Thiệt hại nhiều mặt vì tắc đường
Ùn tắc giao thông từ lâu đã trở thành một trong những vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến các thành phố lớn trên toàn cầu. Không chỉ đơn thuần là tình trạng xe cộ bị dồn ứ, di chuyển với tốc độ rất chậm hoặc không thể di chuyển, ùn tắc giao thông còn kéo theo hệ lụy nghiêm trọng về kinh tế, môi trường và chất lượng cuộc sống. Báo cáo từ các tổ chức trên thế giới đã nhiều lần cảnh báo về hậu quả của “căn bệnh mãn tính” này. Đơn cử, Ngân hàng Thế giới (WB) đã chỉ ra, mỗi năm, ùn tắc giao thông có thể gây thiệt hại lên tới hàng tỷ USD do mất thời gian, nhiên liệu và giảm năng suất lao động.
Tại Việt Nam, các thành phố lớn như Hà Nội hay TP HCM, cảnh tượng dòng người xe ken đặc, nhích từng chút một trong giờ cao điểm đã trở thành nỗi ám ảnh thường nhật của hàng triệu người dân. Việc phải mất trung bình từ 2 đến 3 tiếng mỗi ngày cho việc di chuyển ngoài gây lãng phí thời gian, còn tác động trực tiếp đến sức khỏe thể chất, tinh thần của người dân. Từ đó, gây ảnh hưởng chất lượng cuộc sống.
Không chỉ là gánh nặng với cuộc sống người dân, về lâu dài “căn bệnh mãn tính” còn tiêu tốn nguồn lực to lớn của quốc gia. Cụ thể, thiệt hại kinh tế do tình trạng ùn tắc giao thông tại Hà Nội và TP HCM được ước tính lên đến con số khổng lồ mỗi năm, với thất thu từ nhiên liệu tiêu hao chiếm khoảng 30 - 35% tổng chi phí giao thông hàng ngày.
Theo Báo cáo Phát triển ngành kinh tế vận tải Thủ đô do Viện Chiến lược và Chính sách Kinh tế - Tài chính (Bộ Tài chính) công bố mới đây, riêng Thủ đô Hà Nội mỗi năm tiêu tốn 1,2 tỷ USD vì ùn tắc giao thông, nếu chỉ tính chi phí nhiên liệu tiêu hao. Tuy nhiên, con số thực tế có thể lớn hơn nhiều nếu tính đến chi phí khác như hao hụt giờ lao động, sụt giảm năng suất lao động... Báo cáo cũng nêu rõ nguyên nhân của tình trạng này bắt nguồn từ tốc độ phát triển hạ tầng giao thông chỉ khoảng 0,03%/năm, thấp hơn đáng kể so với tốc độ tăng phương tiện cá nhân.
Cần giải pháp mang tính đột phá
Trong bối cảnh ùn tắc giao thông đang hàng ngày, hàng giờ gây thiệt hại cho từng cá nhân, tổ chức, kéo lùi sự phát triển kinh tế của địa phương và đất nước, việc tìm ra những giải pháp mang tính đột phá, thực sự hiệu quả trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Bởi lẽ, dù đã có nhiều giải pháp được nghiên cứu, triển khai, nhưng tình trạng “gỡ chỗ này, tắc chỗ kia” vẫn kéo dài, khiến bài toán ùn tắc giao thông gần như “dậm chân tại chỗ”.
Một trong những giải pháp nhận được nhiều sự quan tâm trong thời gian gần đây chính là ứng dụng công nghệ vào quản lý giao thông. Thực tế từ nhiều quốc gia cho thấy, việc ứng dụng công nghệ hiện đại góp phần đáng kể trong việc kiểm soát và điều phối giao thông một cách thông minh hơn. Trong đó, xu hướng đang được ưa chuộng trên toàn cầu là tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI). Thông qua mạng lưới cảm biến, camera và dữ liệu thời gian thực, AI có thể dự đoán lưu lượng xe, điều chỉnh tín hiệu đèn giao thông và cảnh báo sớm các điểm ùn tắc.
Bên cạnh giải pháp ứng dụng công nghệ, một đề xuất đáng chú ý khác nhằm giảm ùn tắc giao thông các thành phố lớn được Đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Cảnh (Đoàn Bình Định) đưa ra mới đây tại phiên thảo luận về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội liên quan đến cơ chế xử lý những khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật. Theo đó, ông đề xuất về việc áp dụng quy tắc “dây kéo áo” nhập làn xe để giảm thiểu ùn tắc giao thông. Đây là lần thứ hai ông đưa ra đề xuất này tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV.
Quy tắc “dây kéo áo” theo Đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Cảnh được hiểu là mỗi làn đường được ưu tiên đi luân phiên một xe để nhập làn. Tại điểm nhập làn, các phương tiện từ các làn khác nhau sẽ nhập vào làn chính theo kiểu xen kẽ, giống như cách các răng của dây kéo áo đan vào nhau. Ví dụ, một xe từ làn trái, một xe từ làn phải, lần lượt xen kẽ nhau để nhập vào làn chính. Theo Đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Cảnh, đây là một giải pháp phi tài chính nhưng mang lại hiệu quả rất lớn, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng hạ tầng trên cả nước.
“Quy tắc này giúp giảm tắc nghẽn giao thông, cho phép phương tiện di chuyển trơn tru và nhanh hơn, giảm sự bực bội của người lái xe vì ai cũng sẽ đến lượt theo thứ tự mà không phải chen lấn, tạo sự công bằng cho các lái xe khi ai cũng chỉ tốn thời gian như nhau để đi qua điểm ùn tắc, giúp giờ đi học, giờ đi làm, giờ hẹn, giờ đi chơi được sắp xếp chính xác”, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Cảnh nhận định. Thông tin thêm, ông cho biết nhiều bang ở Mỹ đã áp dụng quy tắc này và ùn tắc giảm 40 - 50%.
