Từng là nơi sinh sống của hơn 50 loài chim hút mật (honeycreeper) sặc sỡ và sôi động, đảo Hawaii hiện chỉ còn 17 loài tồn tại. Mối đe dọa lớn nhất với chúng chính là sốt rét chim, một căn bệnh lây truyền bởi loài muỗi xâm lấn không bản địa.
Để giải cứu loài chim biểu tượng này, các nhà khoa học đã lên kế hoạch sử dụng muỗi đực nuôi trong phòng thí nghiệm và không có khả năng đốt người. Những con muỗi này được cấy vi khuẩn Wolbachia – một chủng vi khuẩn tự nhiên có khả năng ngăn trứng muỗi hoang dã nở nếu giao phối với muỗi đực mang chủng này. Nhờ đó, số lượng muỗi truyền bệnh sẽ giảm dần, giảm thiểu rủi ro lây nhiễm cho chim bản địa.
Dự án đầy tham vọng này được thực hiện bởi liên minh “Birds, Not Mosquitoes” – quy tụ các tổ chức nhà nước, liên bang, tư nhân và phi lợi nhuận. Từ tháng 11/2023 đến nay, hơn 40 triệu con muỗi đực đã được thả tại các khu vực sinh sống của chim hút mật ở đảo Maui và Kauai.
Ban đầu, việc thả muỗi chủ yếu được thực hiện bằng trực thăng. Nhưng gần đây, nhóm nghiên cứu đã chuyển sang thử nghiệm drone dài 2,5 mét, an toàn hơn và linh hoạt hơn trong điều kiện thời tiết thất thường. Mỗi chiếc drone có thể mang khoảng 23.000 con muỗi, ít hơn nhiều so với trực thăng (250.000 con), nhưng có thể triển khai nhanh chóng mà không cần người điều khiển trực tiếp trên không.
Theo báo Honolulu Star-Advertiser, muỗi được đặt trong các ống nhỏ bằng bột giấy phân hủy sinh học đã được khử trùng, mỗi ống chứa khoảng 1.000 con muỗi đực và được giữ sống trong hộp vận chuyển điều nhiệt gắn vào drone. Khi thả xuống, các ống này rơi xuống mặt đất, che chở muỗi cho đến khi chúng sẵn sàng bay đi. Sau đó, vỏ ống sẽ tự phân hủy trong môi trường tự nhiên.
Loài muỗi không phải là sinh vật bản địa của Hawaii, mà được đưa đến đây từ năm 1826 do một tàu săn cá voi. Kể từ đó, chúng phát triển mạnh trong khí hậu ấm áp và ẩm ướt. Hiện nay, Hawaii có 8 loài muỗi, trong đó muỗi nhà phương Nam (Culex quinquefasciatus) gây sốt rét chim và muỗi vằn châu Á (Aedes albopictus) truyền bệnh đậu chim là hai loài nguy hiểm nhất.
Trước đây, muỗi chủ yếu sống ở vùng thấp, nơi khí hậu ấm hơn. Nhưng khi biến đổi khí hậu làm nhiệt độ tăng, chúng có thể xâm nhập vùng cao – nơi trú ẩn cuối cùng của các loài chim hút mật còn sót lại. Theo ông Chris Farmer, Giám đốc chương trình Hawaii thuộc Tổ chức Bảo tồn Chim Mỹ (American Bird Conservancy), việc thả muỗi đực mang Wolbachia giúp tạo ra một “rào chắn vô hình” ngăn muỗi lây bệnh tiếp cận những khu rừng còn lại.
Phương pháp “kỹ thuật côn trùng không tương thích” này đã được sử dụng ở nhiều nơi trên thế giới như Florida, California, Mexico và Trung Quốc – chủ yếu để kiểm soát muỗi truyền bệnh cho người. Tại Hawaii, đây là lần đầu tiên nó được áp dụng cho mục đích bảo vệ động vật hoang dã.
Nhiều loài chim hút mật còn lại đang bên bờ tuyệt chủng, bao gồm ‘ākohekohe (chim hút mật mào), kiwikiu (chim vẹt Maui), và ʻakekeʻe (chim ʻākepa ở Kauai). Một loài khác – ‘akikiki, hay còn gọi là chim bò cây Kauai – đã được xác nhận tuyệt chủng chức năng trong tự nhiên từ mùa hè năm ngoái.
Dù chim bản địa còn đối mặt với nhiều nguy cơ như mất môi trường sống hay bị săn mồi bởi các loài xâm lấn như chuột, nhưng bệnh do muỗi truyền vẫn là mối đe dọa nghiêm trọng nhất – nhiều con chim có thể chết chỉ sau một vết muỗi đốt duy nhất.