Chỉ mới bước chân vào làng xã Đức Thạnh, huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi, người đi đường có thể nhận thấy mùi thơm của các lò làm bánh thuẩn. Từ khắp đầu làng cuối xóm, không khí luôn tất bật để nhanh chóng cho ra lò những mẻ bánh thuẩn phục vụ Tết.
Gắn bó hơn nửa đời người, lò bánh thuẩn của bà Lê Thị Công (61 tuổi, thôn Phước Thịnh, xã Đức Thạnh) lại tất bật, đỏ lửa từ sáng đến tối muộn để làm ra sản phẩm, phục vụ thị trường dịp Tết.
Bà Công bắt đầu làm bánh thuẩn từ năm 1980, đến nay đã có hơn 40 năm gắn bó với nghề. Thời gian đầu, bà làm lấy ngày công theo yêu cầu của khách hàng, sau đó bà Công lặn lội đi tìm mối bỏ hàng ở TP Quảng Ngãi và mở rộng quy mô sản xuất. "Nghề làm bánh thuẩn có từ lâu đời, do ông bà cha mẹ truyền lại, rồi gia đình vẫn giữ nghề làm truyền thống bằng thủ công sử dụng lò củi than đốt để làm chín bánh. Trung bình mỗi ngày gia đình tôi làm khoảng 15kg bánh ra thị trường", bà Công cho biết.
Nguyên liệu làm bánh thuẩn cũng khá đơn giản gồm trứng gà, bột trộn đều hoặc đánh nhuyễn bằng máy xay bột và cho đường trắng vừa đủ, để bánh không quá ngọt cũng không quá khô. Nếu muốn bánh thuẩn có mùi vị độc lạ hơn có thể cho thêm gừng, mè, dừa…
Tiếp theo, bắt lò than nhỏ, đưa khuôn bánh (bằng đồng, đường kính 25-35mm, phía trong chia thành nhiều ô) lên lò cho nóng rồi dùng dầu xoa một lớp mỏng để "chống dính", sau đó đổ hỗn hợp đã đánh vào từng khuôn. Chỉ được đổ vừa khuôn bánh để cho các bánh đều nhau, không có cái lớn quá, nhỏ quá. Nướng bánh khoảng 10-15 phút là bánh phồng lên, sau đó đưa lên hong lửa cho bánh khô là được.
Bà Nguyễn Thị Hồng, xã Đức Thạnh, một gia đình làm nghề đúc bánh thuẩn, kể ngày xưa cả làng Đức Thạnh nhà nào cũng đúc bánh thuẩn, sau này có công nghệ và nhiều loại bánh nên trong làng chỉ còn chục hộ làm nghề này. "Tôi nhớ thời ấy dù không có máy đánh trứng bằng điện như bây giờ, dân làng đến tết phải đánh trứng bằng tay, đánh cả ngày mới đủ số lượng cần làm bánh mà vẫn kiên trì với nghề. Bánh thuẩn đạt chuẩn là bánh có màu vàng ươm phía dưới, còn phía trên bánh có hình cánh hoa màu vàng nhạt và bánh phải có mùi thơm. Hoa bánh càng đều cánh thì càng đẹp", bà Hồng cho biết.
Ngày nay, đáp ứng nhu cầu thị trường đa dạng, người làm bánh thuẩn, ngoài loại bánh cứng thì còn đúc loại bánh mềm dễ ăn. Mặc dù có nhiều loại bánh công nghiệp nhưng bánh thuẩn vẫn chiếm vị thế trong lòng người dân Quảng Ngãi. Đặc biệt, bánh thuẫn không thể thiếu trong ngày Tết, trên bàn thờ gia tiên trong những ngày Tết đến xuân về.
