Khai mạc Lễ hội truyền thống kỷ niệm 156 năm Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực hy sinh

Phát biểu khai mạc Lễ hội truyền thống kỷ niệm 156 năm Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực hy sinh, ông Nguyễn Lưu Trung - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang cho biết, đây đã thành thông lệ, hàng năm vào các ngày 26, 27 và 28 tháng 8 âm lịch, nhân dân ở các tỉnh ĐBSCL và một số tỉnh, thành trong cả nước, và gần đây có cả đồng bào ở nước ngoài cùng nhau tụ hội về TP Rạch Giá, nơi có ngôi Đình thờ cụ Nguyễn Trung Trực để chiêm bái, và bày tỏ lòng ngưỡng mộ, tưởng nhớ, tri ân vị Anh hùng dân tộc.

Để bảo tồn và phát huy những giá trị của Lễ hội, năm 2023, Lễ hội Đình thần Nguyễn Trung Trực - TP Rạch Giá được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Việc này vừa thể hiện sự ghi nhận của Đảng, Nhà nước về giá trị văn hóa lịch sử của Lễ hội và tôn vinh những nỗ lực thầm lặng, bền bỉ của cộng đồng, của các thế hệ nghệ nhân và mỗi người dân trong việc lưu giữ và lan tỏa những giá trị của Lễ hội trong dòng chảy lịch sử, văn hóa của dân tộc.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang nhấn mạnh: "Với truyền thống, lịch sử, văn hóa của quê hương Kiên Giang anh hùng, tự hào về di sản văn hóa được tôn vinh; cùng sự quan tâm của Trung ương, của các cấp ủy, chính quyền, đặc biệt là sự đồng lòng, chung tay góp sức của đông đảo quần chúng nhân dân, chúng ta tin tưởng rằng những giá trị của Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và Di tích lịch sử văn hóa quốc gia Mộ và Đình Nguyễn Trung Trực – TP Rạch Giá sẽ tiếp tục được gìn giữ, vun đắp, lan tỏa, góp phần giới thiệu, quảng bá những giá trị lịch sử, văn hóa tốt đẹp của tỉnh Kiên Giang đến với nhân dân trong nước và bạn bè quốc tế.".

Lễ hội truyền thống kỷ niệm 156 năm Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực hy sinh năm nay phần lễ được tổ chức theo nghi thức truyền thống gồm: Lễ thắp hương Bia ghi dấu địa điểm Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực bị giặc Pháp hành hình năm 1868; lễ dâng hương tại công viên tượng đài Nguyễn Trung Trực. Các nghi lễ cổ truyền như thượng đại kỳ, phần hương, tế đàn cả, hậu phối... được tổ chức tại Đình Nguyễn Trung Trực và lễ dâng hương tại công viên tượng đài Nguyễn Trung Trực.

Phần hội được tổ chức từ ngày 17/8 đến 4/10, với các hoạt động chính như: Sân khấu không gian đờn ca tài tử Nam bộ; triển lãm Mỹ thuật khu vực VIII (ĐBSCL) lần thứ 29 năm 2024; diễn đàn kết nối sản phẩm OCOP vùng ĐBSCL; trưng bày ảnh nghệ thuật “Kiên Giang – Đất nước – Con người”; trưng bày, giới thiệu quảng bá du lịch, sản phẩm thương hiệu doanh nghiệp; giải Kiên Giang Wanderlust Marathon năm 2024. Ngoài ra, trong khuôn khổ lễ hội, UBND TP Rạch Giá còn tổ chức hoạt động hội chợ, biểu diễn lân sư rồng, diễu hành xe hoa, hội thi chim hót, trưng bày sinh vật cảnh.

Nguyễn Trung Trực tên thật là Nguyễn Văn Lịch (còn gọi là Quản Chơn, Quản Lịch), sinh năm 1838, tại Bình Nhật, huyện Cửa An, phủ Tân An (nay thuộc xã Bình Đức, huyện Bến Lức, tỉnh Long An) trong một gia đình làm nghề chài lưới. Sinh thời ông là người rất tinh thông võ nghệ, am hiểu sách thánh hiền, tính tình cương trực, giàu lòng yêu nước.

Đến lúc thực dân Pháp xâm lược nước ta, ông được tuyển chọn vào đội nông binh dưới quyền chỉ huy của lãnh binh Trương Định. Năm 1861, thực dân Pháp tấn công thành Gia Định lần thứ 2, ông tham gia bảo vệ Kỳ Hòa (Gia Định) dưới trướng Thống đốc quân Vụ đại thần Nguyễn Tri Phương. Thành Gia Định thất thủ lần thứ 2 (tháng 2/1861), ông tập hợp những người yêu nước hoạt động kháng Pháp vùng Tây nam bộ, gây cho thực dân Pháp nhiều tổn thất nặng nề.

Tiêu biểu như ở trận chiến dùng hỏa công đốt cháy và nhấn chìm tiểu pháo hạm Hy vọng (L’Espérance) tại vàm Nhựt Tảo, huyện Bến Lức. Sau chiến công “Hỏa hồng Nhựt Tảo”, ông được triều đình Huế phong làm Thành thủ úy Hà Tiên. Chưa kịp về Hà Tiên nhậm chức thì Hà Tiên đã bị đánh chiếm, Nguyễn Trung Trực lui về Tà Niên (nay là xã Vĩnh Hòa Hiệp, huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang) tổ chức lực lượng tiến công tiêu diệt toàn bộ lính Pháp trú tại đồn Kiên Giang, làm chủ tỉnh lỵ trong 10 ngày.

Quân Pháp đã dồn toàn lực nhằm tiêu diệt bằng được nghĩa quân Nguyễn Trung Trực, để dập tắt tinh thần kháng chiến của nghĩa quân An Nam. Cuối cùng quân Pháp đã bắt được ông, đem về Sài Gòn thẩm vấn, dùng chức tước, tiền tài khuyến dụ nhưng không thành công. Ngày 27/10/1868, quân Pháp đem Nguyễn Trung Trực về xử chém tại Rạch Giá, khi đó ông mới 30 tuổi. Người dân tỉnh Rạch Giá đổ về khu vực pháp trường để chứng kiến và đưa tiễn ông. Với 2 chiến công vang dội và thân thế sự nghiệp của ông, dân chúng sáng tạo nên rất nhiều truyền thuyết và truyện kể mang màu sắc dân gian để tôn vinh ông.

Sau khi ông bị xử chém tại Rạch Giá, để tưởng nhớ công lao của người anh hùng xả thân vì nước, người dân đã lén lút thờ cúng ông tại Đình thần Nam Hải, tại xóm chài trên bờ kênh ông Hiển, nay thuộc phường Vĩnh Thanh Vân, TP Rạch Giá. Đến năm 1891, Đình thần Nam Hải được di dời về địa điểm hiện tại thuộc phường Vĩnh Thanh, TP Rạch Giá.