Tận dụng công nghệ để phòng, chống mua bán người
Theo Văn phòng Liên hợp quốc về ma túy và tội phạm (UNODC), với khoảng nửa tỷ người dùng Internet tính đến năm 2023, ASEAN là nơi có một trong những thị trường kỹ thuật số phát triển nhanh nhất thế giới. Tuy nhiên, trình độ nhận thức chưa cao và tiêu chuẩn an toàn dữ liệu thấp đã khiến người dùng Internet ở ASEAN dễ bị lừa đảo trực tuyến.
Điểm đáng chú ý là các hoạt động lừa đảo trực tuyến đang làm thay đổi hồ sơ của nạn buôn người. Các vụ việc trong quá khứ thường liên quan đến những cá nhân có cơ hội tiếp cận giáo dục hạn chế và làm công việc lương thấp để dễ dàng lừa đảo thì hiện nay các nạn nhân của lừa đảo trực tuyến thường có trình độ học vấn cao hơn và biết sử dụng các thiết bị điện tử. Hoạt động lừa đảo được chia nhỏ khi kẻ buôn người có thể tìm tới tận từng “con mồi” trong bối cảnh ngày càng phát triển của tuyển dụng lao động kỹ thuật số đã tạo thêm một thách thức nữa cho việc quản lý di cư. Các hoạt động xuyên biên giới được hỗ trợ bởi mạng Internet đã khiến cuộc chiến chống buôn người trở nên phức tạp hơn rất nhiều. Tháng 6/2023, Tổ chức Cảnh sát hình sự quốc tế (Interpol) phát cảnh báo về tình trạng hàng nghìn người bị lừa tới các hang ổ phạm tội qua hình thức mời chào "việc nhẹ, lương cao" ở Đông Nam Á.
Trong những năm qua, ASEAN đã có nhiều nỗ lực ngăn chặn nạn buôn người, trừng phạt kẻ phạm tội và bảo vệ nạn nhân thông qua các cam kết như “Tuyên bố ASEAN về chống buôn bán người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em” và “Tuyên bố ASEAN về chống tội phạm xuyên quốc gia”. Năm 2023, với tư cách là Chủ tịch ASEAN, Indonesia đã nỗ lực để công nhận việc lạm dụng công nghệ trong buôn bán người là một thách thức an ninh khu vực và đã đi đầu trong việc thông qua “Tuyên bố của các nhà lãnh đạo ASEAN về chống buôn bán người do lạm dụng công nghệ” tại Hội nghị Cấp cao ASEAN tháng 9/2023...
Ở Việt Nam, tại chương trình “Đối thoại cùng lãnh đạo: Học sinh, sinh viên, phụ nữ, thanh niên tích cực dẫn đầu trong công tác truyền thông phòng, chống mua bán người” do TƯ Hội LHPN Việt Nam phối hợp với Tổ chức Di cư quốc tế (IOM) tại Việt Nam tổ chức tháng 8/2024, thông tin thấy số liệu thống kê đầu năm 2024, Việt Nam có hơn 78 triệu người dùng internet và số lượng người dùng mạng xã hội là gần 73 triệu người, chiếm 73,3% dân số. Mạng Internet và các thiết bị di động phổ biến, dễ tiếp cận và sử dụng vừa là cơ hội cho người dân tiếp cận thông tin, nâng cao kiến thức, kỹ năng, phát triển kinh tế nhưng cũng làm tăng nguy cơ khiến họ có thể trở thành nạn nhân của tội phạm mua bán người.
Mặc dù công nghệ làm trầm trọng thêm vấn đề nhưng nó cũng đưa ra giải pháp. Sự hợp tác dễ dàng được mở rộng hơn khi khoảng cách địa lý không còn là vấn đề. Các nền tảng mạng xã hội cung cấp kiến thức cho người dùng mạng xã hội cũng như kiểm tra tính xác thực và gắn cảnh báo các quảng cáo tuyển dụng dễ gây hiểu lầm… Hay nói cách khác, không thể phủ nhận rằng, Internet và không gian mạng xã hội là môi trường phù hợp để truyền đi nhanh chóng và hiệu quả các thông điệp về phòng, chống mua bán người và di cư lao động an toàn tiếp cận với đại đa số người dân.
Tận dụng lợi thế đó, Hội LHPN Việt Nam đã và đang tăng cường phát huy những lợi thế của công nghệ số, mạng xã hội để đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng, chống mua bán người. Các cấp Hội Phụ nữ hiện có khoảng gần 10 nghìn trang fanpage facebook, hơn 70 nghìn nhóm zalo được thành lập phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành, tổ chức hoạt động Hội. Các Cổng thông tin điện tử, trang mạng xã hội là diễn đàn cung cấp kiến thức, kỹ năng cần thiết cho hội viên, phụ nữ và Nhân dân về phòng, chống mua bán người. Các chiến dịch truyền thông trên mạng xã hội về phòng, chống mua bán người với các hình thức mới mẻ, nội dung hấp dẫn cũng được triển khai, đã thu hút được hàng triệu lượt tiếp cận từ công chúng khắp cả nước.
Đồng thời, Hội LHPN các cấp cũng ưu tiên triển khai nhiều hoạt động truyền thông, giáo dục phòng, chống mua bán người tới các đối tượng thanh, thiếu niên; tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng làm cha mẹ để tăng cường chăm sóc và bảo vệ trẻ em; tổ chức nhiều hoạt động giúp nhau phát triển kinh tế gia đình tạo điều kiện giúp trẻ em được học hành, vui chơi; chương trình “Mẹ đỡ đầu” hỗ trợ các trẻ em mồ côi để tạo điều kiện tốt nhất cho trẻ em vươn lên trong học tập và cuộc sống.
Người trẻ kiến tạo sự thay đổi ngăn chặn mua bán người trong thời đại kỹ thuật số
Theo thống kê của Tổ chức Di cư Quốc tế (IOM), trong số 281 triệu người di cư quốc tế, khoảng 11,3% là người dưới 24 tuổi. Tại Việt Nam, có hơn 22 triệu người trẻ trong độ tuổi từ 16 đến 30 và nhiều bạn trẻ đã và đang cân nhắc việc rời khỏi quê hương để có cơ hội làm việc và học tập tốt hơn. Lợi dụng bối cảnh này, tội phạm mua bán người có xu hướng lợi dụng các nền tảng trực tuyến để “giăng bẫy” lao động trẻ. Khảo sát của Dự án “Tăng cường nhận thức của trẻ em, thanh, thiếu niên dân tộc thiểu số về mua bán người và tảo hôn thông qua công nghệ số” (EMPoWR) do Phái đoàn Liên minh châu Âu và Tổ chức Plan International tại Bỉ đồng tài trợ cho thấy hầu hết trẻ em thiếu biết về các rủi ro mua bán người và cách phòng tránh, chỉ có 3% nhận biết hầu hết các rủi ro về mua bán người. Những rủi ro ít được nhận biết nhất liên quan đến việc đi lao động qua biên giới, rủi ro đến từ họ hàng, người thân và người yêu. Chỉ có 11% biết về các cách phòng tránh rủi ro, tỷ lệ này thấp nhất ở nhóm 10 tuổi. Trẻ em còn thiếu kiến thức và kỹ năng về sử dụng Internet, hiện nay có 91% trẻ em, thanh niên dân tộc thiểu số đang sử dụng Internet; tuy nhiên chỉ có 10% các em có hiểu biết về an toàn trực tuyến…
 |
Các bạn trẻ chia sẻ về dự án phi lợi nhuận “Balo di cư” tại sự kiện tháng 8/2024 |
Để người trẻ không rơi vào bẫy mua bán người cần phải hỗ trợ để họ trở thành “người kiến tạo sự thay đổi” (changemaker). Với sự năng động, sáng tạo và nhanh nhạy với công nghệ, các bạn trẻ có khả năng phát triển các giải pháp sáng tạo nhằm chống lại nạn mua bán người trong thời đại kỹ thuật số. Từ nhận định này, Hội LHPN Việt Nam xác định sinh viên, học sinh vừa là đối tượng nhắm đến của loại tội phạm mua bán người, đồng thời vừa là lực lượng tích cực dẫn đầu trong công tác này. Với sức trẻ, nhiệt huyết và vốn kiến thức được bồi đắp qua những hoạt động, sự kiện truyền thông, các em thanh, thiếu niên chắc chắn sẽ đóng góp một phần to lớn tạo nên cuộc sống bình yên, an toàn và lành mạnh cho chính các em và toàn xã hội.
Đơn cử như nhóm bạn trẻ nhiệt huyết Tôn Nữ Thiên Nga (Đại học Văn hóa Hà Nội), Nguyễn Mai Nhật Minh (Đại học Kinh tế TP HCM), Đặng Thị Hồng Thắm (Đại học Sài Gòn) đã cùng nhau tham gia cuộc thi “Sáng kiến truyền thông của thanh niên thúc đẩy di cư an toàn và phòng, chống mua bán người” do Tổ chức Di cư Quốc tế (IOM) và Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tổ chức. Nhóm bạn trẻ sáng tạo, triển khai dự án phi lợi nhuận “Balo di cư” với mục tiêu nâng cao nhận thức về di cư an toàn và phòng, chống mua bán người, cũng như trang bị kiến thức, kỹ năng cần thiết cho những ai có mong muốn di cư. “Balo di cư” là dự án thuộc top 6 sáng kiến xuất sắc nhất của cuộc thi.
Em Vui là một hoạt động trong khuôn khổ Dự án “Tăng cường nhận thức của trẻ em, thanh, thiếu niên dân tộc thiểu số về mua bán người và tảo hôn thông qua công nghệ số”, được triển khai tại 11 huyện, 52 xã của 4 tỉnh Hà Giang, Lai Châu, Quảng Bình và Quảng Trị trong 3 năm từ 2020 đến 2023 với mục tiêu chính hỗ trợ các em nam nữ thanh, thiếu niên dân tộc thiểu số (từ 10 đến 24 tuổi) sử dụng không gian kỹ thuật số để tìm hiểu kiến thức về mạng xã hội và các kỹ năng an toàn trực tuyến, cũng như các kiến thức về tảo hôn, mua bán người, để tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ. Em Vui đã được thiết kế và hoàn thiện trên nền tảng website https://emvui.vn, ứng dụng điện thoại và 6 kênh mạng xã hội cùng tên là Facebook, Tiktok, Zalo, Youtube, Instagram và Twitter. Em Vui được xây dựng như một diễn đàn thân thiện, tin cậy với nhiều thông tin bổ ích, lý thú để các bạn thanh, thiếu niên tham gia học tập, giao lưu, chia sẻ kiến thức và đối thoại với các nhà hoạch định, thực hiện chính sách từ các cơ quan của Chính phủ...
“Với những người trẻ, tôi cũng mong rằng các bạn với thế mạnh về sự hiểu biết và tinh thần học hỏi trong thời đại công nghệ số sẽ sử dụng công nghệ một cách thông minh để chủ động bảo vệ bản thân mình và đóng góp vào công cuộc phòng, chống mua bán người để bảo vệ những người xung quanh và gìn giữ an ninh, an toàn xã hội”, theo Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam Nguyễn Thị Minh Hương.
