Các cơ chế chính sách phải khả thi, phù hợp
Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, về phạm vi đầu tư của Dự án là điểm đầu tại Quốc lộ 19B thuộc địa phận thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định; điểm cuối tại đường Hồ Chí Minh thuộc địa phận TP Pleiku, tỉnh Gia Lai. Tổng chiều dài khoảng 125 km; trong đó đoạn qua địa phận tỉnh Bình Định khoảng 40 km, qua địa phận tỉnh Gia Lai khoảng 85 km.
Quy mô đầu tư dự án là 4 làn xe, có làn dừng khẩn cấp liên tục, bề rộng nền đường là 24,75 m; tiêu chuẩn kỹ thuật đáp ứng tiêu chuẩn đường cao tốc cấp 100, tương ứng với vận tốc thiết kế Vtk = 100 km/h. Tổng diện tích đất chiếm dụng sơ bộ khoảng 942,15 ha; số hộ bị ảnh hưởng khoảng 491 hộ.
Dự án được đề xuất hình thức đầu tư Dự án là đầu tư công với tổng mức đầu tư khoảng 43.734 tỷ đồng, được thực hiện từ năm 2025, hoàn thành năm 2029.
Báo cáo thẩm tra do Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi trình bày nêu rõ, Chính phủ đề xuất sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước từ các nguồn: tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách nhà nước năm 2024; ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025 và ngân sách trung ương và địa phương giai đoạn 2026 - 2030. Đồng thời, đề xuất cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt: “Dự án không phải thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn theo quy định của Luật Đầu tư công”.
Tuy nhiên, theo Quy định số 189-QĐ/TW ngày 8/10/2024 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong quản lý sử dụng tài chính, tài sản công và Hướng dẫn số 63-HD/BCĐTW ngày 28/4/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực về một số nội dung trọng tâm về công tác phòng, chống lãng phí đã xác định những hành vi tham nhũng, tiêu cực trong quản lý, sử dụng tài chính công, gây lãng phí trong quản lý, sử dụng vốn đầu tư công: “Quyết định chủ trương đầu tư hoặc quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư không xác định được nguồn vốn và khả năng cân đối vốn”.
Do đó, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ căn cứ quy định của Luật Đầu tư công hiện hành báo cáo bổ sung việc thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn của Dự án.
Để bảo đảm tiến độ, hiệu quả cho Dự án thì việc cho phép áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt là cần thiết. Chính phủ đề xuất 9 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt cho Dự án, theo đó cơ bản các chính sách đặc thù, đặc biệt này đã được Quốc hội cho phép áp dụng đối với một số dự án quan trọng quốc gia trong thời gian qua, do đó đề xuất của Chính phủ là có cơ sở.
Tuy nhiên, một số chính sách đã được điều chỉnh so với các chính sách tương tự được áp dụng cho một số dự án thời gian qua. Do đó, đề nghị thuyết minh làm rõ hơn việc điều chỉnh một số chính sách này. Đồng thời, cần tiếp tục rà soát kỹ lưỡng các cơ chế, chính sách áp dụng, bảo đảm các cơ chế chính sách này khả thi, phù hợp đối với tính chất, mục tiêu của Dự án.
Bảo đảm bố trí đủ vốn trong sáp nhập tỉnh
Đối với Tờ trình về điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu giai đoạn 1, Bộ trưởng Trần Hồng Minh cho biết, Chính phủ đề xuất điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án lên 21.551 tỷ đồng (tăng 3.714 tỷ đồng từ mức 17.837 tỷ đồng). Dự án thành phần 1 là 6.693 tỷ đồng (bồi thường 3.481 tỷ); thành phần 2 là 7.642 tỷ đồng (bồi thường 2.354 tỷ); thành phần 3 là 7.216 tỷ đồng (bồi thường 4.021 tỷ).
 |
Bộ trưởng Trần Hồng Minh. (Ảnh: Cổng TTĐTQH) |
Lý do điều chỉnh là có một số yếu tố phát sinh trong quá trình triển khai, tổng mức đầu tư các dự án thành phần (đã được Bộ Xây dựng và UBND các tỉnh Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu phê duyệt) tăng, dẫn đến tổng mức đầu tư Dự án vượt so với số đã được Quốc hội thông qua.
Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Phan Văn Mãi cơ bản nhất trí với sự cần thiết điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án.
Tuy nhiên, sơ bộ tổng mức đầu tư Dự án tăng 3.714 tỷ đồng, tương đương khoảng 20,8% sơ bộ tổng mức đầu tư đã được Quốc hội quyết định khá lớn.
Ủy ban đề nghị tiếp tục rà soát các chi phí tăng, giảm của Dự án và phân tích, bổ sung để làm rõ hơn việc tăng, giảm các chi phí này nhằm bảo đảm tính chính đáng, hợp lý trong việc đề xuất điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án.
Về nguồn vốn và khả năng cân đối vốn, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng để có nguồn vốn bố trí kịp thời, bảo đảm Dự án không bị kéo dài, sớm đưa vào khai thác sử dụng, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan chức năng làm rõ hơn nguồn vốn và khả năng cân đối vốn cho Dự án.
Theo ông Mãi, thực hiện chủ trương sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, 2 địa phương này sẽ được sáp nhập vào các đơn vị hành chính mới nên có thể ảnh hưởng đến khả năng bố trí và điều phối nguồn vốn địa phương theo kế hoạch, do đó đề nghị Thủ tướng và UBND các địa phương làm cơ quan chủ quản chịu trách nhiệm bảo đảm bố trí đủ vốn cho Dự án.
