Cán bộ Tư pháp – Hộ tịch một số địa phương đang không biết xử trí ra sao trước đề nghị xác nhận tình trạng hôn nhân của những trường hợp được pháp luật công nhận là vợ chồng nhưng hiện không còn chung sống với nhau.
 |
| Ảnh chỉ mang tính minh họa |
Theo Nghị quyết 35/2000/QH10, những trường hợp xác lập quan hệ vợ chồng trước ngày 3/01/1987 mà không đăng ký kết hôn thì vẫn được pháp luật công nhận là vợ chồng. Vì vậy, khi muốn đăng ký kết hôn với người khác phải yêu cầu toà án giải quyết ly hôn.
Tuy nhiên, một hướng dẫn của Bộ Tư pháp lại cho rằng, những người chung sống với người khác như vợ chồng từ trước ngày 03/01/1987 nhưng hiện nay không còn chung sống với nhau thì cũng không được coi là người đang có vợ hoặc đang có chồng.
Không xác nhận vì luật thừa nhận là vợ chồng
Tháng 7/2011 bà Nguyễn Thị N. đến UBND xã Long Thắng, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp yêu cầu xác nhận tình trạng độc thân của mình để đăng ký kết hôn với chồng là ông Trần Xà Đ. ngụ ấp Đông Quới, xã Tân Khánh Đông, thị xã Sa Đéc. Tuy nhiên, bà trình bày trước năm 1987 từng sống chung với một người đàn ông và có đến hai người con sinh năm 1984 và năm 1986.
Hiện nay, bà không còn chung sống với người đàn ông này nữa và không còn liên hệ với người chồng cũ (không đăng ký kết hôn) và người đàn ông này cũng đã có vợ, có con. Bà N. yêu cầu xã xác nhận hiện nay bà độc thân và chưa đăng ký kết hôn. UBND xã từ chối xác nhận với lý do bà đã có chồng vì sống chung như vợ chồng trước ngày 03/01/1987 dù không đăng ký kết hôn thì pháp luật cũng công nhận họ là vợ chồng. Nếu muốn xác nhận tình trạng hôn nhân thì phải yêu cầu toà án giải quyết ly hôn.
Tương tự, trường hợp của ông Nguyễn Văn Ph. cũng đến UBND xã Tân Dương, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp yêu cầu xác nhận tình trạng hôn nhân để đăng ký kết hôn với bà Nguyễn Thị Th. Ông trình bày trước năm 1987 ông cũng đã chung sống với một người phụ nữ và có một người con, hiện nay ông không còn sống chung với người phụ nữ đó. Cán bộ tư pháp từ chối xác nhận tình trạng hôn nhân cho ông Ph. vì cho rằng ông Ph. đã có vợ, phải ly hôn với người phụ nữ mà ông đã sống chung như vợ chồng khi đó mới xác nhận tình trạng hôn nhân được.
Chưa thống nhất, nhiều ý kiến trái chiều
Nghị quyết 35/2000/QH10 quy định những trường hợp xác lập quan hệ vợ chồng trước ngày 3/01/1987 mà không đăng ký kết hôn thì vẫn được pháp luật công nhận là vợ chồng, do đó, trong trường hợp của bà N. hay ông Ph., dù không đăng ký kết hôn nhưng pháp luật vẫn công nhận họ là vợ, chồng nên UBND xã từ chối yêu cầu xác nhận độc thân là đúng quy định.
Luật sư Hứa Văn Đức – Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Tháp cho biết: “Trường hợp nam hoặc nữ sống chung như vợ chồng trước ngày 03/01/1987 dù không đăng ký kết hôn pháp luật vẫn công nhận họ là vợ chồng. Do vậy khi đăng ký kết hôn với một người khác họ phải chấm dứt quan hệ hôn nhân thực tế bằng cách yêu cầu cầu toà án giải quyết ly hôn hay thuận tình ly hôn. Khi có quyết định hay bản án ly hôn của toà án họ sẽ có quyền đăng ký kết hôn mới”.
Ông Trương Phước Tự - Chánh án Tòa án nhân dân huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp, người đã từng xét xử ly hôn cho nhiều trường hợp sống chung như vợ chồng trước ngày 03/01/1987 cho biết: “Pháp luật thừa nhận nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng trước ngày 03/01/1987 là vợ chồng dù không đăng ký kết hôn còn gọi là hôn nhân thực tế.
Khi người nam hoặc nữ này muốn đăng ký kết hôn mới phải gửi đơn đến tòa án yêu cầu giải quyết ly hôn và khi có bản án hay quyết định công nhận thuận tình ly hôn có hiệu lực pháp luật thì mới xác nhận tình trạng hôn nhân để đăng ký kết hôn mới. Trường hợp UBND cấp xã không phát hiện vẫn giải quyết đăng ký kết hôn cho bên nam hay bên nữ thuộc trường hợp hôn nhân thực tế này thì khi có yêu cầu Tòa án sẽ hủy hôn nhân trái pháp luật”.
Công chức Tư pháp – hộ tịch xã Long Thắng, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp cho biết: “Những trường hợp sống chung như vợ, chồng trước ngày 03/01/1987 rất khó xác định và tùy thuộc vào việc người yêu cầu xác nhận tình trạng hôn nhân khai nhận. Đối với công chức tư pháp thụ lý yêu cầu, khi có nghi ngờ thì tiến hành xác minh tránh trường hợp xác nhận tình trạng hôn nhân cho những đối tượng này”.
Tuy nhiên, Bộ Tư pháp trả lời các đề xuất, kiến nghị của các Sở Tư pháp tại Công văn số 4982/BTP-VP nêu rõ: “…những người chung sống với người khác như vợ chồng từ trước ngày 03/01/1987 nhưng hiện nay không còn chung sống với nhau thì cũng không được coi là người đang có vợ hoặc đang có chồng. Như vậy, những trường hợp nêu trên không phải yêu cầu đương sự làm thủ tục ly hôn. Tuy nhiên, trong trường hợp hai bên có yêu cầu ly hôn thì Tòa án vẫn thụ lý giải quyết và tuyên bố không công nhận quan hệ vợ chồng (Điểm c, Mục 3, Nghị quyết số 35/2000/QH10)”.
Từ những hướng dẫn, cách giải quyết trái chiều nhau dẫn đến không thống nhất, thiết nghĩ quy định này cần được hướng dẫn cụ thể và thống nhất.
Nguyễn Thanh Xuân
