Ở nhiều quốc gia, khi việc dỡ bỏ các hạn chế COVID-19 được thực hiện đã đem lại cảm giác chung rằng đại dịch đã kết thúc. Tuy nhiên, vẫn có mối lo ngại đáng kể rằng một biến thể mới nguy hiểm có thể xuất hiện.
Điều này đã xảy ra khi Omicron đến, nhưng chúng ta đã gặp may khi Omicron dễ lây lan hơn các biến thể trước đó, nhất là Delta, nhưng nó lại không gây ra sự gia tăng bệnh nặng ở hầu hết các quốc gia nơi nó chiếm ưu thế.
Tuy nhiên, các nhà khoa học cảnh báo, điều này không được đảm bảo vì các biến thể xuất hiện một cách ngẫu nhiên và những biến thể mới có khả năng nguy hiểm hơn những biến thể trước đó. Một biến thể khác vừa mới đến và hiện đang có tên Deltacron. Nó là sự lai tạo giữa Delta và Omicron, hai biến thể chiếm ưu thế gần đây nhất.
Câu chuyện của Deltacron bắt đầu vào giữa tháng 2, khi các nhà khoa học tại Viện Pasteur ở Paris (Pháp) tải lên một chuỗi gen của virus corona trông rất khác so với các chuỗi trước đó. Mẫu virus được lấy từ một người đàn ông lớn tuổi ở miền bắc nước Pháp và trông rất kỳ quặc. Hầu hết trình tự di truyền của nó giống với Delta, vốn thống trị trên toàn thế giới cho đến cuối năm ngoái, nhưng một phần của trình tự mã hóa protein đột biến của virus - một phần quan trọng của cấu trúc bên ngoài, mà nó sử dụng để xâm nhập vào bên trong tế bào lại đến từ Omicron.
Đến tháng 3, ba trình tự gen lai khác đã được báo cáo, lần này là ở Mỹ. Hiện đã có hơn 60 trường hợp, trên khắp Pháp, Hà Lan, Đan Mạch, Mỹ và Anh.
Tuy nhiên, có thể có các biến thể Deltacron khác nhau vì các nhà khoa học tại Viện Pasteur cho biết trình tự gen của Deltacron được báo cáo ở Anh và Mỹ có sự khác biệt nhất định so với trình tự gen tìm thấy ở các quốc gia khác. Họ nói rằng có thể cần phải thêm một số vào các dạng Deltacron khác nhau này, để cho biết đó là cái nào.
 |
Cơ hội xảy ra tái tổ hợp sẽ tăng lên khi Delta và Omicron đều lưu hành ở mức cao. Ảnh: EPA-EFE |
Nguy cơ mới pha trộn từ những biến thể cũ?
Hiện tại, thật khó để nói Deltacron sẽ giống cha mẹ của nó theo những cách nào. Delta và Omicron là những loại virus khá khác nhau. Chúng khác nhau về cách chúng lây nhiễm vào tế bào và cách chúng trốn tránh khả năng miễn dịch. Chúng ta vẫn chưa biết đủ về Deltacron để có thể biết nó sẽ khác biệt như thế nào.
Bởi vì nó được tìm thấy ở nhiều quốc gia lân cận, có khả năng Deltacron có thể lây lan. Tuy nhiên, bản thân Omicron đang tiếp tục phổ biến rộng rãi ở châu Âu, vì vậy nó vẫn là biến thể mà chúng ta cần phải theo dõi cẩn thận ngay bây giờ.
Thời gian sẽ trả lời liệu Deltacron có thay thế Omicron hay không, và liệu Deltacron có tránh được miễn dịch tốt hơn hay không và liệu nó có gây ra bệnh nặng hơn hay không. Hiện tại có quá ít trường hợp Deltacron để đưa ra bất kỳ kết luận nào về những vấn đề này. Những gì chúng ta cần là các thí nghiệm để xác định các đặc tính của Deltacron. Các nhà khoa học đã bắt đầu quá trình đó và có thể lây nhiễm sang các tế bào với nó, vì vậy hy vọng chúng ta sẽ có câu trả lời kịp thời.
Trong thời gian chờ đợi, chúng ta cần để mắt đến biến thể lai Deltacron này. Thực tế là Deltacron có thể đã lây lan qua biên giới đặt ra yêu cầu giám sát bộ gen liên tục để theo dõi cách virus đang thay đổi và di chuyển. Khi virus corona đang tiếp tục lây lan rộng rãi và lây nhiễm cho một số lượng lớn người, có khả năng nhiều biến thể hơn sẽ xuất hiện - bao gồm cả thông qua tái tổ hợp.
Tuy nhiên, chúng ta có thể tin tưởng phần nào rằng việc lây nhiễm trước đó với các biến thể khác, cũng như tiêm chủng, sẽ bảo vệ chúng ta khỏi tình trạng bệnh nặng nếu Deltacron bắt đầu chiếm ưu thế. Chúng ta biết rằng vaccine dựa trên chủng virus Vũ Hán ban đầu, cũng bảo vệ chống lại tình trạng bệnh nghiêm trọng với các biến thể gần đây hơn.
Thời gian sẽ trả lời liệu Delta và Omicron có sinh ra "một đứa trẻ hoang dã" như Deltacron để chúng ta lo lắng hay không!
Làm thế nào những biến thể lai này hình thành?
Không có gì lạ khi virus trộn và kết hợp các bộ phận của chúng với nhau nếu hai virus khác nhau cùng lây nhiễm vào một tế bào. Đây được gọi là “tái tổ hợp”, vì một loại virus kết hợp các phần của trình tự di truyền của nó với các phần của một loại virus có liên quan khác khi nó tập hợp các bản sao của chính nó. Nó dường như xảy ra một cách ngẫu nhiên trong quá trình nhân lên của virus.
Tuy nhiên, khi có sự chuyển giao quyền lực từ một biến thể virus này sang một biến thể khác - với một biến thể trở nên ít phổ biến hơn và một biến thể khác ngày càng nhiều hơn, nghĩa là cả hai đều đang lưu hành trong quần thể và có cơ hội để chúng đồng thời lây nhiễm sang người - thì khả năng tái tổ hợp sẽ tăng lên . Đây sẽ là tình huống khi Omicron nổi lên thay thế Delta và trở thành dạng thống trị trên toàn thế giới đến thời điểm này.
Sự tái tổ hợp thường tạo ra một loại virus mới không thể tồn tại, vì sự pha trộn của các gen khác nhau có thể cản trở khả năng tạo ra các protein cần thiết của virus để tồn tại. Nhưng đôi khi một con vẫn sống sót, và đó dường như là những gì đã xảy ra với Deltacron.
Thật vậy, vì các giống lai Deltacron được tìm thấy ở Mỹ / Anh có vẻ khác với các giống lai được tìm thấy ở lục địa Châu Âu, nên có thể điều này đã xảy ra nhiều lần riêng biệt.
