Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình cho biết, hội nghị sẽ tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình áp dụng Thông tư liên tịch số 17, Thông tư 08 và một số những văn bản liên quan trong giải quyết các vụ án về ma túy.
Theo Báo cáo của VKSNDTC, để thực hiện thống nhất các quy định tại Chương VIII “Các tội phạm về ma túy” của BLHS 1999; ngày 2/12/2007, liên ngành các cơ quan tư pháp TƯ đã ban hành Thông tư liên tịch số 17/2007/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC-BTP hướng dẫn áp dụng một số quy định tại chương này.
Ngay sau khi Thông tư 17 được ban hành, trong quá trình thực hiện cơ quan tiến hành tố tụng đã gặp nhiều khó khăn, vướng mắc do chưa có sự thống nhất về nhận thức khi giám định hàm lượng chất ma túy thu giữ tại tiểu mục 1.4, mục 1, phần I; Hành vi tàng trữ, vận chuyển, mua bán chất ma túy…; Về một số tình tiết định khung hình phạt;…
Trước những khó khăn đó, VKSNDTC đã kiến nghị Bộ Công an xem xét sửa đổi, bổ sung Thông tư 17. Ngày 17/9/2014, TANDTC cũng ban hành Công văn số 234/TANDTC hướng dẫn các Tòa án địa phương giải quyết án ma túy, trong đó có nội dung bắt buộc phải giám định hàm lượng các chất thu giữ nghi là ma túy để lấy đó làm căn cứ kết tội bị cáo.
Sau đó, ngày 29/10/2014, TANDTC tiếp tục ban hành thông báo số 264/TANDTC-TB trong đó quy định: việc giám định hàm lượng chất ma túy là bắt buộc đối với các chất thu giữ được nghi là chất ma túy, để từ đó xác định trọng lượng chất ma túy làm căn cứ xử phạt bị cáo (trọng lượng ma túy tinh chất, nguyên chất).
Sau khi văn bản này được ban hành cũng đã gặp phải khó khăn, vướng mắc trong quá trình điều tra, truy tố tội phạm, khiến số vụ án bị tồn đọng khá nhiều.
Trong thời điểm này, trước những khó khăn, vướng mắc từ thực tiễn giải quyết các vụ án ma túy và để thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về tăng cường các biện pháp phòng, chống oan sai trong tố tụng hình sự, Bộ Công an đã chủ trì phối hợp với các cơ quan tư pháp TƯ đã sửa đổi Thông tư 17 và ban hành Thông tư 08 sửa đổi, bổ sung Thông tư 17.
Thông tư 08 có quy định chỉ bắt buộc giám định hàm lượng chất ma túy đối với 04 trường hợp: Chất ma túy, tiền chất dùng vào việc sản xuất chất ma túy ở thể rắn, được hòa thành dung dịch; Chất ma túy, tiền chất dùng vào việc sản xuất chất ma túy ở thể lỏng đã được pha loãng; Xái thuốc phiện; Thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần.
Tuy nhiên, việc hướng dẫn triển khai thực hiện Thông tư 08 của các cơ quan tiến hành tố tụng TƯ còn chưa thống nhất. Ngày 11/12/2015, TANDTC ban hành Công văn 315/TANDTC-PC và Công văn 110-CV/BCS. Công văn 315, TANDTC quy định thêm các trường hợp phải giám định hàm lượng để tính trọng lượng chất ma túy mà Thông tư 08 không quy định.
Gồm: những vụ án người phạm tội có khung hình phạt từ 20 năm, chung thân hoặc tử hình; Những vụ án mà trong giai đoạn xét xử, Tòa án xét thấy có đủ căn cứ xác định người có hành vi phạm tội đã pha trộn các chất không phải là ma túy, tiền chất vào ma túy, tiền chất…
VKSNDTC nhận định, từ việc các cơ quan tiến hành tố tụng TƯ ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện Thông tư 08 chưa có sự thống nhất dẫn đến gây nhiều khó khăn cho các cơ quan tố tụng.
Trên tinh thần nắm bắt ý kiến tại hội nghị, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình cho rằng, giải pháp lâu dài cho những vướng mắc trong xét xử án ma túy là thống nhất VKS thay mặt các cơ quan tố tụng có Tờ trình báo cáo UBTVQH để đề nghị sửa BLHS 2015 theo hướng: thêm các tiền chất ma túy trong quy định về giám định hàm lượng của những vụ án ma túy.
Đồng thời cần sửa Thông tư 17 quy định rõ trình tự thủ tục giám định ma túy trên cơ sở quy định mới để tháo gỡ khó khăn trong giải quyết án ma túy.
Trước mắt, từ nay đến hết năm, TANDTC đề nghị, khi thực thi, tất cả các cơ quan yêu cầu giám định phải nói rõ nội dung giám định đó có phải là chất ma túy hay không.
Vướng hiện nay là vướng đối với những vụ ma túy nhỏ, nên đề nghị bên cạnh những đối tượng chuyên nghiệp cần điều tra kỹ để truy tố; còn những đối tượng khác nên áp dụng biện pháp hành chính khác.
“Với giải pháp cả hành chính, hình sự chúng ta cũng giải quyết được tình hình tội phạm. Trong khi cân nhắc đến những yêu cầu chống oan sai cũng quan tâm đến yêu cầu của thực tiễn để phòng chống tội phạm” – Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh.
