Câu chuyện tổ chức thi hành án tại huyện Hạ Lang, tỉnh Cao Bằng là minh chứng rõ ràng cho những gian nan thầm lặng của người làm nghề thi hành án dân sự, nhất là khi đối tượng liên quan là trẻ nhỏ.
Bắt đầu từ bi kịch gia đình
Ngày 27/7/2019, chị Lục Thị Trâm tổ chức cưới theo phong tục với anh Nông Văn Thương tại xã Cô Ngân, huyện Hạ Lang. Sau khi đăng ký kết hôn hợp pháp, vợ chồng chị Trâm sinh được một con gái, bé Nông Thị Thảo Vy (sinh ngày 19/5/2020). Cả gia đình chung sống hòa thuận cùng bố mẹ chồng là ông Nông Văn Hội và bà Nông Thị Nậu.
Biến cố xảy ra vào ngày 6/10/2020, khi anh Thương đột tử. Chưa đầy một tháng sau, chị Trâm trở về nhà mẹ đẻ sinh sống, để lại con gái nhỏ cho ông bà nội chăm sóc. Khi quay lại đón con, chị Trâm bị ông Hội và bà Nậu ngăn cản, dẫn đến việc chị khởi kiện yêu cầu giao con.
Bản án số 12/2021/HNGĐ-ST của Tòa án nhân dân huyện Hạ Lang có hiệu lực ngày 16/4/2021, giao quyền trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng cháu Thảo Vy cho chị Trâm. Chi cục Thi hành án dân sự huyện Hạ Lang ra quyết định thi hành, mở đầu cho hành trình gian nan vận động thi hành bản án.
Hơn nửa năm kiên trì vận động, thuyết phục
Ngay từ những bước đầu tiên, việc thi hành án đã vấp phải sự kháng cự quyết liệt. Ông Hội và bà Nậu từ chối nhận quyết định thi hành án, tránh mặt đoàn công tác, khóa cửa không tiếp. Các biện pháp tống đạt qua đường bưu điện, mời lên làm việc đều không đạt kết quả.
Chấp hành viên Đàm Văn Trần – Phó Chi cục trưởng Chi cục THADS huyện Hạ Lang cùng đoàn công tác đã nhiều lần xuống tận nhà, làm việc với trưởng xóm, tìm cách vận động qua người thân, thậm chí nhờ ông Thắng – Phó Đồn trưởng Đồn Biên phòng Thị Hoa là họ hàng thân thích của gia đình hỗ trợ thuyết phục.
 |
Người chủ trì quán triệt trong buổi giao cháu Vy (Ảnh: Lê Hanh) |
Các buổi họp vận động tại trụ sở UBND xã Cô Ngân với đầy đủ đại diện Hội phụ nữ, Hội nông dân, Công an xã... cũng không làm thay đổi lập trường của ông bà. Dù hiểu rõ bản án có hiệu lực pháp luật, ông Hội và bà Nậu vẫn kiên quyết giữ cháu, với lý do duy nhất: “Cháu Vy là cháu nội duy nhất, sẽ thừa kế tài sản và thờ cúng tổ tiên”.
Chấp hành viên Đàm Văn Trần xây dựng các phương án giao nhận cụ thể, chuẩn bị kỹ kịch bản có thể xảy ra, song lo lắng vẫn luôn thường trực, nhất là khi liên quan tới trẻ nhỏ, đối tượng dễ tổn thương nhất trong các vụ cưỡng chế.
Thành công ngoài mong đợi trong ngày ấn định
Sau rất nhiều nỗ lực không ngừng nghỉ, cuối cùng ông Hội và bà Nậu đồng ý chọn ngày 18/2/2022 để giao cháu Vy cho chị Trâm. Đoàn công tác tiến hành buổi giao con với đầy đủ các thành phần: đại diện Chi cục THADS huyện, chính quyền xã, Công an, các đoàn thể địa phương, và gia đình hai bên.
Sáng hôm ấy, ngôi nhà ông Hội, bà Nậu đông người hơn thường lệ khiến đoàn công tác không khỏi thấp thỏm. Những phương án ứng phó mọi tình huống vẫn liên tục được rà soát lại trên đường đến.
Tại buổi làm việc, trước sự chứng kiến của đông đủ mọi người, chấp hành viên đọc lại quyết định thi hành án, yêu cầu ông bà tự nguyện giao cháu. Lần này, ông Hội và bà Nậu cất giọng dứt khoát: “Chúng tôi nhất trí giao cháu Vy cho mẹ nuôi dưỡng, chỉ mong sau này được đến thăm nom, đón cháu về chơi vài hôm”.
 |
Cán bộ Chi cục Thi hành án dân sự huyện Hạ Lang phân tích, giải thích cho ông Hội, bà Nậu về vụ việc (Ảnh: Lê Hanh) |
Chị Trâm đồng ý. Các bên cùng ký vào biên bản giao nhận. Buổi giao con khép lại suôn sẻ, nhẹ nhàng hơn tất cả những kịch bản đã dự liệu.
Trên đường quay về, trưởng đoàn công tác đã lập tức báo cáo kết quả thành công ngoài mong đợi cho đồng chí Bí thư Huyện ủy Hạ Lang và Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự tỉnh Cao Bằng.
Qua vụ việc này, có thể thấy rõ những thách thức đặc thù của thi hành án dân sự liên quan tới trẻ em. Khi tình cảm và lý trí, khi truyền thống và pháp luật va chạm, người làm thi hành án phải vừa mềm dẻo vận động, vừa cứng rắn thực thi pháp luật, trong khuôn khổ bảo vệ quyền lợi tối cao của trẻ nhỏ.
 |
Ông Hội, bà Nậu giao cháu Vy cho chị Trâm nhờ nỗ lực thuyết phục của Chi cục Thu hành án dân sự huyện Hạ Lang (Ảnh: Lê Hanh) |
Câu chuyện ở Hạ Lang cũng cho thấy trình độ dân trí, hiểu biết pháp luật ở nhiều địa phương còn hạn chế. Quan niệm "giữ cháu và để lại tài sản" vẫn ăn sâu trong tư duy nhiều người, khiến quá trình thi hành bản án về giao con trở nên vô cùng gian nan, phức tạp.
Với tinh thần trách nhiệm cao, sự bền bỉ không quản ngại khó khăn, Chi cục Thi hành án dân sự huyện Hạ Lang đã tổ chức thành công buổi giao con một thành công thầm lặng, nhưng chứa đựng bao nhiêu nỗ lực của cả một tập thể, vì những đứa trẻ cần được yêu thương và bảo vệ đúng cách.
