Đã thực hiện nhiều giải pháp
Báo cáo tổng kết đánh giá tổng thể việc đầu tư thí điểm dự án (DA) Bôxít Tân Rai - Nhân Cơ gửi Thủ tướng vào cuối tháng 12/2019, Bộ Công Thương cho biết: Vấn đề bảo vệ môi trường (BVMT) của hai DA luôn được quan tâm và giám sát chặt chẽ trong quá trình triển khai, đặc biệt là kiểm soát ô nhiễm đối với bùn đỏ của Nhà máy alumin.
Bộ TN&MT đã hoàn thành việc thẩm định và phê duyệt ĐTM và CBM của hai DA. Bộ này còn Thành lập Tổ giám sát môi trường, định kỳ 3 tháng/lần thực hiện giám sát độc lập việc thực hiện công tác BVMT hai DA theo ĐTM và CBM đã được phê duyệt, lấy và phân tích mẫu môi trường, kiến nghị chủ đầu tư xử lý những vấn đề tồn tại trong quá trình thực hiện.
Qua kiểm tra vấn đề môi trường ở hai DA, Ủy ban Khoa học Công nghệ Môi trường của Quốc hội (Ủy ban KHCNMT) cũng có những đánh giá được cho là tích cực. Theo đó, ở DA Tân Rai, Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) và Công ty TNHH MTV Nhôm Lâm Đồng (LDA) đã xây dựng phương án phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường với những nguy cơ có thể xảy ra. LDA thực hiện vận hành các công trình BVMT và biện pháp BVMT đảm bảo các nguồn thải ra môi trường đạt yêu cầu QCVN hiện hành.
Đã lắp đặt và vận hành hệ thống quan trắc tự động để kiểm soát chất lượng nước và khí thải. Để đảm bảo nguồn nước thải không bị ô nhiễm trước khi thải ra môi trường, LDA đã đầu tư thêm hệ thống cánh phai đóng chặt liên kết các đầu đo pH để chặn tất cả các nguồn nước trong Nhà máy alumin khi có sự cố để bơm trở lại hệ thống xử lý đạt tiêu chuẩn.
Còn ở DA Nhân Cơ, ngoài xây dựng phương án phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường với những nguy cơ có thể xảy ra, hồ bùn đỏ các khoang được TKV và Công ty Nhôm Đắk Nông xây dựng hệ thống chống thấm, xung quanh là các mương thoát nước ngoại vi. Các giếng quan trắc nước ngầm xung quanh hồ bùn đỏ được công ty lấy mẫu quan trắc định kỳ hàng quý. Các thông số quan trắc trong 3 năm gần đây đều đạt QCVN, kiềm trong chất thải không bị thấm ra ngoài.
Vẫn còn tiềm ẩn nguy cơ
Tuy nhiên, theo Bộ TN&MT, quá trình triển khai hai DA Bôxít vẫn còn để xảy ra một số sự cố về môi trường. Mặc dù các sự cố tuy không lớn, không gây thiệt hại về môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, TKV đã tổ chức kiểm điểm và rút kinh nghiệm nhưng đã gây ảnh hưởng không tốt trong dư luận xã hội.
Qua thực tế kiểm tra tại DA Tân Rai cho thấy, sau 9 năm triển khai các thiết bị ở Nhà máy alumin và thiết bị tại một số hệ thống xử lý môi trường đã xuống cấp, khả năng tuổi thọ của các thiết bị này không được như mong muốn. Các khoang của hồ bùn đỏ dù đã đưa vào vận hành nhưng bùn thải chưa đạt yêu cầu về tỷ lệ rắn/lỏng theo thiết kế. Cần đặc biệt quan tâm đến vấn đề này và quan tâm đến lượng nước dư trong hồ bùn đỏ.
“Trong quá trình sản xuất, DA vẫn còn gặp một số lỗi về kỹ thuật do chất lượng của công trình, công nghệ và để xảy ra sự cố 3 lần nhưng được khắc phục kịp thời và không gây ô nhiễm môi trường. Trong tương lai DA vẫn tiềm ẩn nguy cơ về ô nhiễm và sự cố môi trường có thể xảy ra cần phải được giám sát, kiểm tra và có biện pháp phòng ngừa kịp thời”, báo cáo gửi Thủ tướng của Bộ Công Thương nêu.
Trong khi tại DA Nhân Cơ, liên quan đến công tác đảm bảo an toàn công trình hồ bùn đỏ: Hiện việc di dời một số hộ dân sống gần hồ bùn đỏ nhằm đảm bảo an toàn (tạo hành lang cách ly và trồng dải cây xanh) khi tiến hành thải bùn đỏ vào khoang số 2 vẫn chưa được thực hiện. Chưa kiểm soát phát thải bụi, mùi ra khu vực dân cư xung quanh, còn tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm, sự cố môi trường.
Theo TKV, các cảnh báo từ phía các cơ quan quản lý về môi trường cũng đã dần được chủ đầu tư khắc phục. Tại DA Tân Rai, TKV đã lựa chọn được nhà thầu thực hiện công tác khảo sát, lập DA đầu tư các khoang còn lại của hồ bùn đỏ số 1, trên cơ sở đó sẽ thực hiện đầu tư các khoang chứa tiếp theo quy định, đáp ứng yêu cầu thải bùn, đồng thời xây dựng các biện pháp chống thiên tai, phòng ngừa ứng cứu sự cố khác nhằm đảm bảo an toàn trong quá trình vận hành hồ bùn đỏ số 4.
Về việc xử lý sạt lở tại khoang số 2 hồ bùn đỏ ở DA Nhân Cơ, TKV cũng đang thực hiện đồng bộ các giải pháp kỹ thuật và phương án vận hành hồ để xử lý triệt để hiện tượng sượt, trạt. Hiện tư vấn đang khảo sát địa hình, địa chất, lập phương án xử lý khu vực sạt trượt, xác định hộ dân cần di dời (3-4 hộ), diện tích cần thu hồi, báo cáo chính quyền địa phương phối hợp thực hiện.
