Ngay sau khi Nadia Savchenko về đến nơi Tổng thống Petro Poroshenko đã tiếp kiến tại Văn phòng Tổng thống, trao tặng bà Huân chương Sao vàng và danh hiệu Anh hùng Ukraina.
Người hùng và ngôi sao chính trường đang nổi
Hôm 27/5, hai ngày sau khi trở về, Nadia Savchenko đã tổ chức cuộc họp báo chính thức và tuyên bố “Nếu nhân dân Ukraina yêu cầu, tôi sẵn sàng thay thế ông Petro Poroshenko trở thành Tổng thống Ukraina”.
| |
| Nadia Savchenko diễn thuyết trước quốc hội |
Mặc dù vậy, bà cũng thừa nhận mình còn “chưa thật chín chắn” về chính trị. Tuy nhiên, đối với đông đảo người dân Ukraina, cái tên Nadia Savchenko đã vượt quá vị trí một nhân vật chính trị hay một anh hùng chiến đấu; tên tuổi của bà đã tựa như một thánh đồ, được dân chúng Ukraina gọi bằng cái tên thân thiết “Nadia của chúng ta”, được coi là biểu tượng của sự phục hưng đất nước Ukraina, của tinh thần hy sinh và sự phản kháng nước Nga láng giềng.
Trong con mắt đông đảo người Ukraina, hình ảnh của Nadia Savchenko đối lập tương phản rõ rệt với các chính khách được cho là tham nhũng thối nát hiện nay. Hình ảnh Nadia Savchenko chân đất, tóc ngắn thậm chí được một số người Ukraina coi là “Thánh nữ Jeanne d'Arc của Ukraina”.
Trong thời gian bị giam giữ ở Nga, Nadia Savchenko tuyệt thực, khi bị thẩm vấn trước tòa bà hát quốc ca Ukraina, phát biểu phê phán ông Putin, giơ “ngón tay bẩn” chế giễu quan tòa…Những thông tin đó được truyền về Ukraina khiến người ta lan truyền với vẻ phấn chấn.
Năm nay 34 tuổi, Nadia Savchenko là nữ phi công lớp đầu tiên của Ukraina, sau khi bùng phát cuộc xung đột đẫm máu ở miền Đông giữa lực lượng ly khai thân Nga với quân chính phủ, Nadia Savchenko đã tham gia đội quân “tình nguyện” chiến đấu bên cạnh quân chính phủ Kiev rồi bị bắt trong trường hợp gây tranh cãi.
Tháng 3 năm 2016, một tòa án Nga đã mở phiên tòa xét xử và kết án bà 22 năm tù với cáo buộc đã chỉ điểm để pháo binh Ukraina bắn chết 2 nhà báo của Đài truyền hình quốc gia Nga khi đang tác nghiệp ở mặt trận Lugansk ở miền Đông Ukraina hồi tháng 6/2014, ngoài ra đã giả dạng nạn dân để xâm nhập trái phép lãnh thổ Nga.
Tuy nhiên, Nadia Savchenko đã bác bỏ những lời cáo buộc trên. Bà cho rằng mình đã bị lực lượng vũ trang chống chính phủ Ukraina ở miền Đông bắt cóc rồi đưa sang Nga.
| |
| Nadia Savchenko khi là phi công trực thăng |
Tại Ukraina, Nadia Savchenko đã được coi là một nữ anh hùng. Năm 2014, khi diễn ra cuộc bầu cử quốc hội nước này, mặc dù đang bị giam giữ ở Nga nhưng bà vẫn được bầu làm nghị sĩ, đồng thời cũng được cử làm thành viên đoàn đại biểu nghị viện Ukraina thường trú tại Nghị viện Châu Âu.
Sau đó đã diễn ra những tranh cãi pháp lý giữa những luật sư bảo vệ bà Nadia Savchenko và phía Nga.
Trong khi phía luật sư cho rằng: với tư cách nghị sĩ của Nghị viện châu Âu, Nadia Savchenko phải được hưởng quyền miễn trừ ngoại giao, không thể bị xét xử ở Nga; tuy nhiên phía Nga cho rằng hành vi phạm tội của Nadia Savchenko xảy ra trước khi diễn ra cuộc bầu cử nên bà không thể được hưởng quyền này.
Trong thời gian bị giam giữ, Nadia Savchenko đã nhiều lần tuyệt thực để phản đối, yêu cầu trả bà về nước. Đợt tuyệt thực lâu nhất kéo dài tới 80 ngày.
Cuộc giải cứu trường kỳ
Sau khi Nadia Savchenko bị bắt, chính phủ Ukraina cho rằng bà cần phải được đối xử như tù binh chiến tranh nên bày tỏ có thể dùng những người mà họ coi là “lính Nga tham chiến ở Ukraina” để trao đổi với Nadia Savchenko.
Tổng thống Poroshenko tuyên bố gắng hết sức để đưa được Nadia Savchenko trở về.
| |
| Nadia Savchenko và 2 lính đặc nhiệm Nga được dùng để trao đổi |
Bà Malena Poroshenko phu nhân tổng thống cũng “cầu viện” bà chủ Nhà Trắng bằng cách viết thư cho bà Michelle Obama, nhấn mạnh Nadia Savchenko trong chiến tranh Iraq đã “bất chấp nguy hiểm tính mạng, sát cánh chiến đấu cùng binh sĩ Mỹ để khôi phục nền dân chủ và trật tự ở Iraq”. Nadia Savchenko là nữ quân nhân duy nhất trong số mấy ngàn binh sĩ được Ukraina cử đến Iraq tham chiến.
Ngoài ra, Ukraina còn dự định gây sức ép với Nga bằng cách đe dọa sẽ trừng phạt khoảng 40 người đã tham gia vào vụ án xét xử Nadia Savchenko. Tuy nhiên, những hoạt động vận động và cả đe dọa trên được tiến hành trước khi Nga đưa Nadia Savchenko ra xét xử xem ra không kết quả, Nadia Savchenko vẫn bị tòa án thành phố Donetsk ở miền Nam nước Nga xét xử.
Bà bị cáo buộc “xuất phát từ hận thù, đối địch với cộng đồng nói tiếng Nga, mưu sát 2 nhà báo Nga dưới sự vạch kế hoạch của một nhóm người và xâm nhập trái phép lãnh thổ Nga” và phải lĩnh án 22 năm tù.
Tuy nhiên, ngày 18/4/2016, Tổng thống Ukraina và ông Putin đã có cuộc trao đổi điện thoại. Một ngày sau Ukraina tuyên bố hai bên “đã đạt được nhất trí về vấn đề Nadia Savchenko”. Cùng ngày, một tòa án địa phương Ukraina đưa 2 lính đặc nhiệm Nga bị bắt khi tham chiến ở miền Đông nước này ra xét xử và tuyên phạt mỗi người 14 năm tù. Ông Poroshenko gọi đây là cơ hội để trao đổi tù nhân.
Phát biểu trên truyền hình về việc này, Tổng thống Nga Putin nói: hai bà vợ của hai nhà báo bị sát hại ở miền Đông Ukraina đã thỉnh cầu ông ân xá cho nữ phi công Ukraina. Ông hy vọng việc nữ phi công Ukraina được phóng thích sẽ giúp giảm bớt tình hình căng thẳng do xung đột ở Ukraina và tránh xảy ra những tổn thất thêm về nhân mạng.
Sẽ ra ứng cử tổng thống khóa tới
“Xin cho tôi được nói thế này: Hỡi nhân dân Ukraina, nếu các bạn muốn tôi làm Tổng thống, OK, tôi sẽ làm Tổng thống. Nhưng các bạn hãy học cách bầu cử độc lập trước đã. Nói thật, tôi không muốn làm Tổng thống, tôi thích bay hơn, nhưng nếu cần thiết thì tôi sẽ đi vào con đường chính trị và sẽ làm thật tốt”.
Nadia Savchenko cũng thẳng thắn thừa nhận mình còn thiếu kinh nghiệm chính trị. Bà nói, sự kinh qua của bản thân bao gồm 10 năm phục vụ trong quân đội, làm nhiệm vụ gìn giữ hòa bình ở Iraq, học trong trường dạy bay, tình nguyện thực thi nhiệm vụ ở miền Đông Ukraina và bị giam giữ 2 năm ở Nga. Bà nói: “Khi tôi đã có sự chuẩn bị tốt, khi tôi cảm thấy nhân dân kêu gọi, tôi sẽ đứng ra”.
Hiện khuynh hướng chính trị của Nadia Savchenko còn chưa thể hiện rõ, nhưng tựa hồ bà mang tư tưởng cực đoan bài Nga. Khi tiếp xúc với báo chí, bà thường dùng những từ ngữ mạt sát ông Putin. Theo Hãng tin Nga ITAR- TASS, Nadia Savchenko rất có thể sẽ trở thành người lãnh đạo tổ chức cực hữu Right Sector theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan.
Hiện nay cả Tổng thống Poroshenko, bà Timoshenko lẫn các thế lực chính trị ở Ukraina đều đang ra sức giành giật, lôi kéo Nadia Savchenko về phía mình. Bản thân Nadia Savchenko thì bày tỏ, tuy bà không hài lòng với các thủ lĩnh Đảng Tổ quốc, nhưng hiện vẫn đang dựa vào sự ủng hộ của đảng này.
Hiện nay, đại đa số dân chúng Ukraina đều bất mãn với hiện trạng chính trị của đất nước. Theo số liệu điều tra hồi tháng 12/2015 của Viện Gallup thì tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Poroshenko chỉ còn 17%, thậm chí thấp hơn cả cựu Tổng thống Yanukovich trước khi bị lật đổ. Trong bối cảnh chính trị hiện nay, nếu Nadia Savchenko ra tranh cử tổng thống, khả năng bà trúng cử là điều khó có thể bàn cãi…/.