Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đang vào vụ sản xuất lúa, mía, cây ăn trái, rau màu… nên nhu cầu sử dụng phân bón rất lớn. Tận dụng cơ hội này, phân bón giả, kém chất lượng xuất hiện tràn lan, ảnh hưởng trực tiếp quyền lợi nông dân nhưng các cơ quan chức năng vẫn chưa có biện pháp ngăn chặn hữu hiệu.
| |
| Cơ quan Quản lý thị trường tỉnh Đồng Tháp tổ chức tiêu hủy phân bón giả. |
Phân bón làm từ cát và gạch nung
Theo thông tin từ Công an tỉnh Đồng Tháp, đã có kết quả giám định 100 bao phân bón ka- li (mỗi bao nặng 50 kg) nhãn hiệu "kali israel-hiệu hai con rồng" tạm giữ ở huyện Tân Hồng: cả 100 bao đều là là phân bón giả. Thành phần chủ yếu của loại phân bón này gồm cát và phẩm màu, chiếm trên 80%.
Trước đó, kiểm tra cửa hàng vật tư nông nghiệp của bà Trần Thị Mỹ Châu, ở xã Tân Chí Công, huyện Tân Hồ, lực lượng chức năng phát hiện 100 bao phân bón không hóa đơn, chứng từ nên lập biên bản tạm giữ. Bà Châu khai nhận, số phân bón trên được mua lại của một người tên Quốc, không rõ địa chỉ để bán lại cho nông dân.
Tháng 5/2013 tại huyện Trà Ôn, các cơ quan chức năng tỉnh Vĩnh Long phát hiện 3 chiếc tàu chở 80 tấn phân bón không rõ nguồn gốc. Sau khi bị bắt, các chủ tàu cho biết họ chỉ là người chở thuê về vùng nông thôn thuộc các tỉnh trong khu vực ĐBSCL để tiêu thụ.
Mới rồi, Chi cục Quản lý thị trường (QLTT) Vĩnh Long cũng vừa tiêu hủy 20 tấn phân bón giả nhãn hiệu Ka-li. Số phân bón này do Lê Văn Hết (ngụ huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang) vận chuyển sang tỉnh Trà Vinh để tiêu thụ, nhưng khi đến huyện Mang Thít (Vĩnh Long) thì bị phát hiện, tạm giữ. Kết quả kiểm tra mẫu cho thấy, số phân này được làm bằng gạch nung xay nhỏ trộn với muối, hàm lượng ka-li chỉ đạt 0,1% chứ không phải 60% như ghi trên bao bì.
Ông Trần Quốc Linh - Phó Chi cục trưởng Chi cục QLTT tỉnh Vĩnh Long cho biết: theo thông tin ghi trên bao bì, 400 bao phân bón này do Cty CP Vật tư kỹ thuật Nông nghiệp Cần Thơ (TP Cần Thơ) nhập khẩu từ Nga. Tuy nhiên, hóa đơn hàng hóa mà tài xế Lê Văn Hết xuất trình là của Cty TNHH Thương mại - Dịch vụ Á Châu Đại Thắng (TP. Hồ Chí Minh). Anh Hết khai là nhận chở hàng của ông chủ tên Tâm từ khu công nghiệp Sóng Thần về huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long để tiêu thụ thì bị phát hiện.
Các vụ phát hiện, bắt giữ kể cho thấy cơ quan chức năng đã vào cuộc khá sâu sát. Thế nhưng, nhiều ý kiến cũng thẳng thắn thừa nhận, vì lực lượng mỏng, các đối tượng lại hoạt động ngày càng tinh vi, nên có thể thấy kết quả như vậy cũng chi như muối bỏ bể.
Nói về tình trạng này, ông Nguyễn Văn Đối – Chánh Thanh tra Sở NN&PTNT tỉnh Hậu Giang cũng đành lên “dây cót”: “Phân bón giả, phân bón kém chất lượng ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả sản xuất của bà con nông dân. Trong tháng 3 tới, Thanh tra Sở NN&PTNT sẽ phối hợp với QLTT, Cảnh sát Kinh tế… tiến hành kiểm tra các cơ sở sản xuất, kinh doanh lớn trên địa bàn để kịp thời xử lý các cơ sở kinh doanh phân bón dỏm, phân bón kém chất lượng. Từ đó góp phần giản thiểu đến mức thấp nhất lượng phân bón giả trên thị trường…”.
Nông dân "lãnh đủ"
Ông Trần Văn Việt ở xã Viên Bình, huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng canh tác 8 ha lúa. Mỗi vụ lúa gia đình ông cần từ 90 đến 100 bao phân các loại. Vốn đầu tư để mua phân bón sản xuất lúa tương đối lớn. Ông Việt cho biết: “Hiện nay trên thị trường có rất nhiều nhãn hiệu phân bón nên nông dân không biết đường đâu mà lần. Những nhãn hiệu uy tín từ lâu đời thì giá tương đối cao, những nhãn hiệu mới thì nông dân không an tâm”.
Nhưng không an tâm thì cũng đành tặc lưỡi, vì theo ông Việt, khi không tiền mặt để trả, nông dân phải chấp nhận mua thiếu với giá cao, phải chịu sự “hướng dẫn” của các đại lý, bắt buộc sử dụng các nhãn hiệu mới. Sản phẩm mới nhà sản xuất chiết khấu % cho đại lý rất cao. Nông dân cũng biết được điều này nhưng phải đành “bấm bụng” chịu thiệt thòi vì không có tiền. Gặp phân kém chất lượng, phân giả thì nông dân lãnh đủ!.
Vụ việc xảy ra cuối năm 2012 là ví dụ nhãn tiền: Công ty TNHH Phân bón Vì Dân (Hóc môn-TP Hồ Chí Minh) tổ chức “hội thảo” tại một quán cá phê ở TP. Mỹ Tho mà không xin phép chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng. Sau “hội thảo”, đã có 20 người đem phân bón Lân Đỏ về sử dụng để kích thích cho hoa trổ. Những nông dân khác hay tin cũng ùn ùn đi mua về sử dụng.
Kết quả, rất nhiều nông dân đã bị thiệt hại hàng trăm triệu đồng vì loại phân kém chất lượng này. Ông Nguyễn Văn Thế - Tổ phó Tổ hợp tác hoa kiểng xã Mỹ Phong, cho biết: “Làng hoa xã Mỹ Phong có 160 hộ trồng với khoảng 500 ngàn giỏ. Trong đó, bị cháy lá do phân bón lá Lân Đỏ khoảng 30 ngàn giỏ của 28 hộ với thiệt hại hàng trăm triệu đồng”.
Theo nhiều người dự “hội thảo”, công ty hướng dẫn rất kỹ 1 bịch (1 kg) pha nước tưới cho 1.000 chậu hoa. Người trồng hoa làm y như hướng dẫn, hoa cháy rụi. Ông Đỗ Quốc Công có kinh nghiệm trồng hoa trên 20 năm ở địa phương khẳng định: Chính phân bón Lân Đỏ đã làm cây bị cháy lá. Tôi dùng liều lượng nhẹ hơn là 0,5 kg phân pha nước để tưới cho 1.000 chậu hoa cũng bị cháy lá”.
Sau khi các cơ quan chức năng vào cuộc, công ty đã chấp nhận hỗ trợ cho các hộ dân bị thiệt hại. Ông Đinh Ngọc Tùng - Trưởng phòng Kinh tế TP. Mỹ Tho, cho biết: “Đến nay Công ty TNHH Vì Dân hỗ trợ cho tổng cộng 47 nông dân với số tiền 332 triệu đồng”.
Trong vụ việc này, dẫu sao nông dân cũng còn may khi nắm được nguồn gốc phân bón rồi được doanh nghiệp đền bù. Đối với những trường hợp phân cát, phân gạch không rõ nguồn gốc như đề cập ở trên, nếu tiêu thụ trót lọt ra thị trường thì đúng là nông dân lãnh đủ.
Một luật gia -Hội luật gia Tp.Cần thơ nhận định: Luật Tố tụng Hình sự đã qui định hành vi vận chuyển, tàng trữ, mua bán hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc, hàng nhái... là hành vi phạm tội. Muốn ngăn chặn hiệu quả tình trạng phân bón giả hiện nay thì các cơ quan thẩm quyền phải mạnh tay hơn. Những vụ vi phạm lớn cần phải khởi tố hình sự những người sản xuất, phân phối và bán lẻ. Chứ xử phạt hành chính như hiện nay chỉ là ném đá ao bèo vì sản xuất và phân phối phân bón giả lợi nhuận rất cao.
Ngọc Long