Góc khuất Viện dưỡng lão trên đất Mỹ

Phiên tòa phẫn nộ

“Ở tuổi 83, không nói được, cũng không còn khả năng chống cự, mẹ tôi lúc đó thậm chí còn yếu ớt hơn cả một đứa trẻ. Vào thời điểm bị xâm hại, bà ấy mong manh chỉ như một đứa trẻ sơ sinh. Trớ trêu là điều từng khiến bà sợ hãi nhất khi còn là một đứa trẻ buộc phải rời bỏ quê hương lại xảy ra với bà vào cuối đời, khi bà yếu đuối nhất”. 

Đó là những lời nói đầy ám ảnh được cô Maya Fischer đưa ra tại phiên tòa tuyên án viên điều dưỡng bị buộc tội hiếp dâm mẹ của cô diễn ra 2015. Nghẹn ngào nước mắt, Fischer kể về câu chuyện cuộc đời mẹ cô, từ khi bà còn là một đứa trẻ cùng gia đình trốn khỏi Indonesia, hòng tránh những vụ tàn sát và những vụ hiếp dâm do lính Nhật gây ra, cho đến nhiều thập kỉ sau đó khi bà trở thành nạn nhân của chính người được giao trách nhiệm chăm sóc bà. 

Theo lời nhân chứng – là một đồng nghiệp của nam điều dưỡng viên George Kpingbah tại Trung tâm sức khỏe Walker Methodist ở thành phố Minneapolis, bang Minnesota (Mỹ), bà đã nhìn thấy Kpingbah trong phòng của bà Sonja Fischer, 83 tuổi, lúc 4h30 sáng ngày 18/12/2014.

Theo lời nhân chứng này, bà nhìn thấy trên mỗi bên hông của viên điều dưỡng là một bàn chân trần, còn miếng bỉm của bà Fischer thì bị vứt trên giường. Khi thấy Kpingbah loay hoay trên giường, nhân chứng biết được rằng tên này đang xâm hại bà Fischer.

Kpingbah cuối cùng đã nhận tội xâm hại tình dục với người bị suy yếu về tinh thần và không có khả năng chống cự và phải nhận 8 năm tù. Trong một tuyên bố đầy phẫn nộ hướng về Kpingbah, thẩm phán chủ trì phiên tòa cho rằng hành vi phạm tội của Kpingbah không chỉ hủy hoại cuộc sống của nạn nhân và gia đình của bà mà còn phản bội lại lòng tin cộng đồng xã hội dành cho những điều dưỡng viên tại viện dưỡng lão - những người đang đảm nhiệm công việc cực kì nhạy cảm là chăm sóc người già và người ốm yếu. 

“Bị cáo đã phá hủy lòng tin của mọi người. Việc làm của bị cáo đã để lại hậu quả rất lớn... Nó ảnh hưởng tới tất cả những người đang làm việc tại trung tâm đó, bao gồm những người đang làm việc và những người đang được chăm sóc ở đó. Việc làm của bị cáo còn ảnh hưởng tới tất cả những người buộc phải gửi gắm người thân của mình tới trại dưỡng lão”, thẩm phán Elizabeth Cutter nhấn mạnh tại phiên tòa.

Tại tòa án, Kpingbah tỏ ra đầy ăn năn. Luật sư của ông ta cũng đề nghị tòa khoan hồng với lý do Kpingbah cũng phải trải qua những tháng ngày vô cùng khó khăn khi trốn khỏi Liberia, sau khi nhiều thành viên trong gia đình bị sát hại và tới Mỹ với tư cách một người tị nạn. Luật sư cũng cho rằng hành động của Kpingbah khi gây án hoàn toàn không phải là bản chất con người của bị cáo.

Tuy nhiên, theo phần cáo trạng không được công bố tại phiên tòa, các công tố viên hé lộ đây không phải là lần đầu tiên Kpingbah bị điều tra liên quan đến cáo buộc xâm hại tình dục. Hồ sơ cá nhân mà các công tố viên thu thập được trong quá trình điều tra và CNN đã kiểm chứng cho thấy Kpingbah đã bị đình chỉ công tác 3 lần trong lúc bị ban giám đốc trung tâm Walker Methodist điều tra về cáo buộc liên tục có hành vi xâm hại tình dục. 

Đơn kiện đầu tiên nhằm vào Kpingbah vào đầu năm 2008, khi cảnh sát mở cuộc điều tra về cáo buộc rằng ông ta đã quan hệ tình dục với một bệnh nhân nữ 65 tuổi bị chứng rối loạn não bộ. 

Một vụ khác, một phụ nữ 83 tuổi mù lòa và bị điếc ở cùng trung tâm với mẹ của Fischer đã tố cáo bà bị hiếp dâm nhiều lần và luôn ở thời điểm nửa đêm. Cảnh sát đã điều tra đơn trình báo này 7 tháng trước khi mẹ của Fischer bị xâm hại. 

Song, giới chức ở cả trung tâm chăm sóc trên và của cả bang Minnesota trong các lần đó đều không tìm được bằng chứng chứng minh các cáo buộc. Chính vì thế trong nhiều năm sau đó, trung tâm Walker Methodist vẫn để Kpingbah tiếp tục làm việc ca đêm ở đây, cho đến rạng sáng tháng 12/2014 nói trên, khi có người tận mắt chứng kiến hành vi phạm tội của Kpingbah.

CNN đã liên lạc với thành viên của những gia đình từng báo cáo về những vụ xâm hại tình dục tương tự tại Walker Methodist, khi Kpingbah làm việc ở đó. Họ cho biết những người có trách nhiệm ở đó đã nhanh chóng bác bỏ cáo buộc của các bệnh nhân, cho rằng đó là do ảo giác hay tưởng tượng của họ. 

Con trai của một người từng đứng ra tố cáo nhân viên của Walker Methodist cho biết anh rất bức xúc khi không hề biết có người đã đệ đơn kiện chống lại nhân viên của trung tâm. Nếu biết được điều đó, hẳn anh sẽ theo đuổi việc mà theo mẹ anh là hành vi tấn công tình dục nhằm vào bà một cách nghiêm túc hơn, thay vì chọn cách tin tưởng Walker Methodist như đã từng.

Những con số giật mình

Tại viện dưỡng lão Texas, một bệnh nhân đã bị một y tá cưỡng hiếp. Ở Iowa, một phụ nữ phải dùng khung tập đi để di chuyển và không thể tự vệ sinh cá nhân cũng đã trình báo bà đã bị cưỡng hiếp tại nhà tắm. 

Một người phụ nữ 88 tuổi đến từ California cả đời chỉ chung thủy với chồng mình nhưng một đêm nọ bỗng thức dậy trên giường tại viện dưỡng lão trong tình trạng với ống hút dịch bị gỡ ra và giường bị ướt. Điều tiếp theo bà nhớ đến là đã thấy một người đàn ông điều dưỡng viên đang nhìn chằm chằm vào cơ thể không quần áo của bà. Hắn nói: “Đây là lí do vì sao, tao lại thích công việc này”. 

Hay tại một thị trấn nhỏ tại North Carolina, Luis Gomez làm điều dưỡng viên tại trung tâm trong nhiều năm cho dù nhiều lần bị cáo buộc xâm hại người già. Chỉ đến khi một y tá quyết tâm báo lại với cảnh sát, nam điều dưỡng này mới bị đuổi việc và bị bắt giữ. Luis, 58 tuổi vẫn đang trong tù và đợi xét xử.

Đó là những vụ việc điển hình trong các cáo buộc về các vụ lạm dụng tình dục mà nạn nhân là những người được chăm sóc trong viện dưỡng lão ở Mỹ do CNN thu thập được. Tổng cộng, CNN phát hiện, trong giai đoạn từ 2011 đến 2015 có đến hơn 1.000 viện dưỡng lão bị chính phủ liên bang ghi nhận đã không xử lí triệt để hoặc thất bại trong việc ngăn chặn những vụ hãm hiếp, tấn công tình dục và lạm dụng tình dục đã được trình báo tại các cơ sở này. Trong số đó, gần 100 trung tâm ghi nhận các vụ việc xảy ra nhiều lần. 

Tại Hawii, có 8 vụ cáo buộc lạm dụng tình dục được điều tra từ năm 2011 đến năm 2015, trong đó 5 vụ có liên quan đến điều dưỡng viên. Một số nạn nhân không thể giao tiếp. Họ phụ thuộc vào các công cụ hỗ trợ đi lại và xe đẩy mới ra được khỏi giường. Nhiều người bị mất trí nhớ. Họ đến những viện dưỡng lão để được quan tâm và chăm sóc. Nhưng thay vì đó, họ đã bị cưỡng bức. 

Điều tồi tệ hơn nữa là các viện dưỡng lão và chính quyền lại không giải quyết triệt để hoặc thậm chí không làm gì để ngăn chặn những vụ việc này xảy ra. Hơn 500 cơ sở bị phát hiện không điều tra một cách thích đáng những trình báo về các vụ xâm hại tình dục tới người có thẩm quyền hoặc không giám sát kĩ càng những điều dưỡng viên có khả năng lạm dụng. 

Về phía cảnh sát, trong nhiều trường hợp, họ nhìn nhận các trình báo với thái độ không chắc chắn ngay từ đầu, gạt bỏ những người có thể là nạn nhân với suy nghĩ rằng những người trình báo là những người bị mất trí nhớ nên không đáng tin. Những lỗ hổng và sai sót trong bộ máy hành pháp này đã làm cho những nạn nhân rất khó để dành lại công lí và thậm chí tạo điều kiện cho thủ phạm thoát tội dễ dàng hơn.