Lý giải “giấc mơ ma” kinh khủng lởn vởn trong giấc ngủ con người

"Nhưng giống như có một lực vô hình kéo tuột tôi xuống, giữ chặt đôi mắt của tôi lại không cho mở ra. Tôi cố giãy giụa nhưng không được. May quá, tôi nghe thấy tiếng gõ máy tính lạch cạch ở bên cạnh, chồng tôi vẫn thức. Tôi cố gắng gọi rất to, nhưng anh ấy không nghe thấy”.

Tôi bị bóng đè…

“Tôi chưa bao giờ phải trải qua một giấc ngủ đáng sợ đến thế. Lúc ấy, tôi nhận thấy mình khá tỉnh táo. Vì tôi luôn tìm cách để vùng vẫy thoát ra khỏi cái lực vô hình đang đè tôi xuống. Tôi còn nghe rất rõ tiếng gõ máy tính lạch cạch của chồng ở bàn làm việc.

Nhưng mọi nỗ lực tự giải cứu hoặc tìm người giải cứu của tôi hoàn toàn vô tác dụng. Không chỉ bị đè ở phần ngực, chân tay của tôi cũng bị đè. Cố gắng lắm, tôi mới cử động được vài ngón chân”, một phụ nữ 33 tuổi làm công việc văn phòng sợ hãi kể lại.

Một trường hợp khác mà truyền thông cũng đã từng đưa tin. Đó là Salma, cô sinh viên 20 tuổi của trường Đại học American University ở Cairo (Ai Cập). Salma cho biết, cô cũng đã phải trải qua một thời điểm khủng khiếp như vậy.

Đêm đó cũng là một đêm bình thường như mọi ngày, khi cô đang ngủ thì chợt thức giấc. Cô cảm thấy như có ai đó ở trong phòng. Rồi cô nhìn thấy một sinh vật máu me, nhe nanh giơ vuốt giống như một hình ảnh trong bộ phim kinh dị đang đứng bên cạnh giường mình. Cô quá sợ hãi, định vùng lên để chạy nhưng chân tay cô không thể động đậy. Cô tìm mọi cách để la hét, nhưng không thể.

Có khá nhiều người cũng rơi vào tình trạng tương tự như Salma và người phụ nữ kia. Các nhà khoa học đã chỉ ra rằng đó chính là hiện tượng bóng đè. Khi bị bóng đè, một phần não bộ vẫn hoạt động bình thường (trạng thái tỉnh) nhưng hệ thần kinh vận động không hoạt động khiến cho cơ thể không thể cử động được.

Người bị bóng đè thường cố gắng thức dậy bằng cách cử động chân tay hay nói nhưng không thể được mặc dù não đã phát đi tín hiệu điều khiển thần kinh vận động. Nhiều người mô tả rằng cơ thể họ như có vật gì rất nặng đè lên ngực mà họ không thể nào đẩy ra được. Khi bị bóng đè khoảng 5% bệnh nhân có ảo giác nhìn thấy những hình ảnh đáng sợ, khó thở, nghe thấy tiếng bước chân hay giọng nói.

Một vài người thì lại thấy mình bị đẩy xuống giường, hoặc bị xô ngã. Bóng đè có thể diễn ra trong vài giây nhưng cũng có thể lâu hơn 30 phút. Sau khi kết thúc hiện tượng bóng đè họ sẽ cảm thấy rất mệt, hơi nhức đầu và toàn thân ra mồ hôi. Cũng có khi họ sẽ ngủ thiếp đi và không nhớ họ đã gặp hiện tượng bóng đè hôm qua. Nhưng cũng có thể ngay sau khi tỉnh dậy, họ ngủ thiếp đi và lại bị bóng đè tiếp.

Thực tế có người ghi nhận lại hiện tượng bóng đè và họ khẳng định bóng đè chỉ là một giấc mơ. Theo đó giấc mơ bóng đè tái hiện với những gì con người ghi nhận được trước khi chìm vào giấc ngủ như là nơi nằm ngủ, những vật xung quanh, những người bên cạnh, thời gian ngủ (đêm, ngày, ánh sáng môi trường).

Trong giấc mơ con người tin rằng mình đã thức, mắt đã mở và có thể nhìn thấy xung quanh (ít ghi nhận trường hợp nghe thấy), tin rằng mình đã thức nên cơ thể phải bắt đầu chuyển mình để ngồi dậy nhưng thất bại, bộ não không hề gửi tín hiệu điều khiển vận động và lúc này cơn ác mộng bắt đầu, tương tác tiếp theo là cố vận động tay chân trong giấc mơ, tất nhiên hành động này vẫn thất bại.

Những người có mặt hoặc ở gần trước khi ngủ sẽ được đưa vào giấc mơ để cầu cứu, cảnh tiếp theo sẽ là thấy người bên cạnh và cố gắng gọi nhưng không thể phát ra tiếng, tiếp tục cố gắng ra dấu cho người đó bằng cách cố gây ra tiếng động như là đập mạnh tay chân xuống giường (điều này được giấc mơ hợp thức hóa vì cho rằng cơ thể không cử động được là do bị vật nặng đè phía trên nhưng vẫn có thể nâng tay chân lên một đoạn nhỏ). 

Khi tất cả hành động đều không được đáp ứng thì trạng thái nguy hiểm được khởi động, như bao cơn ác mộng khác, tim sẽ đập nhanh hơn, mồ hôi toát ra. Tất nhiên, ác mộng sẽ được kết thúc, thường là thức giấc, vì không phân được ranh giới giữa mơ và thật nên nhiều người đã đồng hóa giấc mơ với hiện thực mới dẫn đến hiểu nhầm lúc đó mình đã thức rồi.

Các nhà nghiên cứu nói rằng bóng đè xuất hiện khi một người thức giấc vào chu kì REM (cử động mắt nhanh) của giấc ngủ (giấc ngủ có hai chu kì: NREM và REM, trong đó REM chính là chu kì giấc mơ xuất hiện). Trong giai đoạn giấc ngủ này, mọi người thường mơ, nhưng có người có lúc chân tay, cơ bắp của họ gần như bị tê liệt – đây có thể là một sự thích nghi của cơ thể giúp con người không hành động gì khi đang mơ.

Rất khó giải thích tại sao một số người trải qua cơn bóng đè lại cảm thấy như có ai đó đang đứng trong phòng họ, hoặc đang đè lên ngực họ. Có một cách giải thích khả quan cho rằng đó là ảo giác, khi một vùng não có sự xáo trộn nhất định. Có lẽ, trong não của con người tồn tại hình ảnh về một khuôn mẫu, hình tượng nào đó. 

Loại bỏ bóng đè

Có rất nhiều nguyên nhân khiến bóng đè xảy ra. Nguyên nhân chủ yếu là do căng thẳng tâm lý, lo lắng hay stress do sức áp từ công việc, do đảo lộn chu trình của giấc ngủ, những yếu tố tâm lý này kích thích lên vỏ não, gây ra hiện tượng bóng đè.

Do tư thế nằm ngủ, người để tay lên ngực khi ngủ sẽ gây khó khăn cho việc thở và dễ bị bóng đè. Cà phê và rượu cũng là tác nhân gây nên bóng đè. Cũng có khi bóng đè là dấu hiệu của một số bệnh tim mạch, nhưng những trường hợp này chiếm rất ít.

Hiện nay chưa có biện pháp chữa trị triệt để với bệnh này cho nên cách hạn chế tốt nhất là xây dựng một lối sống lành mạnh, ăn uống điều độ, tham gia các hoạt động giải trí, thể thao. Tránh căng thẳng và tạo thói quen đi ngủ đúng giờ để tránh rối loạn giấc ngủ, khi ngủ phải có tư thế nằm ngủ thoải mái làm cho toàn bộ cơ bắp giãn, đầu không vẹo lệch, quần áo phải rộng rãi, buồng ngủ thoáng khí. Ngoài ra, có thể trau dồi kiến thức để tăng khả năng thích nghi với cuộc sống, giảm đi các áp lực trong công việc.

Trong dân gian Việt Nam có lưu truyền cách trị bóng đè như sau: lấy con dao hay cái rựa để gần đầu giường (để dưới chiếu), những người bị bóng đè liên tiếp nhiều ngày sau khi thực hiện cách này đã không bị bóng đè nữa, về mặt khoa học thì đây là liều thuốc tâm lý, nó tạo cảm giác an tâm hơn cho con người vì vậy sẽ có được giấc ngủ sâu hơn và không bị bóng đè nữa.

Nếu thực hiện cách này thì nên báo với người thân, người ngủ chung biết để tránh hiểu lầm và chỉ cần sử dụng một con dao cùn (không có khả năng sát thương) cỡ nhỏ.