Dự thảo Luật Thủ đô đưa ra những cơ chế vượt trội để Hà Nội có thể phát triển

Báo cáo tóm tắt một số vấn đề lớn giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, trên cơ sở nghiên cứu, tham khảo các quy định của một số luật và Nghị quyết số 98/2023/QH15 của Quốc hội, dự thảo Luật đã bổ sung 2 nội dung mới trong nguyên tắc áp dụng pháp luật theo hướng: Xác định rõ trong trường hợp luật, nghị quyết của Quốc hội ban hành sau ngày Luật Thủ đô có hiệu lực thi hành có quy định khác với Luật Thủ đô về cùng một vấn đề và quá trình triển khai áp dụng quy định này sẽ thuận lợi hơn cho việc xây dựng, phát triển, quản lý và bảo vệ Thủ đô nhưng việc áp dụng lại chưa được quy định cụ thể trong luật, nghị quyết đó thì UBTVQH quyết định việc áp dụng theo đề nghị của Chính phủ (khoản 3).

Để khắc phục vướng mắc trong thực tiễn áp dụng Luật Thủ đô năm 2012 và một số nghị quyết của Quốc hội thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù cho một số địa phương hiện đang được triển khai, dự thảo Luật quy định: trường hợp có sự khác nhau giữa văn bản quy định chi tiết hoặc văn bản ban hành để thực hiện thẩm quyền được giao theo quy định của Luật Thủ đô với văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên về cùng một vấn đề thì áp dụng văn bản quy định chi tiết, văn bản quy phạm pháp luật để thực hiện thẩm quyền được giao trong Luật Thủ đô (khoản 4).

Về tổ chức chính quyền đô thị (Chương II), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho biết, trên cơ sở ý kiến của đại biểu Quốc hội, Thường trực Ủy ban Pháp luật và các cơ quan thống nhất tiếp thu, chỉnh lý các quy định về mô hình tổ chức chính quyền đô thị tại TP Hà Nội; cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND và UBND TP Hà Nội, quận, thị xã, TP thuộc TP và UBND phường. Nội dung tiếp thu, chỉnh lý các quy định về tổ chức bộ máy thể hiện sự phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho TP Hà Nội, giúp chính quyền TP chủ động hơn về tổ chức bộ máy, biên chế để có thể đảm đương một cách hiệu quả vai trò, nhiệm vụ hết sức đặc thù là Thủ đô của nước Cộng hòa XHCN Việt Nam.

Cụ thể, dự thảo Luật phân quyền cho HĐND TP Hà Nội quy định tiêu chí thành lập và quyết định việc thành lập, tổ chức lại, giải thể cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND TP (không bị giới hạn bởi quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và hướng dẫn của Bộ, cơ quan ngang Bộ về các nội dung liên quan nhưng phải bảo đảm phù hợp yêu cầu về mục tiêu, nhiệm vụ quản lý nhà nước, mục tiêu cải cách hành chính nhà nước và không chồng chéo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn) (khoản 4 Điều 9).

Bên cạnh đó, dự thảo Luật xác định Thường trực HĐND TP hoạt động chuyên trách và có không quá 11 thành viên (dự thảo Luật trình Quốc hội quy định không quá 9 thành viên), số lượng thành viên cụ thể do HĐND TP quyết định (khoản 2 Điều 9). Phân quyền trực tiếp cho Thường trực HĐND TP quyết định và báo cáo HĐND TP tại kỳ họp gần nhất một số vấn đề cấp bách để bảo đảm tính kịp thời, đáp ứng yêu cầu thực tiễn (khoản 5 Điều 9). Dự thảo Luật cũng phân quyền cho Hà Nội trong xây dựng, phát triển, quản lý và bảo vệ Thủ đô; phân quyền cho UBND TP quyết định thành lập, mở rộng khu công nghệ cao, ban hành quy chế hoạt động của các khu công nghệ cao do UBND TP thành lập…

Về một số nội dung xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến chỉ đạo, định hướng về một số nội dung như quản lý biên chế, thu nhập tăng thêm; việc xác định cụ thể giới hạn được sử dụng không gian ngầm của người sử dụng đất; phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng; thực hiện hợp đồng xây dựng - chuyển giao; việc phân quyền cho Ban quản lý khu công nghệ cao trong việc giao lại đất, cho thuê đất trong phạm vi khu công nghệ cao.

Lắng nghe các ý kiến của các thành viên Ủ y ban Thường vụ Quốc hội, phát biểu tại Phiên họp, Bí thư Thành ủy Hà Nội Đinh Tiến Dũng cảm ơn Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội, các Phó Chủ tịch Quốc hội, các Ủy ban của Quốc hội trong thời gian vừa qua đã phối hợp với Hà Nội, Bộ Tư pháp trong hoàn thiện dự thảo Luật này. Các ý kiến của các đại biểu cơ bản đã đồng tình với các nội dung cơ bản trong dự thảo luật.

Về nội dung phân cấp phân quyền cho TP, Bí thư Thành ủy Hà Nội nhấn mạnh, các ý kiến đóng góp của các đại biểu là rất đúng đắn. Cần rà soát kỹ và đầy đủ những vấn đề về định mức, đơn giá, quy chuẩn, tiêu chuẩn trên tất cả các lĩnh vực. Hiện nay quy chuẩn tiêu chuẩn về vấn đề môi trường còn rất thiếu, quy định về định mức, đơn giá còn vướng mắc, dẫn đến khó khăn trong triển khai các công trình đặc biệt của thủ đô. Vì vậy, việc quy định giao thẩm quyền cho TP là rất quan trọng.

Ngoài ra, Bí thư Thành ủy Hà Nội cho rằng, cần đảm bảo sự đồng bộ, nhất quán trong phân cấp phân quyền, giao thêm thẩm quyền hợp lý cho TP hoặc cho Chính phủ trong vấn đề liên quan đến giới hạn sử dụng không gian ngầm, đảm bảo phù hợp với tình hình thực tiễn.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long. (Ảnh: Nghĩa Đức)

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cũng bày tỏ thống nhất với các nội dung giải trình, đề xuất trình Quốc hội cho ý kiến như đã nêu trong báo cáo về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi). Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long thông tin và nêu quan điểm về một số nội dung của dự thảo Luật liên quan đến thu nhập tăng thêm; thẩm quyền của HĐND quyết định một số vấn đề được quy định trong dự thảo Luật; về áp dụng pháp luật…

Về thu nhập tăng thêm, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long đề nghị cân nhắc chi thu nhập tăng thêm cho một số cơ quan ngành dọc đóng trên địa bàn Thủ đô Hà Nội như TP Hồ Chí Minh đã thực hiện và cũng có nguồn lực thực hiện.

Về thử nghiệm có kiểm soát tại Điều 25, Bộ trưởng đề nghị cân nhắc không nên mở rộng quá nhiều lĩnh vực mà nên chú trọng vào một số lĩnh vực đã được Chính phủ cân nhắc, bởi cơ chế này là thử nghiệm, đương nhiên là có kiểm soát nhưng rủi ro pháp lý và trên thực tế về mặt kinh phí cũng rất nhiều. Bộ trưởng đề nghị cố gắng quy định theo các nội dung Chính phủ đã trình.

Về biện pháp bảo đảm quốc phòng an ninh, trật tự an toàn xã hội khi ngừng cung cấp dịch vụ điện nước tại Điều 33, Bộ trưởng cho rằng, dự thảo Luật đã chỉnh lý một bước. Tuy nhiên cũng cần phải làm rõ xem bản chất của biện pháp này là biện pháp ngăn chặn và bảo đảm xử lý hay là biện pháp mới để phân biệt được thực chất của biện pháp thì chúng ta mới quy định kèm theo quy trình và thủ tục để đảm bảo tính khả thi trên thực tế.

Liên quan đến thành lập cơ quan chuyên môn tổ chức hành chính và thẩm quyền của HĐND thành lập các cơ quan chuyên môn, các ban thuộc Hội đồng và cơ quan hoặc sở, ban, ngành thuộc TP, Bộ trưởng đề nghị hết sức cân nhắc ý này, khi cho phép nội dụng nào nên quy định cụ thể luôn vào Luật để làm được ngay và không phải xin phép.

Đối với quy định về áp dụng pháp luật, Bộ trưởng Lê Thành Long đề nghị rà soát thêm một bước nữa, để tạo sự đồng thuận, tránh gây xáo động của cơ quan nhà nước để tạo điều kiện thuận lợi khi áp dụng trong thực tiễn.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang. (Ảnh: Phạm Thắng)

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang nhấn mạnh, dự thảo luật Thủ đô (sửa đổi) trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội lần này có rất nhiều điểm mới, tiến bộ, đưa ra những cơ chế vượt trội để Hà Nội có thể phát triển, vừa là Thủ đô vừa là đầu tàu của cả nước.

Về sự đồng bộ thống nhất trong quy định của pháp luật, Phó Thủ tướng nhấn mạnh, cần giải quyết luôn các vấn đề vướng mắc, mâu thuẫn, bất cập trong cách thức thực hiện tại Luật này, tránh trường hợp trong thực tế có nhiều cách hiểu về quy định pháp luật sẽ rất khó trong quá trình triển khai.

Với một số vấn đề, có thể quy định khung trong Luật và giao Chính phủ ban hành văn bản hướng dẫn thi hành chi tiết. Cơ quan soạn thảo sẽ lĩnh hội những ý kiến phát biểu rất có giá trị của các đại biểu, đặc biệt là ý kiến của Chủ tịch Quốc hội để rà soát, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật đạt chất lượng cao.