Vướng mắc trong thực tiễn
Nghị định số 29/2018/NĐ-CP (Nghị định số 29, có hiệu lực từ 5/3/2018) quy định trình tự, thủ tục xác lập quyền sở hữu toàn dân về tài sản và xử lý đối với tài sản được xác lập quyền sở hữu toàn dân được ban hành là cơ sở pháp lý quan trọng trong việc thực hiện xác lập quyền sở hữu toàn dân về tài sản và xử lý đối với tài sản được xác lập quyền sở hữu toàn dân. Sau hơn 3 năm triển khai thực hiện Nghị định số 29 đã thu được những kết quả, song vẫn còn tồn tại, vướng mắc trong thực hiện Nghị định.
Cụ thể, Bộ Tài chính cho rằng, phạm vi điều chỉnh của Nghị định số 29 rất rộng, bao gồm rất nhiều loại tài sản khác nhau như: tài sản bị tịch thu theo quy định của pháp luật (tang vật, phương tiện vi phạm hành chính bị tịch thu, vật chứng vụ án, tài sản của người bị kết án bị tịch thu); tài sản vô chủ, tài sản không xác định được chủ sở hữu, tài sản bị đánh rơi, bị bỏ quên, tài sản bị chôn giấu, bị vùi lấp, chìm đắm được tìm thấy, tài sản không có người nhận thừa kế thuộc về Nhà nước theo quy định của Bộ luật dân sự; hàng hóa tồn đọng thuộc địa bàn hoạt động hải quan theo quy định của pháp luật về hải quan; tài sản của quỹ xã hội, tài sản của quỹ từ thiện bị giải thể; tài sản do chủ sở hữu tự nguyện chuyển giao quyền sở hữu cho Nhà nước…
Do đó, việc Nghị định số 29 quy định chung một trình tự, thủ tục lập, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án xử lý tài sản dẫn đến một số vướng mắc, không phù hợp đối với một số loại tài sản.
Ngoài ra, trình tự, thủ tục lập, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án xử lý tài sản tại Nghị định số 29 chưa phù hợp với thực tiễn của một số lĩnh vực có khối lượng phát sinh rất lớn như: quản lý thị trường, hải quan, công an, cảnh sát biển, bộ đội biên phòng... Đồng thời, cũng tại Nghị định số 29 chưa quy định cụ thể về thủ tục hành chính, hồ sơ khi lập, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án xử lý tài sản.
Mặt khác, việc quy định thẩm quyền phê duyệt phương án xử lý đối với tài sản được xác lập quyền sở hữu toàn dân trên cơ sở giá trị tài sản không phù hợp, dẫn đến phát sinh vướng mắc trong thực hiện. Theo quy định tại Nghị định 29, Bộ trưởng Bộ Tài chính phê duyệt phương án xử lý đối với tài sản là tang vật, phương tiện vi phạm hành chính bị tịch thu có giá trị từ 500 triệu đồng trở lên/1 đơn vị tài sản. Tuy nhiên, việc xác định thế nào là “đơn vị tài sản” để xác định thẩm quyền phê duyệt phương án xử lý rất khó khăn, nhất là với các loại hàng hóa như xăng dầu, thực phẩm, khẩu trang, hàng tiêu dùng...
Đáng chú ý, hiện một số loại tài sản có vướng mắc, trong xác lập sở hữu toàn dân về tài sản và xử lý một số loại tài sản được xác lập sở hữu toàn dân, như: tài sản được đầu tư theo hình thức đối tác công tư chuyển giao cho Nhà nước Việt Nam theo hợp đồng dự án; tài sản do tổ chức, cá nhân trong nước biếu tặng, tài trợ; tài sản tịch thu là vàng, bạc, đá quý, kim loại quý; tài sản tịch thu là ngoại tệ… Từ thực tế trên, việc sửa đổi Nghị định số 29/2018/NĐ-CP là rất cần thiết.
Bổ sung thêm một số loại tài sản
Việc xây dựng dự thảo Nghị định nhằm sửa đổi, bổ sung một số nội dung để phù hợp với các quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017. Các nội dung sửa đổi, bổ sung để đồng bộ với các quy định về quản lý, sử dụng tài sản công đã được Chính phủ ban hành.
Một nội dung quan trọng tại dự thảo đó chính là việc điều chỉnh đối tượng, phạm vi. Cụ thể, tại Điều 1, Điều 2 dự thảo Nghị định quy định phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng trên cơ sở kế thừa quy định tại Nghị định số 29; đồng thời, rà soát, bổ sung một số loại tài sản thuộc đối tượng xác lập sở hữu toàn dân nhưng chưa được quy định tại Nghị định số 29, gồm: tài sản thuộc về nhà nước theo quy định tại Khoản 4 Điều 218 Bộ luật Dân sự.
Cụ thể, một trong các chủ sở hữu chung đối với bất động sản từ bỏ phần quyền sở hữu của mình hoặc khi người này chết mà không có người thừa kế thì phần quyền sở hữu đó thuộc về Nhà nước, trừ trường hợp sở hữu chung của cộng đồng thì thuộc sở hữu chung của các chủ sở hữu còn lại.
Ngoài ra, dự thảo cũng bổ sung thêm tài sản là hàng tạm gửi hành lý hải quan không nhận lại theo quy định tại khoản 6 Điều 59 Nghị định số 08/2015/NĐ-CP. Cụ thể, trong thời hạn tạm gửi hành lý, nếu người xuất cảnh, nhập cảnh có văn bản từ bỏ hành lý tạm gửi hoặc quá thời hạn tạm gửi hành lý nhưng người xuất cảnh, nhập cảnh không nhận lại, thì bị xử lý theo quy định của pháp luật. Tiền thu được từ việc thanh lý hàng hóa được nộp vào ngân sách nhà nước sau khi trừ đi các chi phí phát sinh theo quy định của pháp luật.
Bên cạnh đó, tại Chương II dự thảo Nghị định quy định về thẩm quyền, hình thức xử lý, trình tự, thủ tục lập, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án xử lý tài sản là tang vật, phương tiện vi phạm hành chính bị tịch thu và vật chứng vụ án, tài sản của người bị kết án bị tịch thu.
