Trong những năm đổi mới, Đảng đã ban hành nhiều nghị quyết chuyên đề rất quan trọng, định hướng và tạo điều kiện cho công tác nghiên cứu lý luận phát triển. Công tác nghiên cứu lý luận của Đảng đã có nhiều đổi mới mạnh mẽ, làm sáng tỏ nhiều vấn đề thực tiễn và lý luận mới, cung cấp luận cứ khoa học cho việc xây dựng các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh chống các quan điểm sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch.
Bên cạnh đó, đội ngũ nghiên cứu lý luận ngày càng phát triển trên nhiều lĩnh vực, từng bước đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp đổi mới. Suốt 25 năm qua, kể từ khi thành lập, Hội đồng Lý luận Trung ương đã bám sát chỉ đạo của Trung ương, triển khai nhiều hoạt động theo chức năng, nhiệm vụ được giao; tư vấn cho Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn quan trọng, làm cơ sở cho việc xây dựng các văn kiện Đại hội Đảng, nghị quyết của Trung ương, Bộ Chính trị...;
Trước những thay đổi nhanh chóng của bối cảnh trong nước và quốc tế, đặt ra yêu cầu mới cho công tác nghiên cứu lý luận, ông Nguyễn Xuân Thắng cho rằng phải tiếp tục đổi mới toàn diện và đồng bộ, nâng cao năng lực sáng tạo, đẩy mạnh tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận, hoàn thiện hệ thống lý luận về đường lối đổi mới của Đảng.