Theo Sở NN&PTNT Bến Tre, độ mặn 4 phần nghìn (bình thường ở mức 0,25 phần nghìn) hiện đã xâm nhập cách các cửa sông chính 52 - 64km, xấp xỉ mùa khô 2016, đặc biệt trên sông Cổ Chiên còn ở mức cao hơn.
Mặn xâm nhập hệ thống sông rạch tại Bến Tre ảnh hưởng cuộc sống hàng chục nghìn hộ dân. Do nguồn nước trên sông rạch bị nhiễm mặn, độ mặn tại một số nhà máy hiện ở mức 0,1 - 5,1 phần nghìn, khiến hơn 10.000 hộ dân phải dùng nước máy có độ mặn vượt ngưỡng cho phép 0,5 phần nghìn.
Tại Tiền Giang, cống trên kênh Nguyễn Tấn Thành (Châu Thành) phải đóng sớm hơn 1 tuần để ngăn mặn, trữ ngọt. Còn cống Cái Lớn - Cái Bé (Kiên Giang) chuẩn bị đóng hoàn toàn vào đợt triều cường từ 14 - 17/3 bởi độ mặn 4 phần nghìn dự báo xâm nhập sâu đến 65km. Đây là lần thứ hai trong tháng cống ngăn mặn lớn nhất miền Tây phải vận hành đóng 9 hoặc tối đa 11/11 cửa.
Ở Cà Mau xảy ra khoảng 340 vụ sụt lún, sạt lở đất tại các tuyến sông, kênh với tổng chiều dài hơn 9km. Nguyên nhân là mưa kết thúc sớm, hạn hán gay gắt làm lượng nước rút nhanh, người dân tranh thủ bơm nước vào đồng để bảo đảm sản xuất, khiến sông, kênh rạch khô cạn. Tình trạng này gây ra sự chênh lệch độ cao lớn giữa mặt đường ven sông và mực nước bên dưới, dẫn đến sụt lún, sạt lở.
Theo lãnh đạo tỉnh Bến Tre, hiện sông Mekong đang bị các nước thượng nguồn chi phối, nên có thể tận dụng hệ thống sông trong nước như Sài Gòn, Đồng Nai để giải quyết nhu cầu cấp bách của các tỉnh ĐBSCL mùa hạn mặn. Miền Đông có địa hình cao nên có thể khơi một dòng kênh hoặc dùng hệ thống ống dẫn nước từ khu vực này về Long An, Tiền Giang, sau đó đến Bến Tre với khoảng cách mỗi tỉnh chỉ vài chục km. Nếu chưa đủ chi phí đầu tư hệ thống ống dẫn nước sản xuất thì triển khai trước hệ thống ống dẫn nước sinh hoạt.
Lãnh đạo tỉnh Bến Tre cũng kiến nghị Trung ương tiếp tục đầu tư hoàn thiện hệ thống cống ngăn mặn tại 2 tiểu vùng bắc và nam như cống An Hóa (Châu Thành), Thủ Cửu (Giồng Trôm), Cái Quao, Vàm Thơm (Mỏ Cày Nam),... Hệ thống cống này thuộc dự án quản lý nước Bến Tre (JICA 3), tổng mức đầu tư hơn 6.100 tỷ đồng, đang chậm tiến độ do khó khăn về nguồn vốn.
Về lâu dài, Trung ương cần nghiên cứu làm cống ngăn mặn trên sông Hàm Luông để giúp các tỉnh miền Tây đối phó hạn mặn, lãnh đạo tỉnh Bến Tre nói.
Theo Bộ NN&PTNT, hiện mặn đã đạt mức cao nhất từ đầu mùa đến nay, cao hơn trung bình nhiều năm và xâm nhập sâu hơn 5 - 15km. Dự báo, mùa khô năm nay sẽ còn hai đợt xâm nhập mặn vào cuối tháng 3 và đầu tháng 4, nhưng độ mặn sẽ thấp hơn.
Hơn 1,5 triệu ha lúa đông xuân ở ĐBSCL đã xuống giống trước một tháng nên ít bị ảnh hưởng, hiện đã thu hoạch hơn 600.000ha. Khoảng 20.000ha lúa tại Trà Vinh, Sóc Trăng nằm ngoài lịch gieo sạ theo khuyến cáo bị ảnh hưởng do thiếu nước. Hạn mặn cũng khiến hàng chục ngàn hộ dân miền Tây gặp khó khăn do nước sinh hoạt không bảo đảm.
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT cho biết Bộ sẽ hỗ trợ Bến Tre tiếp tục hoàn thiện hệ thống cống ngăn mặn ở hai tiểu vùng. "Đến 2027 địa phương sẽ cơ bản chủ động được nguồn nước ngọt mùa khô hạn", ông Hiệp nói và đề nghị Bến Tre tiếp tục theo dõi diễn biến hạn mặn, bảo đảm cấp nước kịp thời để người dân không thiếu nước sinh hoạt lẫn sản xuất.
Bộ NN&PTNT vừa có văn bản gửi UBND các địa phương khu vực ĐBSCL về việc tăng cường các giải pháp ứng phó với cao điểm xâm nhập mặn theo chỉ đạo của Thủ tướng.
Bộ NN&PTNT đề nghị UBND các tỉnh, thành khuyến cáo người dân tuyệt đối không xuống giống lúa ở các vùng đang tiếp tục có nguy cơ bị ảnh hưởng của xâm nhập mặn, chỉ tổ chức xuống giống khi có xuất hiện mưa, hoặc khi nguồn nước bảo đảm cung cấp ổn định và theo khuyến cáo của cơ quan chuyên môn, chính quyền địa phương.
Tăng cường việc vận hành hợp lý các công trình thuỷ lợi để lấy, tích trữ nước ngọt tối đa vào hệ thống kênh mương, ao đầm, khu trũng phục vụ sản xuất, dân sinh. Tại các vùng cây ăn trái tiếp tục thực hiện trữ nước trong các ao, hồ phân tán, bảo đảm đủ nguồn nước cung cấp để duy trì sức sống tối thiểu của cây trồng trong thời gian ảnh hưởng của xâm nhập mặn.
Các địa phương khẩn trương xác định cụ thể khu vực người dân có nguy cơ thiếu nước sinh hoạt, có phương án bảo đảm cung cấp đủ nguồn nước sinh hoạt cho người dân, hỗ trợ người dân tổ chức lấy nước, dụng cụ trữ nước phục vụ sinh hoạt, không để người dân bị thiếu nước sinh hoạt hoặc phải sử dụng nước sinh hoạt không bảo đảm chất lượng.
Chủ động sử dụng các nguồn kinh phí do địa phương quản lý để thực hiện khẩn cấp các giải pháp phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn, lưu ý, lắp đặt trạm bơm dã chiến, đắp đập tạm, đào ao, nạo vét cửa lấy nước, hệ thống kênh trục... Trường hợp cần đề xuất Thủ tướng quyết định hỗ trợ kinh phí.
