướng trong Chính phủ mới của Ba Lan. |
Kết quả này đã tạo điều kiện cho PiS giành đa số tuyệt đối trong Quốc hội, đánh dấu thắng lợi lớn nhất của một chính đảng kể từ khi Ba Lan xác lập thể chế dân chủ 25 năm trước.
Thắng lợi đặc biệt
Trước đó, sau khi kết quả sơ bộ được công bố với chiến thắng ấn tượng của PiS, Thủ tướng Eva Kopacz đã chúc mừng đảng đối lập trong khi thủ lĩnh PiS là cựu Thủ tướng Jaroslaw Kaczynski nhấn mạnh đây là thắng lợi đặc biệt đối với nền dân chủ Ba Lan, song cho rằng trước mắt sẽ là thời kỳ “làm việc cật lực”. Theo đại diện đảng PiS, đảng này sẽ cử bà Beata Szydlo làm Thủ tướng trong Chính phủ mới.
Cuộc bầu cử Quốc hội Ba Lan vừa qua được đánh giá là diễn ra suôn sẻ, không có các vụ vi phạm nghiêm trọng và tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu là 51,6%. Chiến thắng của PiS theo xu hướng bảo thủ trong cuộc tổng tuyển cử tại Ba Lan đã chấm dứt 8 năm cầm quyền của PO và đánh dấu sự thay đổi lớn trên chính trường Ba Lan.
Việc giành đa số ghế tại Hạ viện không chỉ mang lại cho PiS quyền tự đứng ra thành lập Chính phủ mới mà còn tạo điều kiện thuận lợi để đảng này có thể thực hiện những chính sách đối nội và đối ngoại trong tương lai, nhất là khi tân Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda, người đắc cử trong cuộc bầu cử hồi tháng 5 vừa qua, cũng là thành viên của PiS.
Ngay từ ngày 25/10, những kết quả sơ bộ cuộc bầu cử Quốc hội Ba Lan được Ủy ban Bầu cử Ba Lan đưa ra đã “hé lộ” chiến thắng của PiS tại Hạ viện. Có ba chính đảng cũng tham gia bầu cử, trong đó có Liên minh cánh tả, thu được số phiếu thấp hơn hạn ngạch dành riêng cho các đảng này để giành được quyền có đại biểu tại Hạ viện.
Như vậy, chỉ 5 trong tổng số 8 chính đảng tham gia tranh cử có đại diện tại Hạ viện. Đảng PO sau 8 năm cầm quyền đã không giữ được thành quả của mình vì đánh mất niềm tin của người dân Ba Lan đang mong muốn có sự thay đổi.
Vì sao cử tri “quay lưng”?
Theo các nhà phân tích, thất bại của PO, chính đảng nắm quyền từ năm 2007, đã được dự báo trước. Điều này cho thấy người dân Ba Lan đang mong muốn có một sự thay đổi, bất chấp nền kinh tế nước này vẫn tăng trưởng ổn định sau hơn một thập kỷ gia nhập Liên minh Châu Âu (EU).
Mặc dù từng được xem là hình mẫu kinh tế khá thành công tại châu Âu với sản lượng kinh tế tăng gần 50% trong vòng một thập kỷ qua, song thu nhập của gần 2/3 số dân nước này lại thấp hơn mức bình quân chung của cả nước, khiến hàng nghìn người Ba Lan đang đổ xô ra nước ngoài, chủ yếu là Anh và Đức, để tìm kiếm một cuộc sống mới.
Kể từ khi gia nhập EU năm 2004, có tới hơn 2 triệu người dân Ba Lan di cư ra nước ngoài kiếm sống. Đặc biệt, người dân nông thôn Ba Lan hầu như không được hưởng lợi từ việc nước này gia nhập EU, thậm chí hầu hết các trang trại vừa và nhỏ, nhất là khu vực phía Đông, bị xóa sổ hoặc thua lỗ triền miên.
Tình trạng bất bình đẳng trước những “trái ngọt” của tăng trưởng kinh tế dường như chỉ thuộc về một số nhóm người nhất định ngày càng làm gia tăng tỷ lệ người dân thất vọng và phản đối cách điều hành đất nước của PO. Ngoài ra, những bê bối trong nội bộ đảng thời gian gần đây cùng với việc đảng này chỉ giành kết quả thấp (chưa đến 1%) trong cuộc bầu cử Nghị viện Châu Âu (EP) tháng 5/2014 chính là “giọt nước tràn ly” khiến cử tri “quay lưng”.
Trong khi đó, PiS với chủ trương giúp mọi người dân Ba Lan được hưởng lợi từ sự tăng trưởng kinh tế của đất nước và dành nhiều phúc lợi hơn cho người nghèo, cùng những chính sách như tăng mức lương tối thiểu, không tăng tuổi nghỉ hưu, trợ cấp cho các gia đình có trẻ em... đã giành được sự ủng hộ của đa số người dân tại nhiều khu vực. PiS được cho là thân cận với Giáo hội Công giáo La Mã rất quyền lực ở Ba Lan.
Đảng này cũng ủng hộ cấm nạo phá thai cũng như thụ thai nhân tạo và cho rằng cần có một khối NATO hùng mạnh để đối phó với đe dọa từ nước Nga. Bên cạnh đó, việc PiS phản đối tiếp nhận người nhập cư cũng giúp đảng này ghi điểm trong bối cảnh người dân Ba Lan không muốn phải gánh chịu làn sóng người tị nạn đang đổ về “Lục địa già”.
Hãng BBC cho biết, thủ lĩnh của PiS - Jaroslaw Kaczynski - tuyên bố: “Chúng tôi sẽ thực thi pháp luật nhưng sẽ không có trả thù. Sẽ không có tính sổ giữa các cá nhân. Sẽ không có ai bị phạt vì mắc lỗi lại bị trừng phạt thêm”.
Còn ứng viên chức Thủ tướng Beata Szydlo thì nói bà biết ơn sự ủng hộ của người dân Ba Lan: “Chúng tôi đã chiến thắng vì kiên trì đối mặt với các thách thức và tiếp tục con đường của cố Tổng thống Lech Kaczynski. Nếu không có người dân Ba Lan chỉ cho chúng tôi biết các kỳ vọng và nhu cầu của họ, rồi bầu cho chúng tôi, thì chúng tôi không thể thắng cử”.
 |
| Thủ lĩnh của PiS - Jaroslaw Kaczynski - tuyên bố: “Chúng tôi sẽ thực thi pháp luật” |
Với việc giành được 235 trong tổng số 460 ghế tại Hạ viện, PiS không cần phải liên minh với các chính đảng khác để thành lập Chính phủ, và đại diện đảng này cũng đã ngay lập tức thông báo sẽ cử bà Beata Szydlo làm Thủ tướng trong Chính phủ mới. Đây là lần đầu tiên kể từ năm 1989, một đảng giành được đa số ghế tại Quốc hội Ba Lan. Tuy nhiên, chặng đường trước mắt để PiS khẳng định vai trò còn khá gian nan.
Thách thức lớn nhất đối với PiS là thực hiện những cam kết về phúc lợi xã hội trong bối cảnh nền kinh tế Ba Lan sau một thời gian dài tăng trưởng đã có dấu hiệu trì trệ. PiS hứa hẹn sẽ đẩy tỷ lệ tăng trưởng hiện ở mức 3,5% lên 5%, tăng thêm 60 tỷ Zlotys (khoảng 14 tỷ Euro) vào nền kinh tế từ nay đến năm 2021. Đó là những hứa hẹn mà nếu được thực hiện sẽ vô cùng tốn kém.
Quan hệ của Ba Lan với EU sau khi PiS lên nắm quyền cũng là vấn đề đáng bàn. PiS có quan điểm hoài nghi sự hội nhập châu Âu và đặt mục tiêu củng cố các mối quan hệ trong khu vực, đặc biệt là trong Khối Visegrad gồm Cộng hòa Czech, Hungary, Ba Lan và Slovakia để chống lại các quốc gia quyền lực hơn trong EU.
Chính sách này báo hiệu một thời kỳ không mấy suôn sẻ giữa Ba Lan và EU bởi trong giai đoạn PiS nắm quyền cách đây 8 năm, Ba Lan liên tục mâu thuẫn với EU và mối quan hệ với đồng minh Đức cũng rơi vào tình trạng cực kỳ căng thẳng do Vacsava luôn chống lại ảnh hưởng của Đức trong EU.
Cũng không loại trừ khả năng giữa EU và Ba Lan có thể nảy sinh bất đồng khi PiS có quan điểm cứng rắn về vấn đề tiếp nhận người di cư. Chiến thắng của PiS trong cuộc bầu cử đồng nghĩa với việc Ba Lan sẽ cùng Hungary và Slovakia trở thành những nước phản đối đề xuất phân bổ người di cư từ Trung Đông và Bắc Phi, khoét sâu thêm các rạn nứt trong nội bộ EU.
Trong bối cảnh tình hình địa chính trị khu vực ngày càng phức tạp do cuộc khủng hoảng Ukraine cùng mâu thuẫn giữa Nga và phương Tây liên quan tới cuộc khủng hoảng này, Ba Lan - với tư cách là nước láng giềng của Ukraine, thành viên của cả EU lẫn Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) - cũng không tránh khỏi bị tác động. Ba Lan mong muốn một sự bảo đảm lớn hơn từ NATO thông qua việc kêu gọi NATO tiếp tục mở rộng sự hiện diện tại khu vực Trung và Đông Âu, và chủ trương này nhiều lần vấp phải sự phản đối gay gắt của Nga.
Mới đây, Ba Lan cũng đã ký với Mỹ thỏa thuận cho phép triển khai các cơ sở kỹ thuật quân sự của Mỹ tại quốc gia Đông Âu này. Những bước đi đó có thể khiến những căng thẳng trong quan hệ giữa Nga và Ba Lan trở nên khó hàn gắn. Tuy nhiên, việc có tới 40% lượng khí đốt tiêu thụ ở Ba Lan nhập khẩu từ Nga và nền kinh tế Ba Lan cũng phụ thuộc nhiều vào Nga (thị trường đem lại 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của Vacsava) sẽ khiến Chính phủ mới của Ba Lan phải cân nhắc.
Sự trở lại nắm quyền của PiS chắc chắn sẽ khiến cho bầu không khí chính trị ở Ba Lan thay đổi, dẫn tới những điều chỉnh nhất định trong chính sách đối nội và đối ngoại của quốc gia này. Tuy nhiên, những thay đổi như vậy có phải là điều người dân Ba Lan kỳ vọng hay không còn phải chờ thời gian trả lời.
