Không thể giao tiến độ cụ thể cho dự án điện mặt trời
Tại Tờ trình 6046/TTr-BCT đề nghị ban hành Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện (QHĐ) VIII, Bộ Công Thương đã nêu ra một số khó khăn khi thực hiện quy hoạch này.
Bộ Công Thương cho biết, tại Quyết định 500/QĐ-TTg phê duyệt QHĐ VIII, Thủ tướng có giao nhiệm vụ “đối với các dự án điện mặt trời (ĐMT) đã được phê duyệt quy hoạch, đã được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư và giao chủ đầu tư sẽ được xem xét tiến độ cụ thể trong Kế hoạch thực hiện QHĐ VIII theo quy định của pháp luật về quy hoạch, pháp luật về đầu tư và các quy định của pháp luật khác có liên quan, bảo đảm an ninh, cân đối các nguồn, phụ tải hạ tầng lưới điện, hiệu quả về kinh tế, giá điện và chi phí truyền tải hợp lý”.
Tuy nhiên, Viện Năng lượng (cơ quan được Bộ Công Thương giao lập Kế hoạch) báo cáo không có khả năng thực hiện yêu cầu này. Nguyên nhân là do, theo thống kê, hiện có 23 dự án/phần dự án có quy mô công suất 2.360,42MW các dự án ĐMT đã được phê duyệt, đã được chấp thuận chủ trương đầu tư và giao chủ đầu tư, lớn hơn tổng công suất được Chính phủ đồng ý thực hiện trong QHĐ VIII (1.500MW).
Ngoài ra, Viện Năng lượng cho rằng, vì không có đủ thời gian, thông tin, số liệu, một số tiêu chí chưa thể xác định được (như quy định của pháp luật về quy hoạch, pháp luật về đầu tư và các quy định của pháp luật khác có liên quan; hiệu quả kinh tế, giá điện và chi phí truyền tải hợp lý như nêu tại Quyết định 500/QĐ-TTg) nên không đủ cơ sở để xác định rõ tiến độ của các dự án ĐMT đã có chủ đầu tư cũng như các dự án ĐMT mới.
Do đó, tư vấn lập kế hoạch thực hiện QHĐ VIII đề xuất UBND các tỉnh tổng hợp xếp hạng dự án, báo cáo Bộ Công Thương và Chính phủ nhằm lựa chọn các dự án để phát triển, đáp ứng tiêu chí tại Quyết định 500/QĐ-TTg, bảo đảm tối ưu tổng thể theo QHĐ VIII.
Không chỉ công suất ĐMT được phê duyệt vượt chỉ tiêu đặt ra tại QHĐ VIII, công suất thủy điện cũng rơi vào tình trạng tương tự. Theo tờ trình, tổng công suất các dự án thủy điện (bao gồm cả thủy điện nhỏ) đã vận hành và bổ sung QHĐ VII điều chỉnh tới năm 2030 đạt 30.697MW, trong khi tổng công suất các nguồn thủy điện tới 2030 được phê duyệt tại QHĐ VIII đạt 29.346MW. Như vậy, tổng công suất thủy điện đặt mục tiêu tại QHĐ VIII giảm 1.333MW so với QHĐ VII điều chỉnh.
Viện Năng lượng cũng cho biết, do thiếu các thông tin như quy định của pháp luật về quy hoạch, bảo đảm môi trường bảo vệ rừng, an ninh nguồn nước, giá thành điện năng và chi phí truyền tải nên không có khả năng xác định được chi tiết các dự án cần đẩy lùi tiến độ để bảo đảm đáp ứng cơ cấu nguồn điện đã được phê duyệt tại QHĐ VIII. Vì vậy, kế hoạch chỉ xác định tổng công suất thủy điện nhỏ tới cấp tỉnh.
Đề xuất các tỉnh tự lựa chọn dự án ưu tiên
Bộ Công Thương cho biết, hiện Đề án Kế hoạch thực hiện QHĐ VIII đã tính toán đến cấp độ dự án với 1.019 công trình nguồn và lưới điện quan trọng, ưu tiên đầu tư của ngành điện (67 công trình nguồn và 952 công trình lưới truyền tải), đã phân kỳ đầu tư tới năm 2025 và giai đoạn 2026 - 2030.
Tuy nhiên, hiện các nguồn năng lượng tái tạo (NLTT) như điện gió, ĐMT, điện sinh khối, điện rác, thuỷ điện nhỏ không phân cấp đến mức độ dự án. Nguyên nhân là bởi thiếu cơ sở xếp hạng ưu tiên, trong đó có 2 tiêu chí quan trọng chưa xác định được là tình trạng pháp lý của dự án, sự phù hợp với quy hoạch sử dụng đất và các quy hoạch khác cũng như giá điện và hiệu quả kinh tế - xã hội của dự án.
Chưa kể, số lượng các dự án NLTT cần đánh giá rất lớn, quy mô công suất đa dạng từ vài MW đến hàng nghìn MW. Theo văn bản của các địa phương cung cấp số liệu lập kế hoạch thì có trên 2.000 dự án; nhiều dự án chưa xác định được vị trí nên chưa biết phương án đấu nối vào lưới điện.
Ngoài ra, nhu cầu đăng ký của các địa phương với nguồn thủy điện nhỏ, điện sinh khối, điện rác cũng rất lớn so với lượng công suất tính toán tối ưu theo vùng của QHĐ VIII, trong khi cơ sở xếp hạng các dự án này trên các mặt tình trạng pháp lý, sự phù hợp với quy hoạch sử dụng đất và các quy hoạch khác, nguồn nguyên liệu - nhiên liệu, giá điện, hiệu quả kinh tế - xã hội lại chưa có nên Kế hoạch mới chỉ tính toán đến cấp tỉnh.
Do đó, để thực hiện triển khai các dự án này, Bộ Công Thương đề nghị trên cơ sở kế hoạch được thực hiện, UBND các tỉnh xếp hạng, lựa chọn các dự án dự kiến phát triển (bao gồm nhà máy điện và lưới điện đấu nối) trên cơ sở các tiêu chí tại QHĐ VIII và các tiêu chí khác, lựa chọn chủ đầu tư để phát triển dự án.
