Tuyên bố bất ngờ
Trong một tuyên bố, ông Obama thông báo đã ra lệnh tiến hành một số biện pháp trừng phạt để đáp trả hành vi mà ông cho là “việc gây rối hung hăng của chính phủ Nga nhằm vào các quan chức của Mỹ” cũng như các chiến dịch mạng nhằm vào cuộc bầu cử của nước này.
“Những hành động này được tiến hành sau một loạt những cảnh báo mà chúng tôi đã đưa ra với chính phủ Nga. Đây là phản ứng cần thiết và phù hợp với những nỗ lực gây tổn hại tới lợi ích của Mỹ, vi phạm các chuẩn mực hành vi quốc tế” – ông Obama nói trong tuyên bố.
Trong số các biện pháp trừng phạt mà ông Obama vừa thông báo có việc trừng phạt 2 cơ quan tình báo của Nga là GRU và FSB cùng với 4 quan chức GRU. Bên cạnh đó, 35 quan chức ngoại giao Nga ở đại sứ quán Nga tại Washington và lãnh sự quán ở San Francisco đã bị tuyên bố là “persona non grata”, tức nhân vật không được hoan nghênh và được yêu cầu rời khỏi Mỹ trong vòng 72 giờ kể từ khi việc trừng phạt được công bố. Giới chức Mỹ cũng đóng cửa 2 trung tâm của Nga ở New York và Maryland được giới chức Mỹ cho là được duy trì hoạt động nhằm thu thập thông tin tình báo.
Ngoài ra, Bộ Tài chính Mỹ cũng trừng phạt 2 người Nga là Evgeniy Mikhailovich Bogachev và Aleksey Alekseyevich Belan vì cáo buộc có những hành vi mạng nguy hiểm với việc đóng băng tài sản của họ ở Mỹ và cấm các công ty Mỹ làm ăn với họ.
Chưa hết, ông Obama cũng tuyên bố sẽ có thêm các hành động khác. “Những hành động này chưa phải là toàn bộ phản ứng của chúng tôi với những hành động hung hăng của Nga. Chúng tôi sẽ tiếp tục có những hành động khác, bao gồm một số hành động sẽ không được công khai” – ông nói.
Động thái trên của ông Obama đã hiện thực hóa tuyên bố sẽ trừng phạt chính phủ của Tổng thống Nga Vladimir Putin về cáo buộc đã tìm cách can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2016 của Mỹ theo hướng có lợi cho ông Donald Trump từng được ông đưa ra trước đó. Các biện pháp này được công bố trong những ngày cuối cùng trong nhiệm kỳ tổng thống của ông Obama, đánh dấu một mức thấp mới trong quan hệ Nga – Mỹ sau Chiến tranh Lạnh.
Trước đó, các cơ quan tình báo của Mỹ, trong đó có FBI và CIA đã kết luận rằng Điện Kremlin của Nga là cơ quan đứng sau việc tấn công mạng nhằm vào những email của bà Hillary Clinton rồi cố tình làm rò rỉ để gây thiệt hại cho bà Clinton và đảng Dân chủ, tạo lợi thế cho ông Donald Trump.
“Có đi có lại”
Ngay sau đó, giới chức Nga đã bác bỏ các cáo buộc của Mỹ về việc can thiệp mạng, cho rằng đây là cáo buộc vô căn cứ và tuyên bố sẽ trả đũa. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cáo buộc chính phủ của ông Obama “cố tình hủy hoại quan hệ Mỹ - Nga vốn đã rơi xuống mức thấp”. Ông này cũng nói rằng Moscow sẽ “phản ứng một cách phù hợp dựa trên nguyên tắc có đi có lại”.
Trong khi đó, Người phát ngôn của Tổng thống Vladimir Putin tuyên bố phản ứng của Điện Kremlin sẽ khiến Mỹ thấy “cực kỳ khó chịu”. Tuy nhiên, ông này cũng để ngỏ khả năng rằng Nga có thể sẽ đợi tới khi ông Donald Trump - người không đánh giá quá cao các tuyên bố về vụ tấn công - chính thức lên nắm quyền tổng thống.
Về phía ông Trump, ông này đã bày tỏ nghi vấn về việc Nga thực sự can thiệp vào bầu cử của Mỹ và cho rằng những cáo buộc của ông Obama là một nỗ lực của một tổng thống của đảng Dân chủ để bôi xấu tính hợp pháp của chiến thắng của ông. Sau khi các biện pháp trừng phạt được công bố, ông Trump kêu gọi người Mỹ “hướng tới những điều to lớn và tốt đẹp hơn” nhưng cũng cho biết sẽ gặp các lãnh đạo tình báo Mỹ vào tuần tới để thảo luận về tình hình.
Theo AFP, thời điểm công bố các lệnh trừng phạt của ông Obama đã đẩy ông Trump và Moscow vào thế khó. Bởi bất kỳ hành động nào của ông Trump để đảo ngược những động thái của ông Obama khi lên nắm quyền vào ngày 20/1 tới đều có thể bị xem là do sự can thiệp của Nga. Việc đảo ngược càng trở nên khó khăn hơn do ông Obama tuyên bố việc trừng phạt Nga có một phần nguyên nhân từ việc Nga sách nhiễu các nhà ngoại giao của Mỹ ở Moscow, mà theo miêu tả của Washington là chưa từng có tiền lệ kể từ sau Chiến tranh Lạnh.
Về phía Nga, động thái của ông Obama được cho là sẽ buộc ông Putin phải chọn những bước đi trả đũa nghiêm khắc – một bước đi có thể gây nguy hại tới những nỗ lực xoa dịu quan hệ Nga – Mỹ dưới thời ông Trump.
