Muốn chống tham nhũng phải làm rõ khái niệm 'xung đột lợi ích'

Hội thảo đã nhận được nhiều ý kiến từ các đại biểu đến từ các bộ, ngành địa phương và các tổ chức quốc tế, trong đó nội dung được các đại biểu quan tâm thảo luận là những quy định về nhận và tặng quà, kiểm soát xung đột lợi ích và hành vi tham nhũng trong khu vực tư... 

“Đây là vấn đề rất khó. Thanh tra Chính phủ cũng phải lắng nghe, tiếp thu ý kiến để khi áp dụng, các điều khoản trong nghị định đưa ra có hiệu quả nhất. Nếu nghị định này bám sát thực tiễn, có căn cứ thì việc triển khai sau này rất hiệu quả”,  ông Trần Ngọc Liêm, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ cho biết.

Đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong công tác phòng chống tham nhũng (PCTN), bà Akiko Fujii, Phó trưởng Đại diện thường trú UNDP Việt Nam cho rằng, một trong những điểm mới trong Luật PCTN năm 2018 là việc mở rộng phạm vi PCTN ra khu vực tư nhân. “Tất cả những nỗ lực này thể hiện cam kết của Việt Nam trong việc thực hiện Mục tiêu 16 của Chương trình nghị sự 2030 vì Mục tiêu Phát triển bền vững, trong đó ‘Giảm đáng kể tham nhũng và hối lộ dưới mọi hình thức’ là một trong những chỉ số chính”- bà Akiko Fujii nhận định.

Cũng theo Phó trưởng Đại diện thường trú UNDP Việt Nam, tham nhũng là một trong những cản trở lớn nhất trong quá trình tiến tới đạt được Mục tiêu phát triển bền vững vào năm 2030. Mặc dù nhiều nước đã rất nỗ lực, nhưng ước tính hàng năm có khoảng 3,6 nghìn tỉ đô la sẽ bị thất thoát do tham nhũng. Do vậy đã đến lúc cần có những hành động quyết liệt hơn.

Tại hội thảo, một số ý kiến cũng cho rằng, trong PCTN khu vực nhà nước, Luật đã đưa ra 12 hành vi tham nhũng, nhưng trong khu vực ngoài nhà nước thì phòng chống cái gì? do đó văn bản luật phải liệt kê hành vi tham nhũng ngoài khu vực công để thuận tiện trong áp dụng. Bên cạnh đó, Việt Nam có rất nhiều cơ quan có trách nhiệm trong PCTN, nhưng hàng năm chúng ta có đánh giá việc phối kết hợp giữa các bộ ngành, cơ quan với nhau trong việc PCTN hay không, đây có được coi là tiêu chí đánh giá công tác PCTN ? 

Trong vấn đề về xung đột lợi ích, các đại biểu cũng kiến nghị tránh quy định một cách chung chung mà cần phải cụ thể hơn. Dẫn chứng có trường hợp “Bố là Giám đốc sở Tài chính, con làm Trưởng phòng Ngân sách”, Phó chánh Thanh tra tỉnh Hòa Bình Phạm Tiến Dũng bày tỏ băn khoăn đấy có phải là xung đột lợi ích không? Sau khi đặt vấn đề này, ông Dũng tự khẳng định: đấy chính là xung đột lợi ích. “Đã PCTN thì nên chăng quy định bố làm giám đốc sở thì con đi làm chỗ khác. Như vậy việc xung đột lợi ích mới giải quyết được”, ông Dũng nhấn mạnh.

Cùng quan điểm, ông Cung Phi Hùng, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học Thanh tra đề nghị cần nói rõ xung đột lợi ích là gì, vì đa số mọi người đều mơ hồ về vấn đề này. Để kiểm soát tốt xung đột lợi ích, theo ông Hùng, điều đầu tiên là phải nhận diện những tình huống về xung đột lợi ích. Và khi đã đưa ra được tình huống thì phải có phương pháp để có thể kiểm soát và xử lý được những xung đột này. “Còn quy định như dự thảo rất khó, đưa tôi, tôi cũng không làm được"- ông Hùng thẳng thắn.

Liên quan đến chủ thể PCTN là đối tượng khu vực ngoài nhà nước, ông Vũ Minh Lượng, Chánh thanh tra tỉnh Nam Định cho rằng, khi đã đưa đối tượng này vào điều chỉnh thì phải được thanh tra theo định kỳ, theo kế hoạch đề ra. Bởi theo quy định tại dự thảo nghị định thì việc ra quyết định thanh tra phải có một trong các căn cứ: có dấu hiệu thực hiện không đúng quy định về các biện pháp phòng ngừa tham nhũng, bao gồm: không ban hành quy định; không thực hiện hoặc thực hiện không đúng, không đầy đủ các biện pháp theo quy định; có thực hiện nhưng không kiểm tra, giám sát việc thực hiện theo quy định... 

Nếu theo quy định này thì phải đợi khi có dấu hiệu vi phạm mới được thanh tra, trong khi không phải lúc nào cơ quan nhà nước cũng có thể biết được doanh nghiệp vi phạm để vào thanh tra. “Đến lúc đó có thể chúng ta sẽ buông lỏng quản lý với khối này”, ông Lượng cho hay.