Lâm Đồng quyết tâm ứng phó sạt trượt đất: Bài 1 - Hậu quả nặng nề từ sự cố sạt trượt đất

Hiện trường vụ sạt trượt đất nghiêm trọng tại phường 10, Đà Lạt khiến 2 người tử vong, 3 người bị thương nặng.

Sạt lở đất diễn biến ngày càng phức tạp

Tình hình ngập lụt, sạt lở đất trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng ngày càng phức tạp. Đặc biệt trong mùa mưa năm 2023, tình trạng này có xu hướng nghiêm trọng hơn và gây nhiều thiệt hại về người và tài sản.

Mùa mưa năm 2023, toàn tỉnh Lâm Đồng xảy ra 13 đợt mưa lớn gây ngập lụt cục bộ tại nhiều huyện, thành phố trên địa bàn. Cùng với mưa lớn, tình trạng sạt lở diễn ra cực đoan, nhiều vụ việc gây thiệt hại lớn về người và tài sản, hoa màu của bà con nông dân. Thống kê hiện nay toàn tỉnh vẫn còn 163 điểm bị sạt lở, có nguy cơ sạt lở đất.

Riêng tại TP Đà Lạt, mùa mưa lũ năm 2023 liên tục xảy ra tình trạng ngập úng cục bộ gây nhiều thiệt hại về tài sản cho người dân. Đơn cử chỉ trong tháng 6/2023, trên địa bàn TP Đà Lạt xảy ra 15 vụ sạt lở đất, taluy sau các trận mưa lớn kéo dài khiến 5 người thiệt mạng, 4 người bị thương và nhiều căn nhà bị hư hại.

Một số vụ sạt lở nghiêm trọng phải kể tới như: Ngày 9/3, nhóm thợ dọn dẹp mặt bằng để xây dựng móng nhà trên đường Ngô Thì Sỹ (phường 4, Đà Lạt) thì xảy ra sự cố sập bờ taluy khiến một người bị đất vùi lấp, tử vong. Sau khi tiến hành giám định, cơ quan chức năng xác định chủ thầu xây dựng công trình này đã vi phạm quy định về an toàn lao động.

Tiếp đó, khoảng 13h30p ngày 17/6, tại công trình thi công dự án nâng cấp, mở rộng đèo Prenn Đà Lạt cũng xảy ra một vụ tai nạn lao động trong lúc thi công mặt bằng chân móng để chuẩn bị đổ bê tông phía bờ taluy âm thì bất ngờ một khối lượng lớn đất đã sạt lở khiến 2 công nhân bị vùi lấp tử vong.

Nghiêm trọng nhất là ngày 29/6/2023, công trình ta luy chắn đất nằm ở hẻm 15/2 Yên Thế (phường 10, Đà Lạt) sạt lở khiến hàng ngàn khối đất đá đổ xuống đường Hoàng Hoa Thám làm 2 người thiệt mạng, 3 người bị thương. Liên quan vụ sạt lở, cơ quan công an đã khởi tố 5 người, trong đó có 3 cán bộ UBND phường 10 và Đội quản lý trật tự đô thị TP Đà Lạt (trực thuộc Phòng quản lý đô thị TP Đà Lạt) để điều tra.

Vụ sạt lở ở hẻm 15/2 Yên Thế (phường 10, Đà Lạt) gây hậu quả nặng nề.

Không lâu sau, khoảng 14 giờ 30 phút ngày 30/7/2023, do mưa lớn liên tục đã gây sạt lở mái ta-luy dương trên quốc lộ 20, khu vực Trạm Cảnh sát giao thông Mađagui đoạn giữa đèo Bảo Lộc. Vụ sạt lở khiến có 4 người bị đất đá vùi lấp tử vong, trong đó có 3 chiến sĩ CSGT.

Hiện trường sạt lở tại khu vực trạm CSGT Mađagui giữa đèo Bảo Lộc.

Tương tự, tình trạng sạt trượt cũng xảy ra nghiêm trọng tại dự án Hồ chứa nước Đông Thanh (huyện Lâm Hà) khiến dự án 500 tỷ đồng đối diện nguy cơ chậm tiến độ. Theo chính quyền địa phương, diện tích sạt trượt rộng hơn 2,5 ha. Tình trạng sụt lún, sạt trượt đất khiến nhà 4 hộ dân bị hư hỏng nghiêm trọng, trong đó có nhà mới xây xong vào tháng 3.2023. Theo thống kê, có 9 hộ dân trong khu vực bị ảnh hưởng với khoảng 53.800 m2 diện tích đất sản xuất nông nghiệp…

Dự án Hồ chứa nước Đông Thanh có nguy cơ chậm tiến độ do sạt lở đất.

Như vậy có thể thấy tình trạng sạt lở năm 2023 trên địa bàn Lâm Đồng xảy ra phức tạp, trải đều ở hầu khắp các địa phương, gây ra hậu quả rất nghiêm trọng. Theo UBND tỉnh Lâm Đồng, qua rà soát, toàn tỉnh ghi nhận 73 vị trí có nguy cơ bị ngập khi xảy ra mưa lớn và 163 vị trí bị sạt lở và có nguy cơ sạt lở đất. Địa phương đã lên kịch bản trong từng tình huống ứng phó. Cụ thể hơn, 94 hộ dân trong khu vực nguy hiểm đến nơi an toàn. Còn 150 hộ dân khác ở các điểm xung yếu thì các địa phương theo dõi để sẵn sàng di dời khi tình hình thời tiết xấu. Các huyện đang ghi nhận các vị trí sạt lở và có nguy cơ sạt lở.

Nhận diện nguyên nhân sạt lở đất

Với mong muốn tìm ra giải pháp phòng chống sạt trượt mang tính căn cơ, lâu dài, tháng 9/2023, UBND tỉnh Lâm Đồng tổ chức Hội thảo đánh giá thực trạng, nguyên nhân và giải pháp phòng chống sạt trượt, ngập lụt cục bộ trên địa bàn Lâm Đồng. Với 27 tham luận đến từ các chuyên gia, nhà khoa học, giảng viên các trường đại học trên cả nước, Hội thảo đã tập trung vào 3 nhóm nội dung chính: Quy hoạch, công nghệ và cảnh báo đối với vấn đề sạt lở đất, ngập úng cục bộ. Các tham luận, thảo luận tại Hội thảo không chỉ cung cấp bức tranh tổng thể về thực trạng, nguyên nhân, giải pháp xử lý sự cố sạt lở, ngập úng mà còn chỉ ra những vướng mắc trong quản lý nhà nước; định hướng giải pháp căn cơ trong phòng, chống sạt lở, ngập úng.

Lãnh đạo Bộ NN&PTNT cùng lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng kiểm tra tình trạng sạt lở đất tại dự án Hồ chứa nước Đông Thanh.

Ông Nguyễn Ngọc Phúc – Phó Chủ tịch tỉnh Lâm Đồng cho hay, năm 2023, sạt lở, ngập úng cục bộ đã gây ra những thiệt hại nặng cho Đà Lạt nói riêng và nhiều địa phương khác ở Lâm Đồng nói chung. Một trong những nguyên nhân chính là do mưa lớn liên tục. Chẳng hạn, riêng ngày 30/7 lượng mưa tại Lâm Đồng lên tới 196mm, bằng lượng mưa cả tháng 7 năm 1985.

Theo các chuyên gia, nguyên nhân sạt lở, ngập úng ở Đà Lạt chủ yếu xuất phát từ 3 yếu tố chính: Địa hình (độ dốc tự nhiên, đường tụ thuỷ…); địa chất (địa chất công trình, địa chất thuỷ văn, đứt gãy…) và khí tượng thuỷ văn (mưa lớn bất thường, kéo dài…). Bên cạnh đó cũng có phần lỗi chủ quan, xuất phát từ hạn chế trong quản lý nhà nước về quản lý, cấp phép xây dựng trên địa bàn TP Đà Lạt cũng như toàn tỉnh Lâm Đồng.

PGS.TS Nguyễn Văn Hiệp, nguyên PGĐ Sở xây dựng TP HCM thẳng thắn chỉ ra tồn tại là hiện nay, trong các quy định quản lý xây dựng đô thị chưa nói nhiều đến sạt trượt, ngập úng; thiếu các quy định cụ thể, chặt chẽ. Nhiều công trình xâm phạm vào thung lũng, lỗi chủ quan thuộc về cơ quan quản lý thiếu kiểm tra, xử lý ngay từ sớm: “Cần tập trung nâng cao đến vai trò quản lý nhà nước trong cấp phép, quản lý xây dựng, tổ chức những gói thầu để nhà tư vấn tìm ra giải pháp đối với từng thế đất chứ không phải một giải pháp phòng chống sạt lở, ngập úng áp dụng chung cho tất cả các thửa đất”, ông Hiệp nói, đồng thời chỉ ra lỗi chủ quan trong quản lý nhà nước dẫn đến ngập úng cục bộ. Đó là cơ quan chức năng chưa điều tra, nghiên cứu những vị trí nước nguồn đổ về định kỳ, lưu lượng cực đại, dẫn dòng, chuyển dòng từ thượng nguồn…

(còn tiếp)