Theo tờ The Diplomat, trong vài tháng qua, chính phủ của Tổng thống Indonesia Joko Jokowi Widodo - người mới tái đắc cử - đã công khai hơn về khả năng thúc đẩy các kế hoạch dài hạn để di chuyển thủ đô của Indonesia ra khỏi Jakarta. Trên thực tế, vấn đề lựa chọn thành phố thủ đô của Indonesia không phải là không có tranh cãi về mặt lịch sử.
Ông Sukarno - người đã lãnh đạo nhân dân Indonesia giành độc lập, đồng thời là Tổng thống đầu tiên của nước này - cũng đã thúc đẩy các lựa chọn thay thế cho Jakarta. Tuy nhiên, các động thái để thúc đẩy việc di dời thủ đô của Indonesia tới nơi khác đã bị cản trở bởi một loạt các cân nhắc, bao gồm lo ngại có thể khiến các gia tộc cầm quyền ở Java tức giận. Bên cạnh đó, việc di dời thủ đô vốn luôn có xu hướng gây tranh cãi.
Trong khu vực Đông Nam Á, điều này không phải là chưa từng thấy, ngay cả khi kết quả của việc dời đô không rõ ràng. Đáng chú ý nhất có thể kể đến việc Malaysia đã chuyển thủ đô hành chính của nước này từ Kuala Lumpur sang Putrajaya và Myanmar đã chuyển thủ đô từ Yangon sang Naypyidaw.
Song, đối với Jakarta, việc di dời thủ đô đối với nhiều người đã trở nên rõ ràng là cần thiết hơn bao giờ hết. Được xây dựng trên một đầm lầy ở bờ biển tây bắc đảo Java, Jakarta là nơi sinh sống của hơn 10 triệu người và nổi tiếng với tình trạng tắc nghẽn giao thông tồi tệ nhất thế giới.
Đặc biệt, ông Heri Andreas – một chuyên gia tại Học viện Công nghệ Bandung – cho hay, thủ đô của Indonesia đang dần chìm xuống với tốc độ nhanh chóng. “Khả năng Jakarta bị nhấn chìm không phải là chuyện cười. Nếu nhìn vào các mô hình mà chúng tôi mô phỏng, tới năm 2050, khoảng 95% diện tích ở khu vực phía Bắc Jakarta sẽ chìm dưới mặt nước”, vị chuyên gia đã nghiên cứu về tình trạng sụt lún ở Jakarta hơn 20 năm qua cho hay.
Nền đất tại khu vực Bắc Jakarta trong 10 năm qua được cho là đã sụt xuống 2,5m so với trước đó và vẫn đang tiếp tục sụt lún ở một số khu vực. Theo một số thống kê, tốc độ sụt lún trung bình của Jakarta là 1 đến 15 cm một năm.
Tình trạng này đặc biệt nghiêm trọng ở khu vực phía bắc thủ đô, với tốc độ sụt lún ở đây cao gấp đôi mức trung bình toàn cầu của các đô thị ven biển. Tình hình càng trở nên nghiêm trọng hơn do tình trạng khai thác nước ngầm để dùng làm nước sinh hoạt. Điển hình có thể kể đến việc chính quyền Jakarta mới đây đã kiểm tra 80 tòa nhà chọc trời ở Jalan Thamrin ở trung tâm thành phố và phát hiện có tới 56 tòa nhà có máy bơm nước ngầm và 33 tòa đang khai thác trái phép. Khi nước ngầm bị hút lên, vùng đất xung quanh đó được ví như đang ngồi trên một quả bóng xì hơi, dẫn tới tình trạng sụt lún mạnh hơn.
Hiện nay, các thông tin cho biết, giới chức Indonesia đang xem xét một số khu vực có thể được lựa chọn làm thủ đô mới, trong đó có khu vực bao gồm các địa bàn Tanah Bumbu, North Penajam Paser và Palangka Raya. Việc lựa chọn nơi này được cho là có thể tạo lợi nhuận cho Indonesia bởi đây là khu vực ít bị thiên tai hơn so với các nơi khác trong quần đảo nổi tiếng về hoạt động địa chấn và lũ lụt. Khu vực này cũng nằm ở trung tâm giữa 17.000 hòn đảo của Indonesia.
Việc di dời thủ đô của Indonesia nếu diễn ra chắc chắn sẽ có những tác động đáng kể về mặt chính trị và kinh tế. Trong đó, ông Jokowi sẽ có cơ hội để thúc đẩy các kế hoạch cơ sở hạ tầng của mình, thúc đẩy sự tăng trưởng di chuyển bằng đường hàng không, tăng cường các dự án cơ sở hạ tầng với nguồn vốn phân bổ ban đầu. Việc thay đổi thủ đô có thể sẽ được ghi nhớ như một di sản đặc trưng của ông Jokowi nếu ông thực hiện được việc này một cách suôn sẻ và đem lại hiệu quả tích cực.
Song, bất kỳ sự thay đổi nào đều không phải là không có những thách thức. Ở Jakarta, các doanh nghiệp hiện lo lắng rằng sức mạnh vận động hành lang của họ sẽ bị giảm nếu thủ đô được dời đi nơi khác và điều đó có thể không tệ cho việc quản trị tốt. Những người Java vốn đã kiểm soát và được hưởng lợi thế chính trị so với phần còn lại của đất nước kể từ khi Indonesia giành độc lập vào năm 1945 cũng đang lo ngại về khả năng quyền lực được phân nhiều hơn cho các tỉnh khác. Ngoài ra, cũng có những mối quan ngại khác được đề cập.
Ví dụ, các nhà hoạt động vì môi trường bày tỏ lo ngại về tác động tới các khu rừng nhiệt đới và động vật hoang dã ở khu vực mà Indonesia có thể tính toán di dời thủ đô tới. Một số nhà phân tích thì cho rằng ý tưởng dời đô chỉ là cách để ông Jokowi khẳng định quyền lực của mình sau cuộc bầu cử gần đây.
Tuy nhiên, theo The Diplomat, trên thực tế, dường như đã đến lúc cần thay đổi thủ đô của Indonesia từ Jakarta tới nơi khác. Bởi, hầu hết các viễn cảnh đều cho thấy một bức tranh ảm đạm về một thủ đô nằm ở độ cao chỉ 8m so với mực nước biển và khoảng 95% diện tích ở một vùng của thủ đô vào năm 2050 sẽ chìm dưới mặt nước dù cơ sở hạ tầng đã được nâng cấp. Vì những lý do đó, nhiều người cho rằng người Indonesia sớm hay muộn cũng phải đưa ra quyết định cuối cùng về nơi đặt thủ đô mới.
