Al-Shishani có tên thật là Tarkhan Batirashvili, 29 tuổi, nổi bật với bộ râu đỏ khó có thể lẫn với ai. Tuy còn trẻ nhưng hắn được coi là một trong những tay trùm có ảnh hưởng nhất của Nhà nước Hồi giáo.
“Quỷ râu đỏ” người Chechen
Al-Shishani đã chỉ huy lực lượng IS tại Syria khi nhóm này muốn xóa bỏ biên giới giữa Syria và Iraq. Người tiền nhiệm của y phụ trách nhiệm vụ này là Abu Abdul-Rahman al-Bilawi al-Anbari. Hắn bị giết chết tại thành phố Mosul hồi tháng 6/2014, khi các chiến binh IS tràn qua phía bắc Iraq và chiếm giữ nhiều khu vực. Các nhà phân tích cho rằng, al-Shishani có thể đã trở thành chỉ huy quân sự cho toàn bộ phong trào sau khi al-Anbari bị tiêu diệt.
Al-Shishani xuất thân từ khu vực đèo Psnsinki, đông bắc Gruzia, nơi trải qua nhiều thập kỷ chiến tranh. Hắn có bí danh Omar al Shishani hay Omar người Chechen, do hắn là người thuộc dân tộc Chechen, một nhóm gồm những người Nakh có nguồn gốc từ khu vực Bắc Kavkaz, Đông Âu. Năm 2006, hắn được gọi gia nhập quân đội Gruzia.
Tuy bị coi là một kẻ cô độc nhưng hắn lại nhận được nhiều sự chú ý từ niềm đam mê học hỏi các kỹ thuật chiến đấu khác nhau. Topuria - chỉ huy cũ của al-Shishani, người từng tuyển y vào một nhóm trinh sát đặc biệt - cho biết, y là một bậc thầy về vũ khí và bản đồ.
Al-Shishani vẫn tiếp tục phục vụ cho quân đội Gruzia sau khi xong nghĩa vụ bắt buộc vào năm 2008 nhưng rồi xuất ngũ do nhiễm bệnh lao. Tháng 9/2010, chính quyền Gruzia bắt giữ al-Shishani vì tội danh liên quan đến mua bán và tàng trữ vũ khí bất hợp pháp. Theo Al-akhbar, trong thời gian ngồi tù, hắn gặp một người Arab tên là Mohammed, người có quan hệ với các nhà lãnh đạo jihad quan trọng và am hiểu hệ tư tưởng jihad.
Al-Shishani dần khát khao tham gia vào phong trào jihad, thậm chí hắn còn tưởng tượng sẽ giao chiến với cái gọi là "những kẻ ngoại đạo người Nga". "Người anh em Mohammed rót vào tai anh ta rằng, sự cứu rỗi đang đến gần, những tưởng tượng đó là dấu hiệu từ Thượng đế"- một nguồn tin cho biết.
Tại vùng nông thôn Aleppo, Syria, al-Shishaniđã gặp nhân vật jihad nổi tiếng tại Syria, Abu al-Athir al-Absi, người sắp xếp cho Shishani gặp Abu Bakr al-Baghdadi, thủ lĩnh của IS. Al-Shishani đã ca ngợi al-Baghdadi: "Chúng tôi thấy ngài có sự khiêm nhường mà chúng tôi không thấy ở những người khác. Ngài hãy cam kết sẽ hỗ trợ cho phong trào jihad ở vùng Kavkaz. Ngài sẽ vô cùng hài lòng với chúng tôi, và xác nhận rằng, ngài đang tìm cách để giúp đỡ chúng tôi".
Đội quân của al-Shishani được thành lập vào tháng 3/2013 sau đó đã cam kết trung thành với IS trong cuộc chiến chống lại chính quyền Syria. Động lực chính của hắn khi tham chiến được cho là làm suy yếu Syria, một trong những đồng minh chủ chốt của Nga. Tuy nhiên, trong một cuộc phỏng vấn, hắn đã nói về lòng căm thù của hắn đối với người Mỹ và gọi họ là "kẻ thù của Thánh Allah và Hồi giáo".
Theo Sky News, bố của al-Shishani đã mô tả con trai mình là "một người thất nghiệp, không có triển vọng, nên đã lầm đường lạc lối". Còn theo Wall Street Journal, sự gia nhập IS của al-Shishani, cùng với những người dân tộc Chechen và người Hồi giáo nói tiếng Nga, chính là một trong số những thành quả đầu tiên của những lời kêu gọi các chiến binh nước ngoài tham gia phong trào jihad tại Syria.
Những người này khiến ngay cả các chiến binh cùng tham chiến cũng phải kinh ngạc, khiếp sợ trước sức mạnh quân sự và sự tàn bạo của họ. Al-Shishani trực tiếp chỉ huy từ 500-1.000 chiến binh và con số này đang tăng lên nhờ chiến dịch tuyển mộ thành công.
Theo Wall Street Journal, khả năng làm việc được với các chiến binh nước ngoài dường như đóng vai trò quan trọng trong con đường thăng tiến của al-Shishani. Tháng 8/2013, đơn vị của hắn chứng minh được khả năng khi đánh chiếm căn cứ không quân Managh của quân đội Syria, dù phiến quân trước đó đã tấn công trong nhiều tháng trời mà không thành công...
 |
| Tên Abu Omar al-Shishani vừa bị tiêu diệt |
Kẻ thay thế
Còn kẻ kế nhiệm Abu Omar al-Shishani là Khalimov, từng là chỉ huy của lực lượng đặc nhiệm OMON của Tajikistan, tham gia vào IS từ hồi tháng 4/2015. Hiện ở Tajikistan, Khalimov đã bị tòa án kết tội phản quốc và bị truy nã.
Hồi cuối tháng 4/2015, đại tá Gulmurod Khalimov, người đứng đầu đơn vị cảnh sát đặc nhiệm trực thuộc Bộ Nội vụ Tajikistan bỗng nhiên biến mất. Người nhà ông này tuyên bố “ông ta đi công cán”, trong khi nhiều tin đồn cho hay, ông này “bốc hơi” sau khi tranh cãi với các đồng nghiệp tại một cuộc họp cấp cao.
Mọi việc sáng tỏ khi Khalimov mặc một bộ quần áo màu đen, cầm súng xuất hiện bên cạnh các chiến binh IS ở Syria. Trong đoạn video này, Khalimov tuyên bố đào ngũ và đầu quân cho IS vì bất mãn với chính sách của Tajikistan về vấn đề tôn giáo.
Cho đến nay, Khalimov là nhân vật cấp cao nhất của nước ngoài đầu quân cho IS, ông ta tuyên bố mình “không đơn độc”. Trong đoạn video, Khalimov nhấn mạnh: “Tổng thống và các bộ trưởng Tajikistan hãy nghe đây. Giá mà các ngươi biết được có bao nhiêu người anh em của ta ở đây đang chờ đợi và gào thét để được trở về thiết lập lại luật Hồi giáo ở quê nhà”.
Nhân vật mà Khalimov nhắm tới là Tổng thống Tajikistan Emamoli Rahmon, người có quan điểm cứng rắn đối với các phần tử Hồi giáo cực đoan và áp dụng các biện pháp cấm trẻ em tới nhà thờ cầu nguyện, cấm đàn ông để râu và hạn chế phụ nữ Hồi giáo đeo mạng che mặt ở nơi công cộng.
Theo BBC, Khalimov đã từng được đặc nhiệm Nga và Mỹ huấn luyện để trở thành người đứng đầu lực lượng cảnh sát tinh nhuệ Tajikistan; tuy nhiên trong đoạn video, Khalimov lại dành cho Mỹ những lời rất cay nghiệt:
“Người Mỹ nghe đây, tao đã đến Mỹ ba lần, và tao đã chứng kiến cách các ngươi huấn luyện các chiến binh để sát hại người Hồi giáo ra sao. Tao sẽ mang khẩu súng này tới nhà và giết chết các người”.
Tajikistan là một trong những quốc gia nghèo nhất vùng Trung Á, đa số người dân nước này theo Hồi giáo, rất nhiều người Tajikistan đã ra nước ngoài sinh sống và làm việc. Trong đoạn video, Khalimov kêu gọi những đồng hương của ông ta “ngừng phục vụ những kẻ dị giáo”. Hiện có khoảng 200 - 500 người Tajikistan đang chiến đấu cho IS ở Iraq và Syria, và các chiến binh nước này cũng là một bộ phận quan trọng của phiến quân Taliban ở Afghanistan.
Mỹ từng “nuôi ong tay áo”?
Một số nguồn tin cho biết, Washington và một số đồng minh từng huấn luyện, hỗ trợ cho các phần tử IS nổi dậy để lật đổ Tổng thống Syria Bashar al-Assad sau cuộc cách mạng Mùa xuân Arab.
Cơ quan giám sát tư pháp (JW), một tổ chức phi lợi nhuận, phi đảng phái nổi tiếng về các vụ điều tra tham nhũng và lạm dụng của Chính phủ Mỹ, công bố thông tin trên sau khi đã nhận được hơn 100 trang tài liệu mật từ cả Bộ Quốc phòng lẫn Bộ Ngoại giao Mỹ thông qua một vụ kiện của liên bang.
Một trong các tài liệu của Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ (DIA) cho thấy, vì muốn lật đổ Tổng thống Bashar al-Assad, ông Obama và những người đồng cấp trong liên minh quốc tế đã xem xét việc thành lập một tổ chức ở đông Syria để lật đổ chính quyền Assad.
Nội dung tài liệu trên đã được chính quyền Obama ban hành đến nhiều cơ quan an ninh quan trọng như Bộ Tư lệnh Trung ương Mỹ (CENCOM), Cục Điều tra Liên bang (FBI), Bộ An ninh Nội địa (DHS) cũng như Bộ Ngoại giao và các cơ quan liên quan.
Theo đó, Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) từng trực tiếp huấn luyện cho các thành viên của IS tại các cơ sở ở Jordan vào năm 2012, mục tiêu ban đầu là làm suy yếu chính quyền Syria. Tuy nhiên, kể từ tháng 6/2014, IS bắt đầu chiến dịch khủng bố đẫm máu và xâm chiếm nhiều vùng rộng lớn ở cả Syria và Iraq. Mỹ và liên quân hiện rất vất vả để tiêu diệt chúng...
