Theo tờ The Guardian, đơn kiện của các Thượng nghị sỹ Richard Blumenthal, Sheldon Whitehouse và Mazie Hirono đã được gửi lên tòa án liên bang ở Washington. Đây là đơn kiện gây chú ý nhất liên quan đến việc ông Trump bổ nhiệm Chánh Văn phòng Bộ Tư pháp Whitaker làm quyền Bộ trưởng Tư pháp được đệ trình.
Trong đơn kiện, nhóm nghị sỹ chỉ ra rằng, theo Hiến pháp của Mỹ, việc bổ nhiệm các quan chức cấp liên bang phải được thực hiện dưới sự tư vấn và chấp thuận của Thượng viện. Quy định này được xem là một công cụ giám sát quan trọng đối với quyền lực của Tổng thống Mỹ.
Tuy nhiên, trong đơn kiện, các Thượng nghị sỹ của đảng Dân chủ chỉ ra rằng Thượng viện Mỹ chưa từng phê chuẩn để ông Whitaker phục vụ tại văn phòng chính quyền liên bang, đồng nghĩa với việc Tổng thống Trump đã vi hiến khi chỉ định ông Whitaker làm quyền Bộ trưởng Tư pháp.
Đơn kiện nói trên được đệ trình ít ngày sau khi ông Trump bổ nhiệm ông Whitaker thay thế cựu Bộ trưởng Tư pháp Jeff Sessions vào đúng ngày ông Sessions buộc phải từ chức theo đề nghị của Tổng thống. Việc bổ nhiệm này đã ngay lập tức dấy lên những tranh cãi tại Quốc hội Mỹ về việc ai sẽ là người đang nắm quyền giám sát cuộc điều tra của Công tố viên đặc biệt Robert Mueller về cáo buộc Nga can thiệp vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016.
Nhiều người cho rằng việc ông Whitaker giữ chức quyền Bộ trưởng Tư pháp Mỹ sẽ đe dọa tới cuộc điều tra đang diễn ra bởi trước đó ông Whitaker từng lên tiếng chỉ trích cuộc tra này, khẳng định nhóm điều tra đã vượt quá phạm vi điều tra. Các nghị sỹ Mỹ ở cả 2 đảng cũng đã lên tiếng kêu gọi đảm bảo ông Mueller có thể tiếp tục cuộc điều tra một cách không bị ngăn trở. Nhiều ý kiến cũng đã chỉ ra rằng ông Trump lẽ ra phải bổ nhiệm Thứ trưởng Tư pháp Rod Rosenstein thay thế ông Sessions giữ chức Bộ trưởng Tư pháp mới đúng thông lệ bởi ông Rosenstein là cấp phó của ông Sessions, lại là người đã được Thượng viện Mỹ phê chuẩn.
Trước làn sóng chỉ trích, Bộ Tư pháp Mỹ vào cuối tuần qua đã ra tuyên bố khẳng định quyết định của Tổng thống Trump là không vi phạm Hiến pháp. Theo tuyên bố này, ông Whitaker có thể giữ chức vụ quyền Bộ trưởng vì ông đã làm việc trong Bộ Tư pháp Mỹ hơn 1 năm, phù hợp để đảm nhiệm vị trí cấp cao trong Bộ.
Ngày 19/11, Người phát ngôn Bộ Tư pháp Mỹ Kerri Kupec cũng lên tiếng cho rằng quyết định của Tổng thống Trump dựa trên tiền lệ và thông lệ từ nhiều thế kỷ qua, phù hợp với hành động của các tổng thống Mỹ, bao gồm cả tổng thống của đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa. “Trong lịch sử Mỹ đã có hơn 160 trường hợp người được bổ nhiệm mà không có sự phê chuẩn của Thượng viện để đảm nhiệm tạm thời một vị trí phải được Thượng viện thông qua”, Người phát ngôn của Bộ Tư pháp Mỹ nói.
Trước đó, trong một cuộc phỏng vấn với truyền hình Fox New hôm 18/11, Tổng thống Trump khẳng định ông Whitaker là một người thông minh, đáng tôn trọng và sẽ làm những việc đúng đắn. Trên mạng xã hội, ông Trump cũng khẳng định có quyền bổ nhiệm ông Whitaker vào vị trí mới. Đây là vụ kiện thứ 3 trong tuần qua nhằm phản đối quyết định đưa ông Whitaker lên lãnh đạo Bộ Tư pháp. Trước đó, Chưởng lý bang Tom Goldstein cũng đã đệ đơn kiện lên Tòa án Liên bang Mỹ, yêu cầu thay thế ông Whitaker bằng ông Rosenstein. Luật sư này cũng đã đệ đơn kiện lên Tòa án Tối cao Mỹ đề nghị tòa tuyên bố ông Rosenstein là quyền Bộ trưởng Tư pháp của nước này.
